‘Tegen het leven op straat was deze oude dakloze niet opgewassen’: een arts over de patiënt die zijn leven veranderde

“Hij werd hier op een ochtend binnengebracht, verwaarloosd, vreselijk in de war en onder de builen door een valpartij. Nachtenlang had hij op een bankje buiten gezeten, zonder besef van tijd. Zijn broek was nat, hij bleek incontinent. Ooit had hij een job gehad, een huis en een vrouw, maar ergens was het misgegaan. Veertig jaar geleden was hij naar Rotterdam gekomen als gastarbeider, hij had in een fabriek gewerkt, belasting betaald en toen, ver na zijn pensioen, was hij zijn huis kwijtgeraakt. Waarom, dat konden we niet achterhalen, hij sprak alleen nog maar zijn moedertaal. Een tijdlang had hij ingewoond bij de weduwe van een oud-collega, maar toen die vrouw begon te dementeren en naar een verzorgingstehuis ging, moest hij weg. Zo kwam hij als hoogbejaarde op straat terecht.

“We gaven hem een plek op de verpleegafdeling van onze daklozenopvang. Hij bleek suikerziekte te hebben, en door jarenlang slecht eten had hij een vitaminegebrek opgelopen. Bij ons werd hij rustiger, hij at en dronk weer. Ik zie hier veel ellende, ik behandel verslaafde, psychotische en ­verwarde mensen, maar het lot van deze man ging me aan het hart. Hij stond symbool voor een nieuwe groep daklozen die ik na zijn komst tot mijn grote verdriet alleen maar heb zien toe­nemen, oude mensen die op hoge leeftijd ineens met het harde straatleven worden geconfronteerd. Daklozen zijn kwetsbaar, maar als ze dan ook nog oud zijn, en zo gaan ronddwalen als deze man, is die kwetsbaarheid zoveel schrijnender.

“Omdat deze man bij de weduwe op de bank sliep en niet bij haar stond ingeschreven, was hij onverzekerd. Gevolg van beleid dat drie jaar daarvoor was ingevoerd: wie geen vast woonadres had, kon geen zorgverzekering afsluiten. Dat moest het makkelijker maken voor de zorgverzekeraars om de premie te innen. Het leverde in opvanginstellingen grote problemen op. Een ziekenhuis geeft geen zorg, een psychiater geen behandeling en een apotheek geen medicijnen als ze daar geen geld voor krijgen. We hebben met veel mensen jarenlang gelobbyd en voor elkaar gekregen dat noodzakelijke zorg aan onverzekerden toch vergoed zou worden.

“Deze oude dakloze kwam binnen op de dag dat die regeling inging, hij was de eerste voor wie ik na al die jaren zonder problemen medische zorg kon regelen, en dat voelde zo goed. Al ons gemopper over de falende zorg had zin gehad en het belang daarvan zag ik terug bij deze man. We hebben hem naar het ziekenhuis gebracht, waar hij is onderzocht door de geriater. Die stelde vast dat hij aan dementie leed. Een MRI-scan wees bovendien uit dat hij in de maanden ervoor een beroerte moest hebben gehad. Hij was nog kwetsbaarder dan ik vermoedde, tegen het leven op straat was hij echt niet opgewassen. Hij zou in een winternacht zijn doodgevroren.

“Ik ken inmiddels de geschiedenis van heel veel daklozen, maar de gebeurtenissen rond deze oude man hebben me aan het denken gezet. Je leven lang een normaal bestaan leiden en dan op je oude dag opeens geen huis meer hebben, je kunt het je niet voorstellen maar het kan iedereen overkomen. Denk erom, houd ik mezelf nu voor: het leven is broos, er zijn zoveel omstandigheden die maken dat je over de rand kunt vallen.

“Maar wat mooi dat het verhaal van een dakloze soms goed afloopt. We hebben hem weten te plaatsen op de gesloten afdeling van een verzorgings­tehuis. Ik gun hem een mooie laatste levensfase.”