Zo activeer je je gelukshormonen in tijden van crisis

‘De wereld is om zeep, er gebeuren rare dingen rondom mij’, zong Urbanus. En dat is zeker zo nu er na twee jaar coronapandemie ook nog eens een oorlog in Oekraïne is losgebarsten. Hoe kunnen we in dit tranendal nog onze gelukshormonen activeren?

In tijden waarin analisten ervoor waarschuwen dat Vladimir Poetin een kernbom kan laten vallen om te tonen dat het hem menens is in Oekraïne, zouden we al eens vergeten dat er veel dingen zijn die ons wel een goed gevoel kunnen geven. Een lekker bord eten, een baby die lacht, seks. De lijst is lang en haalt zelden de nieuwsheadlines.

Maar ook die kleine gelukjes in het leven, zoals een stomend bord spaghetti, zorgen eigenlijk maar voor een kortstondig genot. Als het bord op is, zijn we verzadigd en is het plezier voorbij. De sleutel voor ons geluk ligt bij de ingewikkelde huishouding van stofjes in onze hersenen. Het komt er dus op aan om die gelukshormonen geregeld te hacken.

Een tip van een ervaringsdeskundige: er is niets wat zo doeltreffend de stress verslaat als swingmuziek. Als Duke Ellington, Benny Goodman, Artie Shaw of Louis Armstrong door de speakers knalt, dan glinsteren er sterretjes voor mijn ogen. Om Ella Fitzgerald er nog even bij te halen: It don't mean a thing, if it ain’t got that swing.

Eigen aan dansen is dat een hele nacht plezant blijft. Zelfs na een lange werkweek kunnen we tot in de vroege uurtjes losgaan. Als ik ga lindy hoppen, de dans die bij die muziek hoort, is het me al vaak opgevallen dat elke danser spontaan glimlacht.

Achter die gewaarwording zit keiharde wetenschap. Want het is precies het studiedomein van Olivia Foster Vander Elst, die aan de Universiteit van Aarhus een doctoraat maakt over... salsa. In The Guardian legt ze uit hoe muziek en dans het hele pleziersysteem in ons op stelten zetten.

Dat ‘pleziersysteem’, eigenlijk een ontdekking van de Amerikaanse psycholoog Kent Berridge, bevat twee elementen: het ‘verlangen’ naar iets en het ‘waarderen’ ervan. De waarderingsfase heeft maar een beperkt effect op onze hersenen. Maar bij het ‘verlangen’ is het helemaal anders. Als we uitkijken naar iets leuks, dan giert het gelukshormoon dopamine door onze hersencellen.

Natuurlijk waarderen we goede liedjes, waarop we onze benen losgooien. Maar volgens een recente paper van Foster Vander Elst speelt verlangen ook een grote rol: dansers maken zich klaar voor het feestje, ze kijken uit naar een nieuwe hit. Op die manier raast de dopamine over de dansvloer. “Zo krijg je uiteindelijk een hele lange pleziercyclus”, zegt Foster. “Terwijl je maar heel traag verzadigd geraakt.”

Neuroloog Paul Boon (UZ Gent) voert nog andere argumenten aan. Mensen dansen meestal in een aangename omgeving, meestal met vrienden erbij, vaak ook met een biertje. “Bovendien is dansen een fysieke inspanning”, zegt hij. “Ook dat helpt om geluksstoffen in je hersenen te activeren.”

Runner’s high

Het bekendste bewijs daarvan is de runner’s high: het licht euforische gevoel van onoverwinnelijkheid dat lopers krijgen als ze hun kilometers afmalen. Rocky Balboa die de trappen oploopt, schaduwbokst en dan zijn armen omhoog steekt.

Vaak wordt de verklaring ervoor bij de endorfines gelegd, die het lichaam loslaat tijdens het bewegen. Maar dat klopt niet. Zij zorgen er wel voor dat de spieren minder pijn voelen. Maar waarschijnlijk veroorzaken de endocannabinoïden in het bloed die euforie, zo zegt neurowetenschapper David Linden op de site van de vermaarde Johns Hopkins-universiteit. De ‘high’ heeft zijn naam dus niet gestolen.

Wie niet graag beweegt, kan het nog in zijn dieet zoeken. Een veelzijdige voeding met weinig suiker en veel vezels, ja zelfs met zuurkool, helpt volgens onderzoek tegen depressies en angst. “Of je kan gewoon een stuk chocolade eten”, zegt Boon. “Daarvan is ook aangetoond dat het in je lichaam helpt met de aanmaak van dopamine. Uiteindelijk moet iedereen iets zoeken wat bij hem of haar past.”