De ‘eigen cultuur’ van hogescholen en universiteiten, niets om trots op te zijn

Sara Vandekerckhove is chef nieuws bij De Morgen.

De getuigenissen over seksueel grensoverschrijdend gedrag, machtsmisbruik en intimidatie in universiteiten blijven zich opstapelen. Het zit overal, zoveel is duidelijk. “We hebben dossiers van alle Vlaamse universiteiten”, bevestigt ook Liesbet Stevens, directeur van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen.

Nu moet u weten dat er in 2018 al plannen waren om dat gedrag binnen het hoger onderwijs aan banden te leggen. Toenmalig minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) had, in de nasleep van een onfrisse zaak aan de Universiteit Gent, alle hogescholen en universiteiten gevraagd om orde op zaken te stellen. Haar voorstel, geruggensteund door experts zoals kinderpsychiater Peter Adriaenssens: een onafhankelijk centraal meldpunt waar studenten, doctoraatsstudenten en proffen naartoe kunnen stappen bij onregelmatigheden.

Het is nu eenmaal lastig om ongepaste praktijken te melden bínnen een organisatie, niet zelden bij een vertrouwenspersoon die misschien een gang deelt met de collega van wie je het gedrag wil aankaarten. Iemand die er per definitie zelf collega van is. Misschien zijn het wel vrienden. Of misschien is de ombudspersoon van dienst gewoonweg de prof tegen wie je een melding wil maken. Jawel, zelfs dat kan, leren de getuigenissen.

Zo’n extern meldpunt, het klinkt logisch. Maar dat vonden de universiteiten en hogescholen dus niet. “Elke school heeft toch een eigen cultuur”, klonk het en dat het belangrijk was om die eigenheid te respecteren. Ze deden het met andere woorden dus liever zelf. Intern.

Er werd een charter ondertekend met de belofte dat – indien er geen centraal onafhankelijk meldpunt zou komen – toch iedere instelling een eigen meldpunt zou oprichten. Navraag bij de de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) leert dat alle universiteiten weliswaar verschillende kanalen hebben waar studenten en personeel melding kunnen maken (ombudspersonen, vertrouwenspersonen, leidinggevenden...), maar dat niet per se elke universiteit een meldpunt heeft.

Hoeveel klachten de voorbije jaren zijn binnengelopen? Dat kan niemand zeggen. Twee universiteiten registreren op dezelfde manier, een andere turft enkel het personeel. En die verschillen in registratie zorgen uiteraard voor grote verschillen in aantallen. Moeilijk te interpreteren allemaal, dus die cijfers zijn niet openbaar.

En in de tussentijd bereiken ons getuigenissen van meldingen waar jarenlang niks mee werd gedaan. Van een prof die – hoewel er klachten waren – ongestoord zelf ombudspersoon kon worden. Of van een personeelsdirecteur die onder het mom ‘boys will be boys’ zaken onder de mat veegde of het nodig vond om slachtoffers te intimideren.

Als dat de ‘eigen cultuur’ is, dan zou ik er toch niet al te trots op zijn.