Alsof je in België alleen maar aan de ene kant racisten en aan de andere islamisten hebt

Journalist Alain Gerlache overschouwt de politieke actualiteit. Zijn column verschijnt op maandag.

Na al dan niet waarachtige geruchten over haar banden met de Moslimbroeders volgde het spectaculaire, maar waarschijnlijk onvermijdelijke ontslag van Ihsane Haouach als regeringscommissaris bij het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. Het heeft een golf van buitengewoon felle reacties en beledigingen op de sociale media uitgelokt. Alsof je in België alleen maar aan de ene kant racisten en aan de andere islamisten hebt.

Het is belachelijk en triest.

Politieke en mediafiguren hebben bijgedragen aan de felheid van het debat, zoals toen Georges-Louis Bouchez de viroloog Emmanuel André aanviel en hem “meneer de afgevaardigde van Ecolo” noemde. Vervolgens tweette André een schermafdruk waarop hij de voorzitter van de MR ‘blokkeerde’. Dat is het resultaat van politiek getouwtrek dat al te lang aansleept.

Het begon twee maanden geleden, met het vonnis over het dragen van de hoofddoek bij de MIVB. Voor wie het vergeten is: de rechtbank oordeelde dat de Brusselse vervoersmaatschappij zich schuldig had gemaakt aan discriminatie door te weigeren een vrouw met hoofddoek aan te werven. Ecolo verdedigde het dragen van religieuze tekenen, DéFI nam het op voor de neutraliteit in de openbare dienst en een verdeelde PS hield zich op de vlakte.

Voor de MR, die in Brussel al zeventien jaar in de oppositie zit, was het een uitgelezen kans om munt te slaan uit de verdeeldheid van de partijen van de Brusselse meerderheid. De voorzitter van de MR deed er een flinke schep bovenop door de benoeming van Ihsane Haouach als regeringscommissaris aan te klagen. Een beslissing die de bevoegde federale staatssecretaris, Sarah Schlitz (Ecolo), op eigen houtje had genomen. Wat haar recht was.

Always look on the bright side of life. Deze zaken hebben vraagstukken op de agenda geplaatst die van fundamenteel belang zijn voor de Belgische samenleving en te vaak worden overschaduwd door de communautaire debatten tussen noord en zuid. In een land dat weinig happig is op grote maatschappelijke discussies werd eindelijk gedebatteerd over de neutraliteit van de staat, de scheiding tussen kerk en staat, de ‘redelijke aanpassingen’.

Maar toen de zaak-Haouach uitbarstte, liep het fout. Zelfs voor de verdedigers van de neutraliteit van de openbare dienst en de scheiding tussen kerk en staat die niet bereid zijn toegevingen op hun principes te doen, lijkt het een enorme verspilling dat het debat en de pedagogie hebben plaatsgemaakt voor profilering en radicalisering van de standpunten.

Haouach is daar niet onschuldig aan. Haar uitspraak over de noodzaak de scheiding tussen kerk en staat aan te passen aan de demografie heeft veel mensen gesterkt in het gevoel dat de moeizaam aan de katholieke kerk ontworstelde democratische basisrechten opnieuw gevaar lopen, deze keer uit de hoek van de islam. Haar ontkenningen overtuigden alleen haar onvoorwaardelijke aanhangers en waren vooral bedoeld om de kritiek na haar interview in Le Soir te ontmijnen. Met die uitspraak heeft ze haar gemeenschap geen dienst bewezen.

Voor de staatssecretaris voor Gendergelijkheid, Gelijke Kansen en Diversiteit is het een nieuwe nederlaag. Na de crash van de voorstelling van haar algemene beleidsnota, in inclusieve spelling én gebarentaal maar zonder een woord Nederlands, lijkt Schlitz vooral haar radicale opties te willen doordrukken. Dat valt niet bij iedereen in goede aarde, zelfs niet bij Ecolo en nog minder bij Groen. Door de tegenstanders van de benoeming van Haouach als seksisten en racisten te bestempelen – sommigen zijn dat, maar niet allemaal – gebruikt ze bovendien dezelfde binaire logica als tijdens het taalincident, toen ze alle critici met Vlaams Belangers gelijkstelde. Wat meer nuance zou welkom zijn.

Wat Bouchez betreft, hij lijkt de politieke winnaar want hij heeft zijn zin gekregen: het vertrek van Haouach. Maar de toon van zijn campagne kon als een kruistocht overkomen in de ogen van veel landgenoten van buitenlandse afkomst. De Brusselse MR is de partij die het minst divers is. Misschien wordt het tijd om, zonder de principes op te geven, rekening met de ‘demografie’ te houden.

Het zal hoe dan ook interessant zijn om te zien hoe coherent de strijd voor de neutraliteit van de staat is bij het Te Deum op 21 juli. Zal er kritiek komen op die inbreuk tussen de scheiding van kerk en staat? #Durftevragen, zoals ze op Twitter zeggen.