België heeft het ‘vredesdividend’ van het einde van de Koude Oorlog helemaal uitgeput. Die tijd is voorbij

Bart Eeckhout is hoofdcommentator.

Achteraf is het altijd makkelijk praten. Toen voormalig minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) besloot de stock met medisch materieel niet te vervangen, leek haar dat een slimme budgettaire operatie. Toen brak de coronapandemie uit.

Toen de Berlijnse Muur viel en het Europese continent een eengemaakt oord van vrede en vooruitgang leek te gaan worden, ging het mes in het defensiebudget. Waarom zou België nog tanks nodig hebben? Vandaag staat het schaamrood de regering op het gezicht, nu we de vraag vanuit Oekraïne om extra Leopards niet kunnen beantwoorden.

Ja, dat is gênant, maar de kritiek dat dit allemaal alweer de schuld is van ‘Vivaldi’ is wat lui. De kritiek mag dieper reiken. Wat de mondmaskersaga verbindt met het tankdrama is de neiging van regeringen, van alle mogelijke kleuren, om eerder te besparen op kerntaken dan op nevenactiviteiten. Gebouwen of pantserwagens staken niet. Liever dan streng maar rechtvaardig te snijden in de veelvormige subsidiestroom wordt eerst geknipt in het hart van het beleid. Niemand die er wat van zegt, tot het misgaat. Dan blijkt, bij herhaling, dat onze staat ondanks een ruim overheidsbeslag toch niet goed meer in staat is om zijn bevolking te beschermen, te beveiligen of te verzorgen.

Taai verzet

Dat zou anders moeten. Eerst de kerntaken op orde, dan de rest. Een debat daarover is dringend nodig. Je zou denken dat iedereen het daarmee eens is, maar het verzet is taai. Zo zijn exact dezelfde groepen en opiniemakers die vinden dat de staatsfinanciën in het honderd lopen al wekenlang aan het stoken tegen het voornemen om het fiscale voordeel voor auteursrechten te saneren. Het is maar een klein voorbeeld uit de actualiteit, elk fiscaal voordeel heeft zijn eigen lobbygroep.

Goed, dan nog blijft de kritiek overeind dat ons land wel erg achterophinkt op vlak van defensie. In de NAVO-grafiekjes bengelen we traditioneel helemaal onderaan. België heeft het zogenaamde vredesdividend van het einde van de Koude Oorlog helemaal tot op de bodem uitgeput. Die tijd is onherroepelijk voorbij. De inval in Oekraïne is een breuklijn in onze hedendaagse geschiedenis, net zoals de val van De Muur dat was, of de terreuraanslagen van 9/11 en in Europa.

Wake-upcall

Dit land zal dus meer moeten investeren in landsverdediging, veel meer. De kentering was al ingezet, maar het besef daagt dat ook dat niet voldoende zal zijn. Die operatie moet wel koelbloedig en precies verlopen, en in Europees overleg. Het probleem is niet dat wij geen tanks hebben, het probleem is dat ook andere landen er (te) weinig op overschot hebben. En het probleem is dat we ook voor het overige, ondanks alle goede wil, niet bijzonder veel te geef hebben aan de Oekraïense strijdkrachten.

Dat is de wake-upcall van dit oorlogsmoment. Je kunt je allerlei toekomstbeelden van een Rusland zonder Poetin verbeelden, maar de Russische dreiging voor het continent gaat niet weg. Dat vergt niet alleen in België maar in alle Europese hoofdsteden een nieuwe kijk op strategie en verdedigingsmiddelen die veel verder gaat dan de levering van Leopards.