Armoedebestrijding is geen prioriteit voor de Vlaamse regering. Het interesseert haar niet

Bart Eeckhout is hoofdcommentator.

De Grote Gezinsenquête is een bijzonder leerrijk beleidsinstrument voor de Vlaamse overheid. Alleen jammer dat die er zo weinig lessen uit trekt. Dat valt af te leiden uit de tweede editie van de vijfjaarlijkse enquête die in deze krant gepresenteerd wordt. Net als de vorige keer werpt het grote gezinsonderzoek ook ditmaal een rijk geschakeerd en genuanceerd licht op de realiteit in Vlaamse huishoudens.

Misschien wel het interessantste deel van de vergelijking met de situatie vijf jaar geleden zit ’m in wat er níét veranderd is. Daarvoor moeten we een blik werpen op de lagere inkomensgroepen. Die groep is vrij groot: zowat 1 op de 7 gezinnen moet het maandelijks stellen met een netto inkomen onder de 2.000 euro. Een nog grotere groep zegt van zichzelf geen onverwachte uitgave van 1.000 euro te kunnen bekostigen zonder in financiële problemen te raken. Het profiel van deze kwetsbare groep is vrij helder: het gaat vaak om eenoudergezinnen, meestal met een alleenstaande moeder, of om gezinnen waar de ouder(s) korter opgeleid zijn en/of van buiten de EU komen.

Dat is niet bepaald een copernicaans nieuw inzicht. We wéten wie vatbaar is voor armoede in onze samenleving. We wéten dat die armoede of kansarmoede zich vaak concentreert in dezelfde gezinnen omdat mensen met dezelfde achtergrond ook in een samenleving zonder expliciete rangen of standen vaker elkaars gezelschap opzoeken. Hetzelfde profiel dook ook al in de eerste versie van de Grote Gezinsenquête op.

Dus is de vraag gewettigd waarom de (Vlaamse) regering zo weinig doet met die analyse. Omdat ze als deelregering over te weinig beleidshefbomen beschikt? Dat antwoord voldoet niet. De Vlaamse regering overziet zelfstandig de besteding van de kinderbijslag, ze is bevoegd voor sociale woningbouw en voor onderwijs, de motor van sociale mobiliteit. Dat zijn stuk voor stuk instrumenten om armoede te bestrijden of gezinnen vooruit te stuwen.

De waarheid is pijnlijker. Armoedebestrijding is geen prioriteit voor de Vlaamse regering. Het interesseert haar niet, op de minister van Armoedebestrijding na misschien, maar die heeft dan weer geen middelen. De kinderbijslag wordt bewust niet ingezet als wapen tegen armoede, de minister van Wonen maakt er een erezaak van om zo weinig mogelijk sociale woningen te bouwen en om zo weinig mogelijk mensen in aanmerking te laten komen voor zo’n woning. En de meest recente discussie in het onderwijs gaat over het financieel straffen van ouders die onvoldoende Nederlands met hun kroost spreken.

Dat is geen toeval. Het past in een maatschappijbeeld waarin armoede de ‘schuld’ is van het individu en waarin sociaal beleid gelijkstaat met ‘gepamper’. Het leidt tot een beleid waarbij je het zo gek niet kan bedenken of er bestaat een subsidie voor en waarbij tegelijk schande gesproken wordt van het idee dat elk kind op school op een gezonde maaltijd zou moeten kunnen rekenen. Wees dan ook niet verbaasd wanneer bij de volgende Grote Gezinsenquête de cijfers aan de onderkant van de ladder weer onveranderd gebleven zullen zijn.