De Europese aanpak van de humanitaire crisis op Lesbos is er grotendeels een geweest van wegkijken

Stavros Kelepouris is journalist.

Dat ze diep bedroefd was, tweette Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen over de brand die het vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos verwoestte. Dat Europa klaar staat om hulp te bieden. Dat de veiligheid van daklozen nu prioritair is. Het zou lachwekkend zijn als het niet zo godgeklaagd hypocriet was. Het Griekse vluchtelingenkamp is nooit prioritair geweest voor Europa. Integendeel.

Al vele jaren was Moria een schandvlek op het Europese blazoen. Er was plaats voor zo’n 3.000 migranten, maar volgens recente berichten zouden minstens vier keer zoveel mensen in het kamp wonen, in mensonterende omstandigheden die uitgebreid gedocumenteerd waren. Het stond in de sterren geschreven dat de situatie op zeker moment volledig onbeheersbaar zou worden. De Europese lidstaten gebaarden collectief van krommenaas. De Middellandse Zee lag ver genoeg van Brussel, Berlijn en Parijs om de schouders op te halen.

De ironie wil dat de Europese commissaris belast met Migratie uitgerekend een Griek is, Margaritis Schinas. Zijn bevoegdheid werd aanvankelijk aangekondigd als Commissaris voor het Beschermen van de Europese Levenswijze – een titel die moeilijk anders te interpreteren viel dan als een knieval voor de meest migratiekritische stemmen rond de Europese tafel. Nieuwkomers zijn in die optiek vooral een bedreiging waartegen we beschermd moeten worden.

Ondanks vele mooie woorden over internationale solidariteit en hulp aan hulpbehoevenden, is de Europese aanpak van de humanitaire crisis op Lesbos er grotendeels een geweest van wegkijken en hopen dat het probleem vanzelf verdwijnt. Het is dezelfde verrottingslogica die ertoe leidt dat agenten in Zeebrugge trots op de foto gaan na het opruimen van een illegaal tentenkamp. Alsof alle problemen opgelost zijn als ze uit het zicht verdwijnen.

Het is jammerlijk dat Europa op deze manier eurocritici feitelijk de wind in de zeilen geeft. Hoe kunnen Europese leiders met autoriteit veroordelen dat Hongarije muren bouwt tegen vluchtelingen, terwijl ze stil blijven over de duizenden mensen die aan de zuidgrens van het continent aan hun lot overgelaten worden. Morele vingertjes zijn enkel geloofwaardig als je zelf je verantwoordelijkheid neemt.

Meer nog: door de zuidelijke lidstaten niet ter hulp te schieten, was Europa impliciet mee verantwoordelijk voor de misdadige praktijken die die lidstaten ondernamen om vluchtelingen weg te houden. Ook die zijn bijzonder goed gedocumenteerd. Vorige maand nog berichtte The New York Times hoe Griekenland meer dan duizend asielzoekers zelf in open zee bracht en ze daar achterliet op gammele vlotten. Italië is al jaren in hetzelfde bedje ziek.

Hier past enkel diepe schaamte.