Wordt lenen moeilijker, en brengt uw spaarboekje binnenkort weer iets op? Zo zal u de historische renteverhoging van de ECB voelen

Voor het eerst in elf jaar tijd heeft de Europese Centrale Bank (ECB) de rente verhoogd, en dat met 25 basispunten. Wat betekent die beslissing voor uw portemonnee?

Acht jaar lang hanteerde de centrale bank een negatieve depositorente, om de economie aan te zwengelen. Nu de inflatie op recordhoogtes zeilt - in Europa op ongeveer 8 procent, in België zelfs ruim 9 procent - komt er een einde aan het gratis geld-beleid. Zoals verwacht kondigde ECB-voorzitter Christine Lagarde vanmiddag een eerste renteverhoging in meer dan een decennium aan. Die wordt volgende maand doorgevoerd en zal 25 basispunten bedragen.

De combinatie van het einde van de pandemie, de verstoorde aanvoerketen vanuit China en de oorlogssituatie in Oekraïne heeft voor een perfecte inflatiestorm gezorgd. Door de rente nu te verhogen, in navolging van andere centrale banken, duwt de ECB het rempedaal in. Investeren en lenen wordt duurder, in de hoop dat het ideale inflatiepeil van rond de 2 procent zo weer binnen handbereik komt. Daar zitten we nu ver boven.

Zullen de prijzen nu weer dalen?

De prijzen van voeding zijn in mei met 7,5 procent gestegen, stipte Lagarde aan. Door de oorlog in Oekraïne zijn namelijk niet enkel de prijzen van olie en gas de hoogte in geschoten, maar ook de prijs van tarwe. Die schaarste zal wellicht nog een tijd blijven wegen op de prijzen. Zo ook voor andere grondstoffen en goederen die een grote vraag kennen, zoals bouwmaterialen die gebruikt worden voor een energetische renovatie.

“We kunnen niet verwachten dat er op 22 juli al een impact zal zijn”, aldus Lagarde. Het is inderdaad niet zo dat de rekening in de supermarkt automatisch naar omlaag gaat de dag na een renteverhoging, het effect laat al gauw zes tot twaalf maanden op zich wachten. Dat blijkt ook uit de inflatieprognoses die de ECB opnieuw moest verhogen voor 2022 (6,8%), 2023 (3,5%) en 2024 (2,1%). De komende maanden blijven energie- en voedselprijzen de motor van die inflatie.

Wordt lenen nog moeilijker?

De consensus onder waarnemers is al eventjes dat de ECB een renteverhoging met 25 basispunten in juli en nog eens 25 basispunten in september uitvoert. Dat scenario, waar banken al enkele maanden op anticiperen, ligt nog steeds op tafel.

Wie recent een lening voor een wagen of een huis afsloot, heeft deze beslissing van de ECB dus al gevoeld. Volgens de rentebarometer van Immotheker Finotheker bedroeg de gemiddelde rentevoet begin juni 2,48% voor een vast krediet op twintig jaar, wanneer er tussen de 80 en 100 procent van de waarde van de woning wordt geleend. Begin dit jaar was dit nog maar 1,60%.

“Toch kan de rente nog een beetje blijven doorstijgen”, zegt Koen De Leus, hoofdeconoom bij BNP Paribas Fortis. Dat de inflatie pas in 2024 op het gewenste niveau is in de nieuwe ECB-prognoses, doet volgens hem verwachten dat de ECB “nog sneller en meer renteverhogingen zal doorvoeren dan al geanticipeerd”. Daardoor zou de langetermijnrente kunnen doorstijgen, “maar niet dramatisch.”

Anderzijds waarschuwt de Nationale Bank van België (NBB) in haar ‘Financial Stability Report’ deze week voor een groeiend risico op een prijscorrectie op de Belgische vastgoedmarkt. Dat zou de pijn voor huizenjagers kunnen verzachten.

Is een spaarboekje opnieuw interessant?

Dat het einde van een negatieve depositorente in zicht komt, betekent ook dat er in een volgende fase hoop is voor de spaarboekjes. De rente op die spaarboekjes, nu maximaal 0,11 procent, is al jarenlang bedroevend laag. Het startsignaal lijkt al gegeven. Wie spaart bij ING Bank België, de enige grootbank die de strafrente doorrekent aan particulieren met een vermogen boven de 250.000 euro, is vanaf 1 september verlost van negatieve rente.

Een sterke positieve rente is evenwel niet voor morgen, zegt Koen De Leus. “Eerst moeten we sowieso naar de nul procent met de kortetermijnrente.” Bij een verhoging met 25 basispunten in september is dat het geval, maar ook dan zullen banken wellicht de boot nog wat afhouden om zo hun rentewinst te stutten. “Dit jaar zou ik niet meer rekenen op een vergoeding op je boekje, dat lijkt eerder een verhaal voor 2023.”