Ze was nog jong, begin dertig, maar de patiënt van Ted van Essen wilde niet meer: ‘Ik wil dood, zei ze, en jij moet me daarbij helpen’

Artsen en verpleegkundigen vertellen over de patiënt die hun leven voor altijd veranderde. Deze week: huisarts Ted van Essen.

‘Door het glas van de deur zag ik onmiddellijk dat het niet goed met haar ging. Ze oogde moedeloos maar ook geagiteerd. Het was een zondagmiddag, ik had geen dienst, maar had toen nog praktijk aan huis en ze belde aan. Ik had haar al een tijdlang niet gezien. Ze leed aan terugkerende zware depressies, geen enkele behandeling had haar tot nu toe kunnen helpen. De laatste keer was ze gedwongen opgenomen omdat ze een gevaar vormde voor zichzelf. Nu was ze kennelijk weer thuis.

“Ik liet haar binnen in het halletje en ze kwam meteen ter zake. Ik wil dood, zei ze, en jij moet me daarbij helpen. Ik besefte onmiddellijk dat ze ­serieus was. Ik kende haar, wist hoe ze leed onder haar depressies. Ze was nog jong, begin dertig, maar het was een zielig hoopje mens, al jaren.

“Maar haar probleem ging ik in dat halletje niet even oplossen. Het is al lang geleden, ver voordat de euthanasiewet werd ingevoerd. Stervenshulp was toen nog gecompliceerd en al helemaal bij psychiatrische problemen. Ze overviel me. Ik was nog niet zo lang huisarts, ik had tijd nodig om na te denken. In mijn hoofd zette ik meteen een heel traject uit, ik moest met haar psychiater gaan praten en met haar familie. Ik stelde voor dat ze de volgende middag terug zou komen zodat we er rustig verder over konden spreken. Ze stemde toe.

“Achteraf neem ik het mezelf kwalijk dat ik haar verzoek niet zwaarder heb opgenomen. Ik ben er te makkelijk van uitgegaan dat ik haar had gerustgesteld. Ik dacht dat ze wel begreep dat ik niet meteen ja kon zeggen. Ik dacht ook dat het wat beter met haar ging omdat ze weer thuis was. Maar ik was aan het invullen. Ik had die middag meteen met haar in gesprek moeten gaan, dan had ik geweten hoe ze eraan toe was. Ik liet haar gaan op basis van een eerste indruk en haar belofte om terug te komen.

“Ze kwam niet de volgende dag. Ik maakte er geen werk van. Maandagen zijn altijd druk in een huisartsenpraktijk, ik had zoveel andere dingen aan mijn hoofd dat het niet slecht uitkwam. Ik ging ervan uit dat ze bij haar familie verbleef en dat die mij bij problemen zou weten te vinden.

“Woensdagochtend tijdens het spreekuur belde de politie. Ze was vlak bij mijn praktijk van een appartementsgebouw gesprongen. Of ik haar wilde komen identificeren, want ze was niet meer toonbaar voor de familie. Ik zie me daar nog staan in de aula op de begraafplaats. Die ene dag uitstel was een dag te veel geweest.

“Haar ouders zijn altijd boos op me gebleven. Nee, niet omdat ze dood was, maar omdat ik haar niet had geholpen met euthanasie. Ze hadden jaren met haar getobd, en nu moest ze op zo’n vreselijke manier haar leven beëindigen. Ze wilden me nooit meer zien.

“Het is nu meer dan 35 jaar geleden, maar het verhaal van deze jonge vrouw heeft in de rest van mijn loopbaan mijn houding tegenover euthanasie bepaald. Levensbeëindiging mag dan bij psychiatrische problemen veel ingewikkelder zijn, het kan soms een humane oplossing zijn. Ik heb gezien waartoe een wanhopig mens kan besluiten als die oplossing uitblijft.

“Altijd als het onderwerp weer in de belangstelling is, keert zij terug in mijn gedachten. Ik deed de deur voor haar open die zondagmiddag en dat maakte me medeverantwoordelijk. Ze heeft mijn twijfel geïnterpreteerd als een afwijzing. Ik had haar willen helpen, het had niet zo mogen gaan.”

De getuigenissen in deze reeks komen uit het boek Die ene patiënt van VK-journaliste Ellen de Visser, Ambo/Anthos, 192 p., 15,95 euro.