Waarom durft onze peuter niet van mijn schoot af?

Een moeder maakt zich zorgen. Terwijl de andere kinderen op een feestje lekker samen gaan spelen, wil haar eigen dochter niet van haar schoot wijken. Waarom kan haar peuter niet zo vrij spelen?

“Mijn dochter van 2,5 en ik hadden dit weekend een speelafspraak met een aantal ouders en hun kinderen, die dezelfde leeftijd als mijn dochter hebben”, schrijft een moeder. “Het viel mij enorm op hoe vrij de andere kindjes gingen spelen. Een jongetje vond het zelfs prima om helemaal aan de andere kant van de tafel gezet te worden. Hij dronk gewoon rustig zijn appelsapje. Maar onze dochter zit constant bij mij op schoot en wil of durft niet zelf te spelen. Ik moet overal mee naartoe.”

Bij bekenden is het meisje niet verlegen, zegt de moeder. “Het is een pienter meisje dat al in volzinnen spreekt. Maar op onbekend terrein hangt ze erg aan mij. Het valt ook mijn partner op, hij vindt dat onze dochter minder moet kleven. Zelfs een kinderarts heeft er een keer een opmerking over gemaakt. Moet ik me hier zorgen over maken?”

“In de peuterleeftijd worden kinderen zich bewust van het feit dat ze een eigen persoontje zijn, los van andere mensen,” reageert pedagoog en ontwikkelingspsycholoog Krista Okma. “Dat kan als gevolg hebben dat ze gaan nadenken over wat ze allemaal willen, en dat ze heel erg op hun strepen gaan staan. Maar het kan er ook toe leiden dat ze zich gaan realiseren hoe klein ze eigenlijk zijn.”

Het kan zijn dat dit kind gewoon wat verlegen is aangelegd. En dat is prima. “Assertiviteit wordt erg gewaardeerd in onze huidige samenleving. Iedereen moet maar voor zichzelf opkomen. Maar in bescheidenheid en terughoudendheid zit veel waardevols. Niet iedereen kan haantje-de-voorste zijn.” Dat nieuwe situaties spannend zijn, is oké. “Als je kind echt geen zin heeft om van je schoot te komen in een kamer vol met vreemden, laat dan de verlegenheid er gewoon zijn. Dwingen werkt averechts in dit soort situaties.”

Gezinscoach Fleur van der Nat is het daarmee eens. “Ik zou een kind niet pushen om van je schoot af te gaan en mee te spelen met andere kinderen. Het beste is om goed te kijken en te luisteren. Soms zeggen kinderen dat ze iets spannend vinden, maar laten ze met hun lichaamstaal zien dat ze eigenlijk best wel willen meedoen. Een beetje hulp kan dan zorgen dat het ze ook lukt en het zelfvertrouwen krijgen om zelfstandig te spelen.”

Een beetje voorbereiding kan ook helpen, zegt Okma. “Je kan voor een speelafspraak of verjaardag alvast met je kind praten over wat jullie gaan doen. Waar ga je samen naartoe, wie zijn er allemaal, kent het kind misschien al een van de aanwezigen? Misschien kun je al foto’s laten zien van de mensen die er zijn of een boekje lezen over een gelijkaardige situatie.”

Een andere tip om het voor het kind iets minder spannend te maken is om vroeg te komen op een afspraak waar veel vreemde mensen komen. “Ook als volwassene kan het ongemakkelijk zijn om binnen te komen in een volle kamer, waar je weinig mensen kent. Moet je je voorstellen hoe dat is als je klein bent.” Okma adviseert daarom om je dag zo te plannen dat je als een van de eersten op een afspraak arriveert. “Als je bij bekenden hebt afgesproken voor bijvoorbeeld een verjaardagsfeest, kun je ook vragen of je een kwartier voor aanvang mag komen.”

Kleine stapjes

“Een verjaardag of een andere afspraak met veel onbekenden is ook een extreme situatie”, zegt Van der Nat. “Het is fijn als daar kleine stapjes aan voorafgaan, zodat het kind wat meer zelfvertrouwen ontwikkelt en ook vertrouwen in jou krijgt. Als ze een paar keer heeft gezien dat je echt terugkomt als je even uit zicht bent, en dat ze altijd bij jou terechtkan, zal het kind in de toekomst vaker durven.” Als ouders merken dat de verlegenheid van hun dochter het dagelijks functioneren belemmert, kunnen ze eventueel laagdrempelige hulp zoeken.

Wat betreft het zelfstandig spelen is het ook wel enigszins logisch dat het meisje dat nog niet meteen kan. “Ouders, en vooral moeders, spelen vaak met hun baby. Als het kind twee of drie is, valt het op dat het kind dat niet alleen kan. Dat moeten ze dus nog leren. Je kan dan zeggen: ‘Maak jij deze puzzel? Dan lees ik dit boek.’ Of: ‘Begin jij maar alvast, ik kom straks’.”

“Het is ook goed om te benoemen wat er goed gaat”, zegt pedagoog Okma. “Geef ook complimentjes: ‘Wat zijn jullie gezellig aan het spelen!’” Het blijft belangrijk om nieuwe situaties niet te ontwijken, maar juist regelmatig iets nieuws te doen om stapje voor stapje iets bij te leren. “Opvoeden is net als fietsen: eerst zit je kind bij jou op de fiets, dan fietst het met zijwieltjes, daarna fietst het naast je en uiteindelijk rijdt het voor je uit.