De echte reden achter het driekindbeleid van China

Meer dan vijf jaar nadat de Chinese regering haar eenkindbeleid opgaf en toeliet dat getrouwde stellen twee kinderen kregen, heeft ze dat aantal verhoogd naar drie. De beslissing volgde kort op de resultaten van een tienjarige volkstelling. In 2020 werden in China slechts 12 miljoen kinderen geboren. Het was het vierde opeenvolgende jaar met een dalend geboortecijfer. De vruchtbaarheidsgraad (1,3 kinderen per vrouw) lag ver onder de 2,1 die nodig is om de bevolking op peil te houden.

Maar het nieuwe driekindbeleid is te bescheiden en fantasieloos om relevant te zijn.

Toestaan dat gehuwde stellen drie kinderen krijgen zal de vruchtbaarheid niet of slechts weinig verhogen. Het geboortecijfer in China is niet zo laag omdat veel vrouwen met twee kinderen een derde wilden krijgen maar dat niet mochten. Het is zo laag omdat veel vrouwen geen twee of helemaal geen kinderen willen.

Het aantal geboorten is sinds 2016, het eerste jaar na de afschaffing van het eenkindbeleid, wel degelijk gestegen. Maar daarna is het teruggevallen.

Een erg nuttig cijfer is wat demografen de pariteitsprogressie noemen, een raming van de verhouding vrouwen met een gegeven aantal (of geen) kinderen die een bijkomend (of eerste) kind zullen krijgen. Volgens onze op de bevolkings- en werkgelegenheidsstatistieken van de Chinese regering gebaseerde berekeningen zou vóór de opheffing van het eenkindbeleid ongeveer 40 procent van de moeders met een eerste kind een tweede krijgen. Dat is een pariteitsprogessie van 0,4. (Gelet op de eenkindregel kan dat cijfer vrij hoog lijken, maar etnische minderheden en plattelandsbewoners met een meisje als eerste kind waren vrijgesteld).

Het cijfer steeg naar 0,81 in 2017, dus niet lang na de opheffing van het eenkindbeleid. Maar in 2019 was het naar 0,66 gedaald. Nu is het waarschijnlijk nog lager, aangezien de algemene vruchtbaarheid naar 1,3 teruggevallen is. Wij schatten dat in 2020 niet meer dan 60 procent van de Chinese moeders met één kind een tweede zullen krijgen, wat veel minder is dan de regering hoopte.

We moeten bovendien rekening houden met de verhouding Chinese vrouwen die een eerste kind krijgen. Voor 2009 was de pariteitsprogressie ongeveer 1. Sinds 2016 blijft ze onder de 0,7.

Deze dalingen zijn het gevolg van de beslissing van veel Chinese vrouwen om huwelijk en zwangerschap uit te stellen. Dat heeft veel redenen, zoals de verstedelijking, de betere toegang tot hoger onderwijs voor vrouwen en de toenemende verwachtingen ten aanzien van de levensstandaard. Als gevolg daarvan is het aantal kinderen per gezin dat vrouwen als ideaal bestempelen opvallend laag: 1,8 volgens het Chinese nationale statistiekagentschap.

De publieke reactie op het nieuwe beleid – te oordelen aan het ongenoegen, de grapjes en de spot in de sociale media – wijst op grote scepsis.

De Chinese Communistische Partij weet dat natuurlijk allemaal. Waarom kiest ze dan voor een beleid dat zal mislukken en nu al onpopulair lijkt?

Door de voortplantingsregels te versoepelen, bevestigt de regering dat ze bestaan – en dat de partij erover beslist. Het is een vorm van bevolkingscontrole en controle is de basis van elke politiestaat. De Chinese Communistische Partij kan dat niet opgeven.

Gezinsplanning is al sinds decennia een essentieel beleid van de staat, een pijler van het monumentale project van de Chinese Communistische Partij om een nieuwe maatschappij te bouwen. Door de regels nu te versoepelen, erkent de partij dat China met een demografische crisis wordt geconfronteerd. Maar toch kan ze niet toestaan dat het idee zelf van bevolkingscontrole ter discussie wordt gesteld, net zoals ze geen open debat over het bloedbad op het Plein van de Hemelse Vrede in 1989 of de gruwelen van de Culturele Revolutie kan aanvaarden.

Nu moedigt de Chinese regering de vrouwen dus aan om meer kinderen te krijgen. Ze hoopt hen te overhalen met ouderschapsverlof en andere voordelen. Ze belooft dat ze middelen op alle niveaus van de staat zal mobiliseren. Maar daar blijft het niet bij: ze heeft zich ook voorgenomen om “jonge mensen op te voeden met de juiste visie op het huwelijk en het gezin”.

Afzien van geboortecontrole zou voor de Chinese Communistische Partij een stilzwijgende bekentenis zijn dat haar beleid in het verleden heeft gefaald. Maar zolang ze niet alle regels afschaft, zal dat beleid blijven falen.

© 2021 The New York Times Company