De financiële aantrekkingskracht van de leraarsjob moet groter. Maar dat is niet de kern van de zaak

Ann van den Broek is journalist. @ann_vdb

Of ik geen zin had om voor de klas te komen staan, vroeg de directeur van de school van mijn kleuter in hartje Antwerpen me op een vrijdagochtend deze lente. “Pas maar op, als je niet buiten bent voor de bel gaat, houden we je hier, hoor.” Hij zei het uiteraard schertsend, op de toon van de dagelijkse smalltalk aan de schoolpoort, maar ook niet helemaal. Al weken – maar in feite maanden – was hij op dat moment op zoek naar structurele vervanging van een lagereschooljuf die ziek was uitgevallen. “Dus als je iemand kent?” De toon veranderde op slag van vrolijk van lichtjes wanhopig.

Dat voorval is natuurlijk makkelijk naar de prullenbak te verwijzen onder het mom van anekdotiek en dus allesbehalve representatief. Alleen weten we al lang dat het dat net wél is: het onderwijs kreunt onder een schrijnend tekort aan leerkrachten, op alle ­niveaus, in alle richtingen, zowel in Vlaanderen als in Brussel. En wat veel meer is: iedereen in het onderwijs zag dit al jaren aan­komen, iedereen weet ook dat de problemen vandaag slechts het topje van de ijsberg zijn.

Is daar niets aan gedaan? Jawel. Zowel de huidige minister van Onderwijs als zijn voorgangers hebben ingezet op de zogenaamde zij-instromers, met als voornaamste troefkaart het mogen behouden van enige anciënniteit. Maar, we wikken onze woorden, dat is niet meer dan gerommel in de marge.

De financiële aantrekkingskracht van de job verbeteren is één – zeker niet onbelangrijk – aspect. Maar de kern van de zaak zit niet daar. Leg de verhalen naast elkaar van wie wel interesse heeft in een loopbaan in het onderwijs, er ook een diploma voor heeft of het beroep zelfs even uitoefende, en er komt een dikke rode draad bovendrijven. Wat tegensteekt is de administratieve last die erbij komt kijken, het mentaal uitputtende van uren aan een stuk leerlingen te moeten begeesteren, de eindeloze uitzichtloze vlakte van de loopbaan. Heb je niet de ambitie om directeur te worden, dan is het dit. Voor de komende veertig jaar.

En opnieuw geldt: iedereen binnen het onderwijs wéét dat daar de angel zit. De loopbaan moet interessanter worden, uitdagender, aantrekkelijker om ook de attractievere profielen op de markt naar het onderwijs te trekken. Ze weten het al vele jaren lang, en toch loopt iedere poging tot dat zo vervloekte loopbaandebat spaak. Provocerende ballonnetjes vanuit de onderwijskoepels, verkrampte reacties van de vakbonden: ze vormen samen een klassieke cocktail, maar wel eentje die niemand bestellen wil, wegens de zure oprispingen the day after.

Het is een bekend patroon in de politiek. Geen begrotingsgesprek of regeringsonderhandeling die niet datzelfde stramien volgt. Alleen: op een bepaald punt moet het over zijn met de spelletjes, de profileringsdrang en de loopgravenoorlog. Dan is het tijd om effectief tot akkoorden te komen. Dat moment voor het onderwijs is nu.

Of toch als ze willen dat onze leerlingen aan het einde van hun schoolcarrière meer dan tien vingers nodig hebben om te tellen hoe vaak ze wiskunde kregen.