Waarom stellen we klusjes in huis vaak zo lang uit?

Afdekplastic dat al maanden over de radiator gedrapeerd is, een opgedroogde verfroller als een lila kipcorn in een la, schilderstape dat van het plafond dwarrelt. “Dit weekend ga ik het écht afmaken, en dan hang ik meteen ook die fotolijstjes op.”

Herkenbaar?

Hoe komt het dat klusjes in huis vaak zo lang blijven liggen, terwijl je je dagelijks ergert aan die loszittende plint of wiebelende kraan? En hoe zorg je ervoor dat het ook echt gebeurt als je je voorneemt om het zaterdag allemaal te fiksen?

“Oorzaak nummer één voor uitstelgedrag: je hebt er gewoon geen zin in.” Margriet Sitskoorn is niet alleen hoogleraar klinische neuropsychologie aan de Universiteit van Tilburg, maar schreef ook het boek Ik² (‘ik kwadraat’). Hierin leert ze mensen hoe ze hun hersenen kunnen herprogrammeren om hun doelen te behalen. “Het klinkt nogal voor de hand liggend dat je iets niet doet omdat je er geen zin in hebt. Nou, dat is ook gewoon zo.”

Daarnaast vind je de toekomstige beloning van de geklaarde klus waarschijnlijk niet hoog genoeg. “Als je dat ellendige klusje hebt gedaan, wat levert het je dan op? Als de beloning kleiner is dan de weerzin die je voelt bij wat je moet doen, dan is de kans groot dat je gaat uitstellen”, zegt Sitskoorn.

Uitstellen omdat het kan

De mogelijkheid om iets uit te stellen is vaak al een heel goede reden om dat ook te doen. Als bij een flinke lekkage het water uit je spotjes gutst, wacht je geen drie weken om de loodgieter te bellen. Maar die loszittende traptrede, daar stap je al vier maanden overheen. Die klus kun je best uitstellen tot volgende week, want deze zaterdag wordt het mooi weer. “Zo werken onze hersenen: we nemen ons voor om iets in de toekomst te doen, want dan voelen we alle negatieve dingen niet die eraan gekoppeld zijn. Je ziet alleen het positieve: dan is het af. Maar hoe dichterbij die klusdag komt, hoe meer negatieve punten we zien, en dan stel je het uit.”

Om in beweging te komen, helpt het om zogenoemde intention implementation toe te passen: in je hoofd doorloop je alle stappen die je moet nemen om het klusje te doen. Op de fiets stappen, naar de bouwmarkt gaan, je tas wegzetten, koffiezetten, randjes aftapen, kluskleren aantrekken en verven. “Hierdoor zet je je hersenen in een actieve modus, je hebt het al zien gebeuren.” Daarnaast helpt het volgens Sitskoorn om het negatieve te verkleinen door je goed voor te bereiden. “Zorg dat alles al klaarligt, zodat je niet als je opstaat nog je afdekplastic moet zoeken of moet uitzoeken welke bouwmarkt je spullen heeft.”

Dat trucje kent Piet van Wissen maar al te goed. Hij is inmiddels gepensioneerd, maar bouwt op dit moment een chalet in zijn tuin waar zijn vriendin rustig kan werken. Tijdens zijn werk als beleidsadviseur bij de provincie Overijssel verbouwde hij een oude basisschool tot woonhuis en later zette hij naast zijn huidige huis een volwaardig zelfstandig appartement neer. “Je moet zorgen dat je in één keer kunt doorgaan”, zegt Van Wissen. “Dus niet te krap je materialen bestellen, want dan moet je halverwege terug naar de groothandel. Al het gereedschap moet klaarliggen, zodat je meteen kunt beginnen. Je kunt alles online bestellen en laten bezorgen.”

Hulp van vrienden

En: vele handen maken licht werk. Het helpt als je vrienden goed kunnen klussen, maar belangrijker nog is dat ze zorgen voor een stok achter de deur en dat je meer plezier hebt in je werk. ‘Bij de bouw van het chalet heb ik een broer en twee vrienden een bericht gestuurd dat ze de gelukkige winnaars waren van de cursus ruimtelijk inzicht. Die bestond uit een theoretisch gedeelte, koffiegedeelte, eetgedeelte en de nuttige toepassing. Nou, in de praktijk begonnen we om 9 uur met balken sjouwen, maar in een dag was wel het hele casco neergezet.’ Goede catering én een goede voorbereiding van de organisator is daarbij een must. ‘Het moet een feestje zijn als mensen je komen helpen. Italiaanse lunch, lekker drinken.’

Over de klusjes die een tijdje blijven liggen, hoeven we ons wat Van Wissen betreft niet zo druk te maken. ‘In het leven zijn er altijd episodes dat je helemaal niets doet. Maar dan is het fijn om te weten dat er nog iets ligt. Zo blijft er altijd iets over om je bed voor uit te komen.’