Benjamin Verdonck: ‘Ik wil dat er een gevaarlijk kantje aan mijn kunst blijft zitten’

Je kunt er geen ticket voor kopen, het wordt nergens aangekondigd, soms duurt het maar enkele minuten en het speelt niet in een zaal. En toch maakt Benjamin Verdonck met zijn Wereldtournee in Antwerpen misschien wel het meest relevante theater van het moment.

“Papa, wat doet die meneer?” Een klein meisje staart met grote ogen naar de houten doos die kunstenaar Benjamin Verdonck installeerde midden op het Antwerpse Theaterplein. Begeleid door bassist Tomas De Smet tovert hij het ene na het andere kleurvlak tevoorschijn door aan touwtjes te trekken. Terwijl toevallige passanten halt houden om het schouwspel te bewonderen, zoeven tieners ongeïnteresseerd voorbij op een skateboard. Zonder het te beseffen dragen de skaters bij aan de poëzie van de vertoning.

Die poëzie is typerend voor Verdoncks Wereldtournee. Vanuit het idee dat je de hele wereld kunt ontdekken in één stad trok hij het afgelopen halfjaar gewapend met kleine houten bakjes naar Antwerpse straten en pleinen. Daar sprak hij mensen aan om hen te tonen hoe er een vosje en een stukje worst uit tevoorschijn komen, of wekte hij via een ander minitheater kleurige geometrische figuren tot leven op muziek van Philip Glass. Evengoed ging hij van deur tot deur met een miniatuurcarrousel en stelde hij onaangekondigd werk tentoon in een etalage in de Nationalestraat.

Van straat naar straat

Door coronaproof kunst te maken die rond ontmoetingen draait, lijkt Verdonck een perfect antwoord te formuleren op de noden van deze pandemische tijd. Alleen gaat het verder dan dat. Niet toevallig plande hij zijn Wereldtournee lang voor er sprake was van Covid-19.

Veeleer dan op de lockdown reageert hij op de ecologische catastrofe via zijn zoektocht naar nieuwe mogelijkheden om werk te tonen. “In plaats van altijd gericht te zijn op groei en internationalisering wil ik experimenteren met manieren om klein en wendbaar te zijn”, vertelt de kunstenaar. “Wereldtournee is één lange oefening waarbij ik uitzoek wat er gebeurt als ik niet van kunsthuis naar kunsthuis fladder maar van straat naar straat.”

Buigzaamheid is dan ook een van de sleuteltermen waarmee je Wereldtournee kunt omschrijven. Het werk beweegt continu mee met de noden van de tijd. Toen heel wat ouderen hun kamer in het woon-zorgcentrum niet mochten verlaten, klom Verdonck met zijn theaterdoosjes op een hoogtewerker om ze aan hun ramen te tonen. En nu er langzaam versoepeld wordt, evolueert hij richting grotere installaties die niet langer zomaar in zijn sportzak passen. “Ik hou ervan om al die mogelijkheden te onderzoeken en het werk te laten leven en groeien”, zegt Verdonck. “Ik wil openstaan voor wat er op me afkomt en niet alles op voorhand vastleggen.”

Die voorliefde uit zich ook in de manier waarop hij zijn publiek benadert. Waar mensen bij een doorsneevoorstelling een kaartje kopen om naar hem te gaan kijken, stapt hij nu zelf op mogelijke toeschouwers af. Oefenen deed hij afgelopen zomer voor het eerst in Den Bosch op het festival Afzender Boulevard. “Ik moest toen nog veel schroom overwinnen. Het is best spannend om een wildvreemde op een bankje aan te spreken die het worst zal wezen of je een cultuurprijs won. Bovendien blijken Nederlanders makkelijk botweg nee te zeggen als je vraagt of je hun iets mag tonen. Gelukkig werd ik er al snel behendiger in. Ik trek graag naar plekken waarvan ik vermoed dat mensen er niet per se op mij zitten te wachten”, geeft hij aan. “Al verschillen de reacties eigenlijk niet van wanneer je in een zaal staat. Enkel het vocabularium is soms anders.”

Een berg mest

Mocht Covid-19 er niet geweest zijn, dan zou Wereldtournee wellicht vooral onder de radar zijn blijven hangen. Nu heeft iedereen er de mond van vol. Het is typerend voor het parcours van Verdonck dat hij succes als een trigger ervaart om vooral niet te conformeren of op zijn lauweren te rusten. Toen hij als jonge snaak gigantische vogelnesten bouwde aan de gevels van gebouwen bleek hij tegen zijn wil in bij te dragen aan het symbolische kapitaal van een stad. En toen het illegale moestuintje dat hij ooit aanlegde naast het Antwerpse Museum voor Schone Kunsten te populair werd, legde hij er een grote berg mest in.

“Ik hou er niet van als mijn werk alleen maar omarmd wordt. Het mag niet verzoeten, ik wil dat er een gevaarlijk kantje aan blijft zitten”, licht hij toe. “Als je alleen maar spektakel brengt of kunst maakt die aan alle verwachtingen beantwoordt, val je stil. Vandaar ook dat ik met Wereldtournee op zoek ga naar manieren om te ontsnappen aan vastgelegde codes rond wat theater precies is.”

Intussen weerkaatst het geluid van de skateboards over het Theaterplein. Verdonck kraakt zijn vingers als hij zich opmaakt om nieuwe kleurvlakken te laten bewegen in de houten doos. Verbeelding injecteren in de stedelijke realiteit en zo een glimp tonen van andere mogelijke werelden: het is precies wat Wereldtournee zo ontroerend maakt. “Ik wil hier het liefst nog een hele tijd mee touren zodat ik kan blijven zoeken naar andere vormen. Sinds kort word ik bijvoorbeeld uitgenodigd door scholen en organisaties om er te gaan spreken over de tournee. Ook dat is weer een nieuwe etappe.”

Even later laat hij een zwarte cirkel in de kijkdoos naar beneden zakken en blijft er weer een nieuwe voorbijganger staan om toe te kijken.

Toneelhuis.be