Dat Van Langenhove het zekere inkomen van een Kamerlid opgeeft, lijkt merkwaardig, maar biedt ook mogelijkheden

De schijnbaar vrijwillige exit van Dries Van Langenhove uit de Kamer roept vragen op. Van Langenhove, die tot dit weekend als zogenaamd onafhankelijke in de VB-fractie zetelde, zegt voluit voor het politiek activisme te kiezen. Zou kunnen, zou ook kunnen van niet. Het is alleszins merkwaardig dat iemand het veilige bestaan van een politiek mandaat opgeeft voor een onzekere positie in de buitenbaan.

VB-voorzitter Tom Van Grieken zweert dat Van Langenhove volledig zelfstandig de keuze heeft gemaakt. Zou kunnen, zou ook kunnen van niet. Zeker is wel dat Van Langenhove het VB in een lastige spagaat dwong. De opruiende, extreme complotleugens waarin hij op zijn eigen mediakanalen grossiert zijn zelfs naar VB-maatstaven toch een tikje geriskeerd. Ze maken de claim dat Vlaams Belang aan de macht wil deelnemen simpelweg ongeloofwaardig en onmogelijk. Die kiezel is uit de schoen (maar er zitten nog kiezels genoeg in de VB-schoenen).

Voor Van Grieken biedt het vertrek van Van Langenhove, vrijwillig of onder zachte dwang, alleszins een kans. Als straks in het proces tegen Schild & Vrienden de racistische en antisemitische haatpraat van Van Langenhove & co weer onder de aandacht komt, kan het VB net voldoende afstand bewaren.

Dat biedt ook een politieke opportuniteit. Zolang figuren als Van Langenhove mee de toon bepaalden, diende de vraag of het VB in een regeringsmeerderheid kan stappen nooit ernstig beantwoord te worden. Zeker bij N-VA biedt de aanwezigheid van aangebrande types als Van Langenhove een handig excuus om het debat ten gronde te ontwijken over de vraag of er ook een inhoudelijke, ideologische Chinese Muur tussen de twee partijen staat. Die interne discussie komt er nu waarschijnlijk toch aan, zeker als de stembusuitslag in 2024 een coalitie van N-VA en VB zou mogelijk maken.

Het VB is Van Langenhove ook niet ‘kwijt’. De coronacrisis heeft aangetoond dat er ook in Vlaanderen een groep mensen bestaat die vatbaar zijn voor behoorlijk krankzinnige en extreme complotfabels. Een beperkte groep, maar alle kleintjes tellen mee op verkiezingsdag. Zij kunnen meebeslissen over winst of verlies. Als activist kan Van Langenhove nog driftiger op dat complotorgel gaan spelen. Als een ronselaar kan hij er tegelijk voor zorgen dat de verdwaalde schapen bij ‘de partij’ gehouden blijven. Zoals uiterst rechtse media-activisten in de VS ook de Trump-beweging bij elkaar houden.

Het is dan ook nog maar de vraag of het vertrek van deze extremist uit het parlement een goede zaak is voor de samenleving. Kijken we nog even naar de financiële kant van dit verhaal. Dat Van Langenhove het zekere inkomen van een Kamerlid opgeeft, lijkt merkwaardig, maar biedt ook mogelijkheden. De voor een politicus verplichte transparantie over partijfinanciering, verkiezingsuitgaven of vermogensaangifte zijn voor een burgeractivist niet van toepassing. Iemand die met (buitenlandse) centen politiek en samenleving wil ontwrichten heeft het lastig in ons systeem. Tenzij een zogenaamd onafhankelijk activist buiten het systeem om gaat opereren, natuurlijk.