Amerika is beter dan dit? Ik vrees ervoor

Ik kreeg van een vriend het bericht dat een bende Trump-aanhangers het Capitool op gewelddadige manier binnengedrongen was. Ik dacht: daar gaan we dan, dit is waar we met velen al maanden voor vrezen. Ik zette de tv aan en heb met mijn gezin tot na middernacht de gebeurtenissen gevolgd. Ik was razend en gebruikte woorden die zelden in mijn woordenschat voorkomen. Ik ben dit politieke theater en de niet-aflatende onrust grondig beu.

Ik was er altijd al van overtuigd dat Donald Trump niet zomaar zou verdwijnen en dacht zelfs dat de geheime dienst hem uit het Witte Huis zou moeten verwijderen. Ik wist wel dat hij in voorkomend geval zou roepen en tieren, de peuter die hij is. Ik had echter niet gedacht dat hij het Capitool, het symbool van onze democratie, zou gebruiken als plaats voor destructief machtsvertoon. Ik keek met afschuw en verschrikking toe hoe een woedende massa zich een weg naar binnen vocht.

Ik voel schaamte om Amerikaan te zijn. Ik ben boos en ontgoocheld. Het afgelopen jaar was bijzonder moeilijk. De combinatie van covid, presidentsverkiezingen en nu de machtsoverdracht heeft veel mensen uitgeput. Ik probeer rustig te blijven, maar mijn geduld raakt op. Ik maak me zorgen om de tijd die komt.

Vrienden in België zijn bezorgd, sturen me berichtjes en vragen zich af hoe dit in godsnaam mogelijk is. Dit soort toestanden zie je in een bananenrepubliek, maar toch niet in de Verenigde Staten van Amerika?

Systematische retoriek

De jongste jaren is Trump er bij een deel van de Amerikaanse bevolking in geslaagd iets aan te wakkeren wat veel mensen in het buitenland vreemd is. De aanval van vorige week is het rechtstreekse gevolg van een systematische en intentionele retoriek van haat en geweld. Hij noemt zijn tegenstanders, de Democraten, slechte mensen, socialisten en communisten.

Tot op het laatst porde hij zijn aanhangers aan om te reageren. “We gaan met zijn allen naar het Capitool en eisen wat ons toekomt. Ik heb de verkiezingen gewonnen”, verklaarde hij. Dat was voor sommigen genoeg om de daad bij het woord te voegen. Trump is voor velen ‘de waarheid’. Miljoenen kiezers geloven nog altijd dat de verkiezingen gestoken kaart waren en dat Trump ze eigenlijk won. Ze geloven dat hij en niet Joe Biden op 20 januari de volgende president van de VS wordt en zijn bereid tot het uiterste te gaan.

Sinds de overwinning van Biden communiceer ik nog bitter weinig met de Republikeinen die ik ken. Ik heb geen zin meer in confrontatie, maar blijf nieuwsgierig naar hun gedachtegang.

Ik raap alle moed bijeen en neem contact op met een diehard die ik via een gemeenschappelijke vriend heb ontmoet. Ik vraag hem of hij nu tevreden is met al dat geweld. Hij weet me te vertellen dat het er eigenlijk wel rustig aan toe ging rond het Capitool. De Black Lives Matter-beweging en Antifa-groeperingen richtten tijdens hun betogingen veel meer ravage aan, werpt hij tegen. “Trouwens,” gaat hij verder, “weet jij wel dat dit alles in gang werd gestoken door Joe en Kamala? Zij hebben de opdracht gegeven aan extreemlinks om te infiltreren in de betoging en amok te maken. Dit is de schuld van de Democraten”. Ik sta perplex.

Bevriende politicologen, zowel Democraten als Republikeinen, zijn verbolgen en wijzen de Republikeinse Partij met de vinger. “De Trump-show is nu de Frankenstein-show”, zo hoor ik hen fulmineren. Sommigen zijn ervan overtuigd dat dit het einde kan betekenen van Trump. Ze denken tegelijk dat dit het ideale moment is om de partijen dichter bij elkaar te brengen.

Politici verkondigen op televisie dat Amerika beter is dan dit. Ik ben het daar niet mee eens. We mogen de meer dan 74 miljoen mensen die voor de man stemden en de senatoren en afgevaardigden die Bidens overwinning niet wilden bevestigen niet uit het oog verliezen. Natuurlijk, Amerikanen zijn van nature optimistisch. Mijn eigen zonen bijvoorbeeld hebben een sterk geloof in de Amerikaanse democratie. Ik noem die houding naïef en wijs er hen op dat een democratie altijd breekbaar is en zal zijn, vooral wanneer populistische leiders als Trump opstaan.

De overwinning van Biden, een Democratische Senaat en een Democratisch Huis geven me hoop. Zeker, de democratie heeft het deze keer gehaald. Wat zou er echter gebeurd zijn als Trump gewonnen had en de Senaat en het Huis in handen waren van de Republikeinen? Ik vind dat wij Amerikanen daar beter eens bij zouden stilstaan. Ik hoop dat beide partijen na Bidens inhuldiging de wil zullen hebben om samen te werken en de democratie te verdedigen. Maar eerst moeten we de volgende dagen zien door te komen zonder al te veel geweld. De FBI maakte al bekend dat ze trumpiaans geweld verwachten in alle vijftig hoofdsteden van de VS. Het houdt niet op. Fingers crossed.