Deens gekaapt schip teruggevonden, zes leden van de bemanning vermist

Het 135-meter lange schip, de Monjasa Reformer, werd vorige week zaterdag op 260 kilometer van de Congolese havenstad Port Pointe-Noire overmeesterd door gewapende mannen. De 16-koppige bemanning wist nog net een noodsignaal uit te zenden voordat ze zich terug trokken in de citadel, een beveiligde ruimte waar piraten niet bij kunnen. Daarna was de tanker dagenlang van de radar.

Een Franse marineschip, dat bij Gabon lag toen het noodsignaal kwam, wist het schip in de nacht van donderdag op vrijdag op te sporen op de wateren tussen Nigeria en het eiland Sao Tomé. Er zou geen schade zijn aan het schip en de overgebleven bemanning verkeert in goede gezondheid, aldus de Franse marine.

‘De ongelukkige gebeurtenissen op de Monjasa Reformer tonen aan dat het gevaar van piraterij in de Golf van Guinee nog lang niet voorbij is’, zei Anne Steffensen, voorzitter van de Deense vereniging van reders - waaronder ook de containerreus Maersk - vorige week toen het schip nog vermist was. ‘Het laat zien dat landen in de regio niet de middelen en capaciteit hebben om op dergelijke incidenten te reageren. ’

Onveiligste zeeroute ter wereld

De Golf van Guinee, die zich langs 5700 kilometer kust uitstrekt van Senegal tot Gabon, geldt sinds jaren als de onveiligste zeeroute ter wereld. Het is een twijfelachtige ereplaats die 15 jaar geleden nog de drukbevaren Golf van Aden bij Somalië ten deel viel. In het topjaar 2020 vonden 130 van de 135 gijzelingen in de wereld plaats in de Golf van Guinee.

Begin 2021 werd nog een Nederlandse tanker voor de kust van Nigeria overvallen door piraten, waarbij 15 bemanningsleden werden ontvoerd. Daarna daalde het aantal overvallen drastisch, mogelijk doordat het handelsverkeer grotendeels stil was komen te liggen door de pandemie. Maar ook omdat verschillende landen, waaronder Denemarken en Frankrijk marineschepen naar de regio hebben gestuurd om te patrouilleren. Denemarken heeft zijn fregat echter teruggetrokken vanwege de oorlog in Oekraïne, tot grote zorg van de reders.

Veiligheidsexperts waarschuwen dat het gevaar van piraterij in de Golf van Guinee opnieuw kan opspelen door de boycot van Russisch gas en olie. Hierdoor zal de olie-export uit Nigeria en naburige landen toenemen. Piraten in de regio, voornamelijk afkomstig uit de Nigeriaanse Nigerdelta, hebben het voornamelijk voorzien op olietankers.

De maritieme veiligheid in de regio wordt bovendien bedreigd door illegale visserij en - handel, waaronder cocaïnesmokkel uit Zuid-Amerika, zo waarschuwde Geopolitical Intelligence Services (GIS), een denktank uit Liechtenstein, in een rapport vorig jaar. Ook zien de onderzoekers een gevaar in oprukkende islamitische terreurorganisaties vanuit de Sahel. Die hebben het mogelijk voorzien op de olie- en visrijke landen aan de Golf van Guinee.

Anti-piraterijmissie

Westerse reders die grote belangen hebben in de olie- en visrijke wateren van West-Afrika, pleiten al jaren voor een een permanente anti-piraterijmissie. Als voorbeeld dient de missie die vijftien jaar eerder werd ingezet in de Golf van Aden. Dankzij die EU-missie, de zogeheten Operatie Atalanta, die ook werd gesteund door de Navo, kwam er een einde aan de piraterij vanuit Somalië. Het ingrijpen destijds werd nodig geacht omdat Somalië sinds de burgeroorlog wordt gezien als ‘failed state’.

De zeventien landen aan de Golf van Guinee gelden echter als functionerende staten die hun kustwateren zelf moeten zien te beveiligen. Tegen de aanvallen van de piraten valt echter moeilijk op te treden omdat ze doorgaans plaatsvinden buiten de territoriale wateren.

Juridische en operationele samenwerking tussen de West-Afrikaanse landen op het gebied van maritieme criminaliteit, zoals piraterij, illegale visserij en drugssmokkel, in internationale wateren staat nog in de kinderschoenen. Zelden worden maritieme criminelen gearresteerd.

De piraten - die zich vermoedelijk voorheen bezighielden met oliediefstal en de ontvoering van westerse expats in de olierijke Nigerdelta in Nigeria - vertrekken doorgaans met grote vissersboten naar internationale wateren. Daar overmeesteren ze de tankers en containerschepen met behulp van speedbootjes. De bemanningsleden worden mee teruggenomen naar schuilplaatsen in de Nigerdelta, waarna onderhandelingen volgen voor losgeld. Naar verluidt wordt zo’n 50.000 euro per bemanningslid gevraagd.