De Finse premier Sanna Marin moet knokken om vandaag de verkiezingen te winnen: ‘Het gelukkigste land ter wereld? Onzin’

De Finse premier Sanna Marin is nog altijd populair, maar het is lang niet zeker dat ze zondag de verkiezingen wint in haar land. Het financiële beleid en de crisis in de zorg zouden haar zuur kunnen opbreken. ‘Ze had moeten investeren in het tekort aan verpleegsters.’

“Nee, niet tegen de zon in”, zegt de Finse premier Sanna Marin. Soepel draait ze om met de zoveelste toeschouwer die met haar een selfie wil nemen. Ouderen met stok, ouders met jonge kinderen, gothic-tieners en bebaarde Finse mannen: voor het podium op het plein in Vantaa, een voorstad van Helsinki, heeft zich een lange rij gevormd van Finnen die met Marin op de foto willen, of haar gewoon even een knuffel willen geven.

Marin, zoals wel vaker gekleed in een zwart leren jasje, heeft net haar campagnespeech afgeleverd op een klein podium, omringd door rode ballonnen. “Niemand van ons is altijd sterk. Iedereen heeft wel eens een zwakke periode en op die momenten moeten we er voor elkaar zijn”, luidt haar sociaaldemocratische boodschap. Ze krijgt applaus als ze het woord NAVO laat vallen. Donderdagavond heeft het Turkse parlement ingestemd met het Finse lidmaatschap, tot vreugde van veel Finnen. “Het was een behoorlijke krachtoefening en ik ben er trots op dat we dit als Finnen samen hebben gedaan”, zegt Marin.

Na vier jaar regeren en daags voor de Finse verkiezingen, die zondag plaatsvinden, is Marin nog altijd populair bij de Finnen. De sociaaldemocraat werd vier jaar geleden de jongste premier ter wereld toen haar voorganger onverwachts moest opstappen. De destijds 34-jarige politica groeide door haar heldere communicatie en kordate optreden in tijden van crisis uit tot een rolmodel, ook in het buitenland. Zo stond ze op de cover van Vogue en Time. “Ze is zeker een van de meest populaire premiers in de Finse geschiedenis”, aldus Johanna Vuorelma, politiek wetenschapper aan de universiteit van Helsinki.

Toch is het lang niet zeker dat ze zondag de verkiezingen wint. Haar partij is verwikkeld in een nek-aan-nekrace met de liberaal-conservatieve Nationale Coalitie en de radicaal-rechtse De Finnen, die minder EU en minder immigratie willen. Alle drie de partijen kunnen volgens peilingen op ongeveer 20 procent van de stemmen rekenen. Wie de grootste wordt, mag het initiatief nemen voor een nieuwe regering.

Marin wordt door de oppositie beschuldigd van financieel wanbeleid, omdat de staatsschuld de afgelopen jaren hard is opgelopen. Dat komt vooral doordat de overheid flink bijleende voor coronasteun aan burgers en bedrijven, maar de regeringscoalitie van vijf centrumlinkse partijen krijgt ook kritiek dat ze te scheutig is geweest. Wat niet helpt is dat burgers last hebben van prijsstijgingen en dat de economie dit jaar naar verwachting in een kleine recessie belandt. “In Finland wordt altijd gekeken hoe we het doen vergeleken met de andere noordse landen. En dan ziet het er niet zo goed uit”, zegt Vuorelma.

Veel kiezers rekenen het Marin niet persoonlijk aan, zo blijkt in een naburig winkelcentrum. Veel passanten roemen het strenge coronabeleid waardoor het land ondanks de sterk vergrijsde bevolking relatief weinig coronadoden had. Ook haar opstelling na de Russische invasie in Oekraïne valt in de smaak. “Ze heeft het opvallend goed gedaan. Eerder hadden linkse partijen er wel eens een handje van weg om te pro-Russisch te zijn”, zegt Juho Mattila (32), piloot van beroep.

Volgens Mattila heeft Marin op dit terrein ook fouten gemaakt. In maart zei de premier tijdens een bezoek aan Kiev dat het mogelijk was dat Finland Horner-gevechtsvliegtuigen aan Oekraïne zou leveren nadat het zelf nieuwe had aangeschaft. Dat leidde tot kritiek van politici en analisten die zeiden dat ze haar boekje te buiten was gegaan. In Finland is het met name de president die verantwoordelijk is voor buitenland- en veiligheidsbeleid. “Dat was wel een beetje raar”, zegt Mattila.

Vorig jaar kwam Marin in de problemen toen een video uitlekte waarop ze met vrienden aan het dansen was. Ze moest zelfs een test doen om geruchten over drugsgebruik uit de wereld te helpen. Daar lijken veel Finse kiezers dan weer weinig om te geven. “Iedereen feest toch wel eens?”, zegt piloot Mattila. De 18-jarige Neela Randén, die voor het winkelcentrum als straatmarketeer werkt, denkt dat Marin vooral kritiek kreeg omdat ze een vrouw is. “Eerdere premiers zijn gespot met drank op, maar als Marin een keer een leren jas draagt, is het huis te klein.”

Randén en haar collega Tekla Sairanen (18) rekenen Marin wel aan dat ze te weinig heeft gedaan om de zorg te verbeteren. Finland heeft net als veel andere Europese landen last van wachtlijsten en een personeelstekort in de zorg. “Ik heb veel vrienden die drugsverslaafd zijn en geen hulp kunnen krijgen. Drugs is een groot probleem hier, maar daarachter zitten vaak mentale problemen, waar nu geen zorg voor is”, aldus Sairanen. “Weet je, Finland heeft wereldwijd zo’n magazinecover-imago. We zijn zogenaamd het gelukkigste land ter wereld, maar dat is grote onzin.”

Politicoloog Vuorelma wijst erop dat de regering onder Marin een grote decentralisatie van de zorg heeft doorgevoerd, om regio’s meer zeggenschap te geven. Het is nog te vroeg om te zeggen of het de zorg verbetert. “Maar misschien hadden ze ook moeten investeren in meer acute problemen zoals het tekort aan verpleegsters.”

De twee jonge straatmarketeers zeggen niet of Marin ondanks de kritiek op het zorgbeleid hun stemt krijgt. Wel vinden ook zij dat Marin een goede premier was. “Ze is echt bad-ass”, zegt Randén.