Waarom is Soliris zo duur?

In de discussie over terugbetaling van het peperdure geneesmiddel Soliris voor Viktor met de zeldzame immuunziekte hemolytisch uremisch syndroom (aHUS), ontbreekt de kernvraag: 'Waarom zijn deze geneesmiddelen zo duur?' (DM 4/5). Volgens de industrie zelf bedragen de onderzoeks- en ontwikkelingskosten van een innovatief geneesmiddel zoals Soliris van Alexion één miljard euro.

Een studie over de ontwikkelingskost, recent gepubliceerd in het prestigieuze British Journal of Medicine haalt dit cijfer onderuit. De studie schat de reële O&O-kost voor de firma die het product op de markt brengt op 250 miljoen euro. Het basisonderzoek voor de ontwikkeling van monoklonale antilichamen, de nieuwe klasse geneesmiddelen waartoe Soliris behoort, werd gevoerd door samenwerkende wetenschappers van verschillende universiteiten, gefinancierd met overheidsgeld. Alexion is zelf een spin-off van de Yale-universiteit.

Het basisonderzoek, dat dus gefinancierd wordt door de belastingsbetaler, is altijd het duurste en meest risicovolle onderzoek. Daarbovenop worden in de VS en in de EU de helft van de onderzoeksgelden van de firma eveneens betaald door de belastingbetaler via subsidies en belastingsaftrekken. In België bijvoorbeeld krijgt de farmaceutische industrie een indrukwekkend pakket aan ondersteunende maatregelen als subsidies voor onderzoek, vermindering van de sociale en fiscale lasten, notionele interestaftrek, investeringsaftrek en belastingskrediet op onderzoek, ...

Weesgeneesmiddel
Producenten van 'weesgeneesmiddelen' (geneesmiddelen voor zeldzame 'weesziekten', red.) worden daarbovenop nog eens extra in de watten gelegd, in de hoop dat ze zich gematigd zouden opstellen bij de prijsbepaling van hun geneesmiddel. De kostprijs van Soliris -250.000 euro per jaar per patiënt - staat zo in geen enkel verband tot de reële ontwikkelingskosten die de firma er zelf in geïnvesteerd heeft. Alexion rekent de hoogst mogelijke prijs aan die een patiënt met een levensbedreigende aandoening of die onze ziekteverzekering wil betalen.

Alexion, dat zijn winsten bijna uitsluitend uit Soliris haalt, heeft reeds een beurskapitalisatie opgebouwd van 19 miljard dollar (14,4 miljard euro). Het boekte vorig jaar een nettowinst van 255 miljoen dollar op een omzet van 1,13 miljard dollar. Voor dit jaar zijn de verwachtingen nog hoger. Op 23 april 2013 schreef zakentijdschrift Forbes naar aanleiding van de kwartaalresultaten: "Dit jaar verwacht men een verkoop van 1,51 miljard dollar. In elk van de laatste vier kwartalen heeft Alexion een omzetgroei in de dubbele cijfers gekend. In het vierde kwartaal van het vorige fiscaal jaar steeg de nettowinst nog met 68,1 procent."

Dit is dus geen kwestie van hoge prijzen omwille van innovatie, maar wel vanwege patentmisbruik en winstbejag. Topwetenschappers wereldwijd verzetten zich daartegen. Aaron Kesselheim en Jerry Avorn, farma-epidemiologen aan Harvard, roepen de overheid op om gebruik te maken van de wetgeving op onteigening van privé-eigendom als het algemeen belang dit vereist. Wetten die de overheid momenteel veelvuldig gebruikt bij bijvoorbeeld aanleg van een spoorweg, kunnen volgens beide wetenschappers evengoed toegepast worden op intellectueel privé-eigendom.

Ofwel, vinden ze, kan de overheid dwanglicenties toepassen, wanneer te hoge medicijnprijzen de gezondheid van patiënten of de stabiliteit van het zorgsysteem in gevaar brengen. Dan verplicht de overheid een bedrijf een licentie van een belangrijk geneesmiddel te geven aan bijvoorbeeld een generisch bedrijf dat goedkoop produceert, in ruil voor een billijke vergoeding aan de patenthouder. Het patentrecht laat toe die dwanglicenties te gebruiken in bepaalde gevallen van nood.

Aan Onkelinx om in haar onderhandelingen met Alexion een lagere prijs te bedingen voor de behandeling van de zeldzame aandoening waaraan Viktor leidt. De minister krijgt het mandaat van de publieke opinie, gezien op een paar dagen tijd al 30.000 mensen de petitie voor Viktor hebben ondertekend.