Beste Buffalo’s, jullie logo is prijken met de scalp van een volk dat bijna is uitgeroeid

Beste Buffalo’s, geacht bestuur van KAA Gent,

Van taking the knee over de ‘one love’-­band tot de tirade van FIFA-­baas Infantino: velen ergeren zich aan de politieke statements die voetballers en anderen in de sportwereld maken, ook op het WK in Qatar. Columniste Mia Doornaert vindt ze misplaatst, goedkoop en vooral te woke, schreef ze in De Standaard: “Laat voetballers alstublieft bij hun leest blijven, bij wat ze kennen en kunnen – voetbal”. Terecht?

Het is op z’n minst naïef om de onschuld van het voetbal te willen redden. In het WK staan grote geldstromen en de imago’s van de wereldpolitiek op het spel. Laten we ons niet van de domme houden: voetbal gaat over macht en invloed, en dus ook over politiek.

Na zondag plooit het wereldvoetbal terug naar landelijk niveau. Daar wil ik het over hebben. Op het Nizhoni-festival in Gent maakte ik onlangs kennis met de Navajo-­kunstenaar Tomahawk Greyeyes. De Native American vertrouwde me toe hoe verbouwereerd hij was toen hij het symbool van de ‘indiaan’ voor het eerst zag: het logo van KAA Gent. In de VS zijn dergelijke afbeeldingen uit den boze, omdat de Amerikaanse inheemse volkeren gedurende eeuwen ‘een holocaust’ hebben doorgemaakt, zoals zij dat terecht benoemen.

Buffalo Bill

Wat heeft dat met ons te maken? In 1891 bezocht Buffalo Bill ons land met zijn fameuze Buffalo Bill and His Wild West Show. “Honderd wilde indianen die deelnamen aan de laatste opstand en die gevangen werden genomen, vergezellen Buffalo Bill met toestemming van de regering van de VS”, aldus het programmaboekje. Met die laatste opstand werd Wounded Knee bedoeld, een dorpje van de inheemse bevolking dat in 1890 door het Amerikaanse leger grotendeels werd uitgemoord. In de show van Buffalo Bill werden de overlevenden opgevoerd als trofeeën.

Toen de beroemde showcowboy in 1906 terugkeerde en Gent aandeed legde hij een ander accent. Hij trad nu op als redder en beschermer van cultureel erfgoed dat verloren dreigde te gaan. De verentooi van de Sioux werd niet langer gebruikt als beeld van agressie, maar als iets folkloristisch en pittoresks. Met die antropologische insteek en een slimme kanteling van het perspectief droeg Buffalo Bill bij aan de popularisering van de ‘indiaan’, het stereotiepe beeld dat we kennen uit eindeloos veel westerns en – dichter bij huis – de strips van Kuifje of Lucky Luke. En ja, het is ook het symbool van de Gentse voetbalclub.

De mascotte van de voetbalclub is al langer omstreden. De club haalde er in 2018 zelfs The New York Times mee, een unieke prestatie voor een Vlaamse club. Vanuit marketingperspectief een compliment waard, maar daar blijft het bij. Ter verdediging meldt de clubwoordvoerder: “Wij, als Europese club, werken in een totaal andere historische en culturele context. In de VS kunnen ‘indianen’ in een clubembleem aanstootgevend zijn, in België is dat niet het geval.”

Welke totaal andere historische en culturele context wordt hier bedoeld? Waren die cowboys soms geen Europeanen? Wie anders dan Europese kolonisten plunderden meer dan drie eeuwen de overzeese continenten, beroofden de oorspronkelijke bewoners van hun land en maakten daarbij gebruik van excessief geweld?

De website van KAA Gent vermeldt doodleuk dat de ‘indiaan’ een neutrale afbeelding is, die symbool staat voor “het familiale karakter van de club”. Pardon? Een indiaan als symbool voor de familie? Voor iets gezelligs en gezamenlijks? Iets voor jong en oud?

Grootste genocide ooit

Beste Buffalo’s, ik heb een dringend advies: doe die indiaan weg, die is niet van ons. Het is een misplaatst symbool van het koloniale verleden en een pijnlijk heden. Het is prijken met de scalp van een volk dat bijna is uitgeroeid. Het is het ontwerp van de stereotiepe ‘indiaan’ zoals het ons is ingeprent.

Die ‘indiaan’ is het geleende symbool van de grootste genocide aller tijden. Toen Columbus het westelijke halfrond ontdekte, woonden er zo’n 12 miljoen mensen in Noord-­Amerika, vierhonderd jaar later zijn het er nog enkele honderdduizenden. Dat is niets minder dan een holocaust.

De oorspronkelijke bewoners van het Noord-Amerikaanse continent verdienen respect én erkenning dat zij het slachtoffer zijn van massale roof, verwoesting en uitroeiing op basis van zogenaamde ‘rassenkenmerken’. Ik ben ervan overtuigd dat wij iets beters kunnen verzinnen dan het blijven herhalen van een misplaatste studentikoze grap van een eeuw geleden. Verzin iets mooiers, iets slims, iets visionairs.

Wat de westerse voetbalwereld niet is gelukt in Qatar zal hier wel lukken, daar ben ik van overtuigd. Mevrouw Doornaert en anderen zullen opkijken van zoveel politiek besef van voetballend Vlaanderen. We maken nu een nieuwe start met een nieuw embleem, waar we oprecht en zonder slecht geweten fierheid aan kunnen ontlenen.

Met studenten aan het KASK werkten we een paar alternatieve logo’s uit. We vragen Tomahawk ons te helpen. Misschien kan hij de Gentse ‘indiaan’ meenemen naar Wounded Knee in South Dakota en hem daar in heilige grond begraven. Of heeft hij een ander idee? Het lijkt mij gepast dat hij beslist. Wij fiere, verlichte Buffalo’s, zullen hem steunen, toch?

Woensdagavond om 19 uur geven Chokri Ben Chikha en beeldend kunstenaar Tomahawk Greyeys, samen met KASK-studenten het startschot voor de zoektocht naar een nieuw symbool voor KAA Gent. Meer info vindt u op www.actionzoohumain.be.