Beste coviddoden, sta me toe dat ik in uw plaats een beetje boos word

Elk weekend schrijft Joël De Ceulaer een licht satirisch getinte brief aan de (m/v/x) van de week. Hier kunt u die brief lezen of beluisteren.

Beste coviddoden,

Omdat u het niet meer kunt, zal ik het dan maar doen: even duidelijk maken dat ze u niet mogen vergeten. Want dat is wat we zien. Media duwen u weg in de laatste alinea van de dagelijkse cijfers. Er zijn de besmettingen, er is het ziekenhuis en de intensieve zorg en – o, ja, dat is waar ook, wacht nog even: er zijn de laatste week gemiddeld x aantal mensen per dag gestorven. Tegenwoordig dondert er elke dag als het ware een volle autobus het ravijn in. Er wordt op de doorsnee redactie niet eens meer met de ogen geknipperd.

Ook het beleid veegt u onder het tapijt. U bent of zult tot stof vergaan, dus kunt toch niet meer naar de stembus. Premier Alexander De Croo betaalt gladde marketingbureaus een fortuin om ons de onnozele illusie aan te smeren dat wij ‘een ploeg van elf miljoen’ zijn. Minister-president Jan Jambon wil dat wij met alle geweld iets als ‘Vlaamse veerkracht’ gewaarworden, alsof wij na tegenspoed telkens als een feniks uit onze as verrijzen. Maar geen enkele beleidsmaker heeft tot dusver de aanvechting gevoeld om eens na te denken over een gepaste blijk van eerbied voor u, die – al met meer dan 28.000 – gestorven bent in deze pandemie. Een minuut stilte? Een ingetogen ceremonie in het bijzijn van Hunne Majesteiten? Een troostende speech die tijdens de journaals wordt uitgezonden? Niets van dat alles. Men haalt de schouders op. Weg met u.

Anekdotisch

En als men het wél eens over u heeft, dan is het om uw heengaan te relativeren. Bart De Wever, de grote gemeenschapsdenker die wil dat elke burger de Vlaamse natie ervaart als een warm dekentje om onder te schuilen, noemt deze pandemie ‘anekdotisch’ in het licht van de geschiedenis. De ‘oversterfte’ van dit jaar, zo legde hij onlangs uit, is immers de ‘ondersterfte’ van de komende jaren. En hij heeft gelijk, dat is een flinke opsteker, een pluspunt dat de cynicus niet mag veronachtzamen: u kunt maar één keer doodgaan. Het voordeel van dood zíjn is dan weer dat u dat pedante, degoutante en arrogante affront niet meer hoeft te aanhoren. Sta mij toe dat ik in uw plaats een beetje boos word. Laat in deze brief de onmacht en woede van u en uw nabestaanden een plek vinden.

Velen onder u zijn eenzaam en alleen ontslapen. Het laatste wat u zag, was de blik van de persoon die u in een coma dompelde, voor men u intubeerde. Sommigen onder u hebben nog afscheid kunnen nemen, maar achter een raam of via een computerscherm. Anderen zijn gestikt zonder het te beseffen, omdat de dokter in het rusthuis de morfinepomp had opengedraaid. Een waardig afscheid van het leven was weinigen onder u gegeven. Als u niet gevaccineerd was, bent u zelfs gestorven onder boegeroep – terwijl u toch ook maar het gedesinformeerde slachtoffer was van antivaxers en andere complotdenkers bij wie het bloed van de handen druipt. Velen van u hadden nog geleefd, als iedereen slimmer was geweest. En als er bij elke besmettingsgolf sneller was ingegrepen – dát ook. U kent nu eeuwige rust, ik wens sommige politici levenslange insomnia.

Stoïcijns

En dan zijn er natuurlijk de lieden die denken dat ze de filosoof moeten uithangen in een periode van zoveel maatschappelijk leed. Neem Joren Vermeersch, de schaduw van Jean-Marie Dedecker en als columnist de alibi-conservatief in De Standaard. Deze week leerde hij ons – ware het niet dat u dood bent, ik zou zeggen: ga even zitten – dat sterven bij het leven hoort. Eigenlijk, zo schreef hij, is het niets om je druk over te maken. Elk leven telt, voegde hij er pro forma wel aan toe, maar de slinger is doorgeslagen. We zijn, aldus onze bolleboos, verleerd hoe te sterven. Marcus Aurelius, een van de vaders van het stoïcijnse denken, díé wist dat nog: sterven is iets dat gedaan moet worden.

In Nederland loopt een Vlaamse psychiater rond, de heer Damiaan Denys, die dat soort uitspraken al vaak deed – ik citeer: “Wij moeten leven in het aanschijn van de dood. Hoe meer je gehecht bent aan het leven, hoe saaier en onnozeler het wordt.” Denys vindt dat we met al die angst over “de oma die doodgaat”, de wereld alleen nog vanuit “het eigen, emotionele perspectief” kunnen zien. Ja, die man zegt dat écht. Ik zal hier de boodschap overbrengen aan de naasten die u achterliet. Dat ze alles in een kosmischer, filosofischer perspectief moeten zien. Een van uw naasten of geliefden verloren? In de rouw? Bekijk het eens wat ruimer, mensen – alstublieft, zeg!

De dood hoort bij het leven. Terwijl ik deze zin intik, besef ik wat het is: een deepity – een banale en triviale waarheid die iederéén kent, maar die wordt verkocht als diep en opzienbarend inzicht. Ik wil Vermeersch en Denys weleens tekeer zien gaan als Pietje de Dood bij hen thuis aanbelt. Zullen ze de man met de Zeis vrolijk verwelkomen? Of gaan ze huilend voor de deur liggen?

U hoeft het niet meer mee te maken, maar de Warmste Week gaat dit jaar over ‘zijn wie je bent’. Een véél beter idee was geweest: herdenken wie er niet meer is.

Rust in vrede

Joël De Ceulaer, senior writer