Stijn Meuris: “Van lucht en schouderklopjes alleen kun je niet leven.”

De weg naar de roem is geplaveid met goede voornemens. En met de gedachte dat ze zich nooit zullen laten vangen voor het grote geld - althans, zo denken veel beginnende artiesten. Integriteit is alles en de commercie is des duivels. Dat was zeker zo toen Noordkaap HUMO’S Rock Rally won. “Het was not done om je muziek te koppelen aan pakweg een jeansmerk. Zeker niet voor rockmuziek. Ook bij Noordkaap stond integriteit hoog in het vaandel. Wij hebben nooit onze broek afgestoken voor platte commerce, maar ik moet toegeven dat we er wel tegenaan geschurkt hebben.”

Kunstenaars moeten lijden en mogen geen geld verdienen met hun werk, anders worden ze corrupt. Het is een eeuwenoud credo en iets waar artiesten soms krampachtig aan vasthouden. De gedachte is nobel, maar van lucht en schouderklopjes alleen kun je niet leven. Dus komt er voor artiesten, in dit geval muzikanten, een moment waarop muziek maken een commerciële bezigheid wordt, in die zin dat ze platen verkopen – een product – om brood op de plank te toveren. En dat staat niet gelijk aan je integriteit of identiteit te grabbel gooien.

“Toen wij met Noordkaap begonnen, waren we één van de weinige bands die in het Nederlands zongen,” aldus Stijn Meuris, vandaag nog steeds een grote brok muzikale passie en tegenwoordig ook presentator van Meurissey op Willy, “Je had nog Gorky (toen nog met een y, nvdr.) en De Kreuners, maar die laatste waren al wat ouder. Ik werd toen vooral geïnspireerd door De Brassers en Aroma di Amore, twee bands die in het Nederlands zongen en enorm veel indruk maakten, maar niet meteen tot de mainstream behoorden. Toen ik zelf een bandje begon, Gruppenbild, leek het me de meest logische keuze om in het Nederlands te zingen. Dat was tenslotte mijn moedertaal, ook al bestond het gros van mijn platencollectie uit Engelstalige bands. En dat ben ik altijd blijven doen.”

Manneke Pis, ik hou van u.
“Toen Noordkaap in 1990 HUMO’s Rock Rally won, stonden we ineens aan de vooravond van wat wel eens een boeiende carrière kon worden. Het moment was er alleszins om in het Nederlands verder te gaan. Daar zat het succes van Nederlandse bands als Tröckener Kecks (met Rick De Leeuw, nvdr.) en The Scene (met wijlen Thé Lau, nvdr.) ook voor iets tussen. Nederlands kon plots als muzikale lingua franca. Dus toen we platen en singles mochten maken en met een platenmaatschappij in zee gingen, beschouwden we dat niet als het verkopen van onze ziel aan de grote muziekindustrie. Integendeel. We konden ons goesting blijven doen én we werden ervoor betaald. Met Noordkaap hebben we trouwens nooit in opdracht geschreven, behalve voor één project, namelijk de soundtrack van de film ‘Manneke Pis’. De single ‘Ik hou van u’, is daaruit voortgekomen, een nummer dat toen wel de grenzen van ons muzikale universum aftastte, maar dat binnen het gegeven van een soundtrack wel heel goed paste. Toevallig is die song onze grootste hit geworden, maar ik heb me daar nooit slecht over gevoeld. Ja, het was een walsje en makkelijk meezingbaar. Die song maakte deel uit van het traject dat Noordkaap doorliep. Wij vonden het net nog kunnen, en het publiek apprecieerde het enorm.”

Angst voor succes?
“Vandaag is die houding tegen commercialiteit helemaal veranderd, zeker als je ziet dat ook Zwangere Guy en Arno samen reclame maken voor Telenet. Zoiets zou in de jaren 1990 nooit gepasseerd zijn, denk ik. Nu ja, vandaag zie ik ook een tegenbeweging: jonge bands die absoluut geen hit wensen. Iets wat ik moeilijk begrijp (lacht). Ik hoor tegenwoordig ook weinig pakkende refreinen, toch een absolute voorwaarde om muziek aan de man te brengen. Het is alsof veel bands zoeken naar een middelmatige song of een half idee tot song uitwerken, om toch maar niet voor commercieel versleten te worden. Het is een tendens die ik niet goed snap, want als je vraagt naar hun voorbeelden, hoor je wel namen als Led Zeppelin, The Sex Pistols, Pixies,... Stuk voor stuk bands die hun eigen koers varen, maar wel een commerciële reflex hadden. Ik zie niet in wat daar fout aan zou kunnen zijn. En neen, om van je muziek te kunnen leven, moet je niet op de knieën voor het monster van de platte commerce. Dat hebben we met Noordkaap trouwens ook nooit gedaan. We zijn wel in Tien Om Te Zien beland, met dank aan Jos Van Oosterwijck, maar we zagen al snel dat het onze plek niet was, en ook ons publiek niet. We kregen verder aanvragen voor concerten waarvan we wisten dat we een soort van veredelde acte de présence moesten geven, maar die lieten we ook links liggen. En playbacken, dat hebben we, los van een of twee keer, ook nooit gedaan.”

Keuzes, keuzes, keuzes!
Ook Johannes Genard, de frontman van School is Cool en winnaar van HUMO’s Rock Rally, editie 2010, heeft zijn zeg over de kwestie:

“Als er één ding is dat 2020 heeft aangetoond, dan wel dat het niet makkelijk is om artiest te zijn. Maar dat is eigenlijk altijd al zo geweest. Het is geen bijster lucratieve bezigheid, en het feit dat de meest in het oog lopende artiesten natuurlijk het rijkst zijn, helpt ook niet om dat beeld realistischer te maken. Op een bepaald moment in hun carrière moeten de meeste muzikanten de keuze maken tussen: ‘doe ik dit en verdien ik genoeg geld om te eten volgende maand’ of ‘doe ik m’n eigen ding en ga ik aankloppen bij m’n ouders’. Het loont dus om als beginnend muzikant te beseffen dat je bakken geduld zal moeten hebben ten aanzien van je ambities en een zekere breeddenkendheid ten aanzien van je eigen artistieke integriteit. Maar die integriteit is wel het enige dat je écht hebt. Dat echt van jou is. En als je zo hard moet werken voor elke cent is er weinig reden om dat te doen voor werk waar je níet gelukkig van wordt. Het is ook een kwestie van ‘neen’ te leren zeggen, zeker als iemand je vraagt om iets voor niets te doen of voor een veel te lage gage. Het is belangrijk om je naar waarde te schatten, op elk moment van je carrière.

Nu ja, ik ben niet zo hoogmoedig dat ik ‘nee’ zeg tegen elke deftig betaalde opdracht. Veel van dat soort opdrachten hebben me waardevolle lessen geleerd over m’n eigen kunst en ambacht, zeker de laatste tien jaar. Meer nog: ze hebben mijn artistieke output zwaar beïnvloed.

Zelfs als je opeens succes vindt en kansen krijgt, zal je integriteit beproefd worden. Je krijgt aanbiedingen voor pakweg een reclamespot voor een groot bedrijf, waardoor je opeens moet kiezen tussen een grote payday en je persoonlijke moraal. Of je krijgt contracten voorgeschoteld die je beslissingsrecht over je eigen kunst beperken. Op zulke momenten hou je best in het achterhoofd dat die integriteit hetgene is wat je staande zal houden op de momenten dat je géén kansen kreeg, en dat ze het enige is dat je zal overhouden als al het nu te verdienen geld uitgegeven is.”

Dat de wereld van een muziekindustrie bestaat uit een bonte mix aan persoonlijkheden, dat weten we. Maar wist je ook dat ook HUMO’s Rock Rally bevolkt wordt door muzikanten van allerlei pluimage? ING heeft een hart voor muziek en wil zijn liefde voor all things music ook graag delen met jou.

Wil je HUMO’s Rock Rally bij je thuis beleven en kans maken op een muzikaal cultuurpakket?

Neem dan deel aan deze wedstrijd en maak kans op:
-Vinylplaten van Compact Disk Dummies, Novastar, School Is Cool, Balthazar en Whispering Sons
-Een exclusief HUMO’s Rock Rally T-shirt
-Een jaarabonnement op HUMO

De journalisten van De Morgen zijn niet betrokken bij en niet verantwoordelijk voor de inhoud van dit artikel.