‘Zonder sociale media ben je echt aanwezig’: de werklessen van Heleen Debruyne

Schrijfster, columniste en radiopresentatrice (Pompidou op Klara) Heleen Debruyne (33) ontnuchterde op literaire feestjes en heeft haar beperkte aandachtsspanne geaccepteerd. ‘Schrijvers zijn ook maar gewone mensen.’

Laat je werk niet bepalen wie je bent

“Ik heb een publieke job, maar probeer daar niet te veel op te leunen. Mijn werk bepaalt niet wie ik ben. Tegenwoordig is werk zo belangrijk in ons leven, iets waarover iedereen het altijd lijkt te hebben. Mensen vereenzelvigen zich vaak ook met hun job, maar ik denk niet dat dat altijd gelukkig maakt. Ik vind het wel verfrissend dat er een minibeweging onder jongeren ontstaan is die juist genoeg presteren op hun werk om net genoeg geld te verdienen. Zij zien werk als een manier om geld binnen te harken, niet meer dan dat.

“Vroeger dacht ik dat ik allerlei welbespraakte, slimme en literaire figuren zou leren kennen op boekpresentaties en feestjes. De realiteit was een tikje ontnuchterend: schrijvers zijn ook maar gewone mensen. Het leerde me dat je niet gestudeerd moet hebben om slim te zijn. ­Intellect wordt niet bepaald door een schools systeem.”

Laat de angst los om vergeten te worden

“Als schrijver heb je al snel de angst om vergeten te worden. Maar ik probeer daar een positieve draai aan te geven: het is juist bevrijdend om te beseffen dat mensen me de volgende dag vast weer vergeten zijn. In een radioshow loopt er al eens iets mis, ik relativeer dat door te bedenken dat mensen dat morgen al niet meer weten. Zelf ben je altijd veel meer bezig met wat je fout deed of anders had kunnen doen dan de mensen om je heen.

“Toen ik nog regelmatig literaire events ­frequenteerde, leek het belangrijk om af en toe gezien te worden. Dat gevoel ben ik gelukkig nu wel kwijt.”

Wees minder bereikbaar op sociale media

“Ik onderhield lang een Facebook-pagina – ook alweer uit een soort angst om vergeten te worden. Hoe zou ik anders een publiek kunnen bereiken? Tot ik optelde hoeveel tijd en energie ik ermee verloor. Het constant bereikbaar zijn vond ik ook niet fijn. Sinds ik me niet meer bezighoud met sociale media – ik heb alleen nog een matig actieve Instagram – ervaar ik veel meer rust. Ik merk dat het helpt dat je niet de hele tijd met je hoofd in een virtueel universum zit, waarbij iedereen commentaar op alles kan geven. Zonder sociale media krijg ik meer ruimte om echt aanwezig te zijn, zowel privé als professioneel.”

Concentreer je niet te lang

“Ik klink vast als een zenmaster, maar dat ben ik helemaal niet. (lacht) Wel doe ik ’s ochtends aan yoga. Gewoon via YouTube-filmpjes, niet via groeps­lessen, want dan voel ik me onprettig met mijn 1m80 tussen kleinere en veel elastischere vrouwen. Voor de rest heb ik weinig hobby’s. Schrijven is mijn werk én ontspanning. Ik heb trouwens een behoorlijk korte aandachts­spanne. Na een half uur of drie kwartier super­geconcentreerd werken ga ik wandelen of iets in huis doen. Ik dwing mezelf niet meer om aan een bureau te blijven zitten wanneer het op is – en ben daardoor juist productiever.”

Dwing jezelf niet in een systeem dat niet bij je past

“Ik denk dat ik als schrijver al snel besefte dat mijn persoonlijkheid onvermijdelijk onderdeel van mijn werk is. Terwijl die persoonlijkheid me vroeger in de weg stond. Ik was namelijk het kind op school dat de vervelende vragen stelde of op een rare manier naar de dingen keek. Daar kreeg ik vaak veel kritiek op en daardoor voelde ik me vaak heel eenzaam en anders.

“Grappig genoeg word ik daar nu voor betaald: de lastige vragen stellen. Ik heb het geluk gehad dat ik heel goed wist dat ik geschiedenis wilde studeren. Ik vind sociale omgangsvormen ontzettend raar – het besef dat die omgangsvormen in de loop van de tijd veranderen, fascineert me eindeloos. Maar ik heb ook wel geleerd dat een studie weinig zegt over iemand. Als je merkt dat studeren niets voor jou is, kun je beter iets anders gaan doen, zelfs al levert dat geen hoger diploma op. Het heeft geen zin om jezelf in een systeem te dwingen waar je niet gelukkig van wordt of waar je niet zo goed in past.”