Zin en onzin van een detoxkuur: je lichaam zuiveren met sapjes, werkt dat wel?

Een detoxkuur kan ervoor zorgen dat je je beter gaat voelen. De reden daarvoor kan echter heel anders zijn dan wat je verwacht. ‘Als je een cleanse gaat proberen, kies er dan een die niet langer dan drie dagen duurt.’

Op sociale media beweren dieetliefhebbers dat een papje van papajazaden parasieten kan bestrijden. Een TikTok-gebruiker wiens account gewijd is aan gewichtsverlies zegt dat een mix van citroensap, ananas, gember en komkommer, gemengd tot schuim, je kan helpen om in een week vijf kilo af te vallen, mits tweemaal daags geconsumeerd. Heldere ‘elixirs’ beloven je darmen te herstellen, terwijl een reeks van zes drankjes per dag (gemaakt van onder andere wortelsap, appelsap en groene groentesappen) de ‘skinny cleanse’ vormen. Ook beroemdheden zweren bij zulke diëten, onder wie Beyoncé en Gwyneth Paltrow. Deze laatste maakt regelmatig reclame voor de ‘ontgiftende’ producten van haar lifestylemerk Goop.

Elk jaar wordt er in de wellnesswereld gehamerd op ‘cleanses’, vaak vloeibare diëten die voornamelijk bestaan uit groente- en vruchtensappen. Een dag of drie (of acht) van vloeibare maaltijden en je zuivert alle gifstoffen uit je lichaam, aldus de fabrikanten. Je huid zal helder worden, je maag zal krimpen. Je zult je min of meer zuiver voelen.

Maar er is weinig bewijs voor deze beweringen. “Er is geen uitvoerig onderzoek gedaan naar de meeste cleanses”, zegt Melinda Ring, specialist in integrale geneeskunde bij Northwestern Medicine. Sommige mensen zeggen echter dat ze zich beter voelen tijdens een kuur - dat ze beter slapen, meer energie hebben of helderder denken. Voedingsdeskundigen zeggen dat mensen die reinigingen proberen op korte termijn positieve voordelen kunnen ervaren - maar niet vanwege het specifieke drankje dat ze drinken. En cleanses brengen veel risico’s met zich mee. Dit is wat u moet weten.

Moet je detoxen?

De argumenten voor cleansing komen voort uit het idee dat schadelijke gifstoffen zich in het lichaam ophopen, en dat het geheim van een betere gezondheid erin bestaat ze lozen. “Mensen hebben het magische idee dat wat er in het lichaam zit massavernietigingswapens zijn, en dat het op de een of andere manier wegspoelen ervan hen beter zal maken”, aldus Gerard Mullin, universitair hoofddocent geneeskunde aan Johns Hopkins Medicine, gespecialiseerd in gastro-enterologie.

Maar ons lichaam zelf heeft genoeg filters, zegt Beth Czerwony, geregistreerde diëtiste in het Cleveland Clinic’s Center for Human Nutrition. Nieren, lever, huid en blaas doen allemaal hun best om gifstoffen en afval te verwijderen. Czerwony: “Mensen vergeten dat vaak. Ons lichaam is een prachtige machine die zichzelf reguleert.”

Er is ook geen degelijk onderzoek dat aantoont dat de belangrijkste ingrediënten van veel cleanses, zoals citroen en appelciderazijn, je metabolisme kunnen versnellen of je helpen afvalstoffen sneller te verwerken, stelt Ring. Veel cleanses bestaan uit een soort vloeibaar dieet waarvan consumenten vaak ten onrechte denken dat het hun maagdarmkanaal een reset geeft, waardoor hun lichaam voedingsstoffen beter kan opnemen als ze weer vast voedsel gaan eten, wat uiteindelijk hun algehele gezondheid ten goede zou komen. Dat is verkeerde informatie, legt Czerwony uit, want je lichaam neemt de voedingsstoffen hoe dan ook op; vaak heb je de vezels van vast voedsel nodig.

Placebo-effect

Er is een mogelijk placebo-effect bij een kuur, zegt Ring. Als je ervan overtuigd bent dat je je door een cleanse beter gaat voelen, kun je jezelf ervan overtuigen dat je er echt baat bij hebt.

Een kuur kan er ook voor zorgen dat het energieniveau van sommige mensen constanter blijft, legt Czerwony uit. Dat heeft dan te maken met wat ze uit hun dieet schrappen, niet wat ze eraan toevoegen. Als mensen voor een kuur kiezen, drinken ze meer water en eten ze minder toegevoegde suiker dan normaal. Als je gewoonlijk zwaar, bewerkt voedsel eet en dat ineens inruilt voor smoothies op basis van fruit en groenten, kan je de vruchten plukken van de vermindering van toegevoegde suikers en vet. Voedsel vol geraffineerde koolhydraten, zoals wit brood en gebak, kan onze bloedsuikerspiegel doen pieken, waarop ons energieniveau crasht als onze glucosespiegel weer daalt.

Maar terwijl sommige mensen zich energieker voelen tijdens een kuur, kunnen anderen uitgeput raken en moeite hebben om de dag door te komen omdat ze zo weinig calorieën binnenkrijgen, aldus Czerwony. Sommige mensen krijgen hoofdpijn en worden prikkelbaar; ze kunnen ook last krijgen van diarree of constipatie.

Er is geen wetenschappelijk onderbouwde, individuele component van een cleanse die je gezonder maakt, zegt Czerwony. Een overzicht uit 2014 van eerdere studies over detoxen toonde aan dat het onderzoek grotendeels gebrekkig was; een ander overzicht uit 2017 concludeerde dat sappen en ontgiftingsdiëten leiden tot gewichtsverlies over korte perioden vanwege het lage aantal calorieën dat de deelnemers consumeerden terwijl ze eraan deelnamen, maar ze hadden de neiging om weer bij te komen zodra ze weer normaal gingen eten.

Als je een cleanse gaat proberen, kies er dan een die niet langer dan drie dagen duurt, adviseert Czerwony. Het beperkte tijdsbestek is belangrijk om tekorten aan voedingsstoffen en onevenwichtigheden in je elektrolytenniveaus te voorkomen. Het is ook belangrijk om ervoor te zorgen dat je geen gevaarlijke hoeveelheden groenten en fruit binnenkrijgt. Dat kan contra-intuïtief lijken, maar in een aantal gevallen is gebleken dat mensen die sapjes drinken nierproblemen kunnen krijgen omdat bepaalde groenten zoals spinazie veel oxalaat bevatten, en hoge oxalaatgehaltes kunnen nierstenen veroorzaken, aldus Mullin. “Sommige mensen drinken niet zomaar een smoothie - ze leven ervan. Sommigen overdrijven.”

Bovendien zullen de vermeende voordelen van een tijdelijke sapkuur de tol van een ongezond dieet niet compenseren, stelt Ring. Om gezondere gewoonten voor de lange termijn aan te nemen, elimineer je best zoveel mogelijk bewerkte en verpakte voedingsmiddelen en zorg je ervoor dat je de aanbevolen vijf porties fruit en groenten per dag binnenkrijgt, aldus Czerwony. Kies voor complexe zetmelen zoals volle granen in plaats van bewerkt meel en consumeer voornamelijk voedingsmiddelen die veel vezels bevatten, zoals noten, bonen en appels; die helpen uw spijsvertering te reguleren. Matige lichaamsbeweging en goed slapen kunnen je ook meer energie geven gedurende de dag. Maar je hoeft niet te detoxen om je beter te voelen. Zoals Mullin zegt: “het lichaam weet hoe het voor zichzelf moet zorgen.”

_{© The New York Times}