De ene plaag verdringt de andere: elk nieuw drama roept herinneringen op aan de zwartste bladzijden van de geschiedenis

Alain Gerlache overschouwt de politieke actualiteit. Zijn column verschijnt op maandag.

De pandemie is nog niet helemaal voorbij, maar het begint erop te lijken: vandaag vervallen de meeste gezondheidsmaatregelen. Een langverwacht moment dat nauwelijks gevierd zal worden. Wie had kunnen denken dat we de crisis zo stilletjes achter ons zouden laten?

Maar de ene plaag verdringt de andere en elk nieuw drama roept herinneringen op aan de zwartste bladzijden van de geschiedenis. Twee jaar geleden bracht de komst van het coronavirus ons terug naar de verwoestende epidemieën die Europa heeft gekend. Albert Camus’ roman De Pest werd weer actueel en een bestseller.

Vandaag doet de Russische invasie van Oekraïne ons voor een nieuwe wereldoorlog vrezen. Met zijn nucleaire dreigement lijkt Vladimir Poetin opeens op de paranoïde Dr. Strangelove in de gelijknamige film van Stanley Kubrick uit 1964, ten tijde van de Koude Oorlog. Eens te meer een bewijs dat de kunst, in dit geval de fictie, onze blik op de realiteit kleurt en er soms mee samenvalt. Zo weten we dat een televisiereeks, Dienaar van het volk, waarin Volodymyr Zelensky een geschiedenisprofessor speelt die bijna per ongeluk president van zijn land wordt, hem heeft geholpen om in de realiteit hetzelfde parcours te volgen.

Omgekeerd zien we de afgelopen dagen slecht theater in het debat over de kernuitstap in de federale coalitie, vooral aan de Franstalige kant. Toen de voorstanders van kernenergie op de grotere afhankelijkheid van Russisch gas wezen die uit een kernuitstap zou voortvloeien, aarzelde vicepremier minister Georges Gilkinet (Ecolo) niet om in Sudinfo te verklaren: “Kernenergie kan als een wapen worden gebruikt, wind en zon kunnen dat niet.”

Onmiddellijke repliek van Georges-Louis Bouchez, de voorzitter van de MR op DH radio: “Bij de bevolking verwarring zaaien over burgerlijke kernenergie en kernwapens, zeggen dat een kerncentrale kan dienen om bommen te maken, terwijl de mensen al bang genoeg zijn, is een schande.” Enkele dagen later wakkerden de beschietingen en de brand rond de kerncentrale van Zaporijjia, de grootste van Oekraïne, en haar verovering door de Russische troepen, de bezorgdheid op heel het continent weer aan.

Het Internationaal Atoomenergie Agentschap oordeelde dat de toestand ‘uitdagend’ was. Hoewel het gevaar van een nieuw Tsjernobyl werd vermeden, heeft die episode toch aangetoond dat burgerlijke kernenergie wel degelijk als een wapen kan worden gebruikt wordt om de elektriciteitsbevoorrading stil te leggen.

Het energiedossier is belangrijker dan ooit voor de toekomst van ons land, maar toch lijkt het onfatsoenlijk dat politici een oorlog recupereren die officieus al duizenden slachtoffers heeft gemaakt en meer dan een miljoen mensen op de vlucht gedreven heeft. Hun houding toont een triest onvermogen om in een dramatische situatie afstand te nemen van de partijpolitiek, net nu compromissen nodig zijn om een regeringscrisis – die bijzonder ongelegen zou komen – te vermijden en vooral het energiebeleid op lange termijn te bepalen dat België absoluut nodig heeft.

De derde Franstalige coalitiepartner, de Parti Socialiste, heeft kritiek op de polemieken maar wijst ook een schuldige aan. Staatssecretaris en coming man van de PS, Thomas Dermine, tweette: “Door op de man te spelen en extreem te polariseren, ergert men zijn partners en krijgt men het omgekeerde effect van wat men wil bereiken. Het grootste obstakel voor een sereen debat over de verlenging van de kerncentrales is nu Georges-Louis Bouchez.” Merk op dat er niet langer sprake is van ‘kernuitstap’ maar wel van een ‘verlenging’!

Kan Vivaldi zich herpakken? Het algemeen belang eist dat en als de regeringspartners er niet in slagen, zullen ze elk politiek krediet verliezen. Dit is bovendien hun kans om een fundamenteel onderscheid te maken tussen enerzijds de democratische regeringspartijen en anderzijds extreemrechts en extreemlinks. Vlaams Belang en PVDA proberen immers moeizaam afstand te nemen van hun vroegere steunverklaringen aan het Rusland van Poetin en zoeken tegelijkertijd excuses voor zijn beslissing om Oekraïne aan te vallen.

Voor één keer moeten deze oppositiepartijen zich verantwoorden en alleen hun hardnekkigste militanten slikken hun verhaal. De regeringspartijen hebben hier een voordeel, maar om het verschil te maken moeten hun leiders zich tegen de situatie opgewassen tonen en verder kijken dan het aantal likes op Twitter of de winst op korte termijn voor hun partij of hun persoonlijke ambitie. Kortom, ze moeten begrijpen en tonen dat ze eerst en vooral de dienaren van het volk zijn.