De geslaagde cyberaanval op de Antwerpse systemen moet alle alarmbellen doen afgaan, tot ver buiten de stadsgrenzen

Bart Eeckhout is hoofdcommentator.

We gaan best niet te licht over de cyberaanval die de diensten van de stad Antwerpen in de greep houdt. De ‘datagijzeling’ is inmiddels een week bezig en het einde lijkt nog niet in zicht. Zelfs naar internationale maatstaven is de geslaagde aanval op het informaticasysteem van Antwerpen - een stad met een half miljoen inwoners - behoorlijk stevig.

Het is merkwaardig hoe makkelijk burgemeester Bart De Wever (N-VA) - als nationaal oppositieleider nochtans alomtegenwoordig in het publieke debat - voorlopig alle vragen om meer uitleg weet te ontlopen. Was dit in Brussel gebeurd dan stonden de opiniepagina’s al vol met de roep om de stad onder curatele te plaatsen vanwege zoveel wanbestuur.

Leedvermaak met de Antwerpse situatie is nochtans niet wenselijk. Experts trekken de parallel met de cyberaanval in 2019 op de Amerikaanse stad Baltimore, in omvang goed vergelijkbaar met de Scheldestad. Nog lang niet alles is geweten, maar het is voor Antwerpen te hopen dat achteraf zal blijken dat die vergelijking voorbarig was. In Baltimore gingen de stadsdiensten maandenlang op zwart. Herstel van het netwerk kostte de Amerikaanse stad een verbijsterende 18 miljoen dollar.

Voorlopig ondervindt de Antwerpenaar vooral aan de oppervlakte de gevolgen van de aanval. Stadsdiensten zijn per mail onbereikbaar, boeken ontlenen in de bibliotheken lukt niet en onder meer bij de recyclageparken, milieudiensten of kinderopvang kunnen geen digitale reservaties worden gemaakt. Gênant en vervelend, zeker ook voor de mensen in de administratie zelf, die zich moeten behelpen met potlood, pen en privé-mailadressen.

Dat is niet alles. Hackerscollectief Play eist de aanval op en claimt een halve terabyte aan gegevens gegijzeld te houden. Komt de stad niet over de brug, dan dreigen de hackers ermee de data openbaar te maken. Het zou gaan om persoonlijke informatie van burgers, gegevens over paspoorten, identiteitskaarten en financiële documenten. Het dreigement tegen de stad is dus een dreigement tegen haar burgers.

Dit noopt tot een diepe bezinning bij Antwerpenaars én niet-Antwerpenaars. Steeds meer eisen overheden het recht op om private gegevens van burgers digitaal bij zich te houden. Kunnen we de staat erop vertrouwen dat hij zorgzaam omgaat met die gevoelige gegevens? Antwerpen leert ons dat het antwoord neen is.

Cybercriminaliteit is de snelst groeiende tak aan de boom van de internationale misdaad. De bankoverval is vervangen door de overval op het serverlokaal: nog zo handig, nog zo winstgevend en de aangerichte digitale schade kan immens zijn.

De geslaagde aanval op de Antwerpse systemen moet alle alarmbellen doen afgaan, tot ver buiten de stadsgrenzen. Overheden groot en klein willen de sprong naar de digitale toekomst maken met cameraherkenning, vingerafdrukken en al wat de technologie voorts mogelijk maakt. Misschien moeten we daar als burger nog maar even vriendelijk voor bedanken. Dat de administratie eerst maar eens de garantie levert dat ze de verzamelde gegevens over ons privéleven ook zo goed als mogelijk kan beschermen.