Voetbal luisteren in plaats van kijken: ‘Podcast is minder strak format dan tv-programma’

Dat voetbal de belangrijkste bijzaak is ter wereld, merk je dezer dagen ook in de lijstjes van best beluisterde podcasts waar titels als Sjotcast, MidMid, De naamloze voetbalshow of 90 minutes week na week hoge ogen gooien. “Sinds we vier jaar geleden met Sjotcast begonnen zijn, zien we de luistercijfers elk jaar verdubbelen”, vertelt Lars Godeau die zich naast eindredacteur bij Het Nieuwsblad tegenwoordig ook podcasthost mag noemen. Hoeveel luisteraars Sjotcast precies heeft, wil Godeau om concurrentiële redenen liever niet zeggen.

Bij MidMid maakt men minder een geheim van de cijfers. “We zitten tegenwoordig elke week rond de 100.000 kijk- en luisterbeurten”, vertelt Evert Winkelmans, samen met Sam Kerkhofs het gezicht en de stem van de populaire podcast. “Met af en toe een uitschieter wanneer we een grote naam als Kevin De Bruyne te gast hebben.” Anders dan Sjotcast is MidMid wel op meer dan enkel de gebruikelijke audiokanalen te horen. De podcast is ook op YouTube te vinden en te bekijken op Play Sports. Dat is trouwens ook het geval voor 90 minutes, nog een podcast over voetbal waarin Filip Joos, Aster Nzeyimana, Steven Defour en diezelfde Sam Kerkhofs elke week de voetbalactualiteit in binnen- en buitenland fileren en die ook op YouTube opduikt. Over alle platformen heen is 90 minutes wekelijks goed voor zowat 70.000 kijk- en luisterbeurten.

Indrukwekkende cijfers. En het einde van de groei is nog niet in zicht. “Al denk ik niet dat er qua absolute cijfers nog veel rek op zit”, zegt Winkelmans. “De cijfers van MidMid gaan niet nog eens verdubbelen zoals ze de afgelopen jaren deden.” Ook Kerkhofs denkt dat de groei op de podcastmarkt zich op een andere manier zal manifesteren. “Ik zie vooral het aantal voetbalpodcasts nog verder toenemen. Er komt een verdere versnippering van de markt, met nog meer podcasts die zich op specifieke niches zullen richten. Dat zien we trouwens ook in het buitenland al, waar er over de grote ploegen vaak meerdere podcasts worden gemaakt. Waarom zou dat bij ons ook niet voor Club Brugge of Antwerp kunnen?”

Kerkhofs is ervan overtuigd dat er voor die nichepodcasts een publiek is, al zal hun bereik nooit zo groot zijn als dat van meer algemene titels als 90 Minutes of MidMid. “Maar dat hoeft ook niet. Voor een paar honderd euro heb je al het materiaal in huis om een degelijke podcast te maken. Als je daarmee dan duizend mensen bereikt, is dat al mooi.” Maar ook een aantal grote mediabedrijven tonen interesse in de groeiende markt van voetbalpodcasts. “Bij DPG Media hebben ze al geëxperimenteerd met een podcast over de Champions League”, weet Winkelmans. “En ook bij Eleven Sports, rechtenhouder van de Belgische competitie, zijn ze daar volop mee bezig.”

Dalende kijkcijfers

De groeiende interesse in podcasts over voetbal staat in schril contrast met de cijfers die Extra Time, de voetbaltalkshow van de openbare omroep, voor kan leggen. Op het eind van het vorige voetbalseizoen zakte het programma onder de 100.000 kijkers. Een historisch dieptepunt en dat ondanks de spannende eindstrijd in de Jupiler Pro League. Het nieuwe seizoen brengt niet veel beterschap. Het aantal livekijkers blijft rond de 100.000 schommelen. Tel je daar de uitgestelde kijkers bij, dan kom je voor de eerste vijf afleveringen aan een gemiddelde van 130.084 kijkers. De herhaling is nog eens goed voor 16.071 kijkers en online wordt er gemiddeld 6.748 keer naar een aflevering gekeken. Zelfs alles opgeteld komt dat niet in de buurt van de cijfers die het programma nog niet eens zo lang geleden liet optekenen. De eerste aflevering met Aster Nzeyimana bijvoorbeeld was op 17 januari nog goed voor 236.000 live kijkers.

Voor Evert Winkelmans leidt het geen twijfel dat de opgang van de voetbalpodcasts en de teloorgang van Extra Time met elkaar te maken hebben. “Zelfs diehard voetbalfans zijn beperkt in de tijd die ze aan hun favoriete sport kunnen besteden”, legt hij uit. “En dus worden keuzes gemaakt. Wie naar een voetbalpodcast luistert, zal misschien sneller een aflevering van Extra Time skippen.” Dat er met 90 minutes bovendien een podcast op de markt is die qua ploegopstelling wel heel erg aan Extra Time doet denken, maakt het nog makkelijker om televisie voor audio te ruilen. “90 Minutes zit wel heel nadrukkelijk in het vaarwater van Extra Time”, vindt Winkelmans. En dat niet alleen omdat er met Filip Joos en Aster Nzeyimana twee vaste Extra Time-gezichten in opduiken. Maar ook omdat die podcast elke week de voetbalactualiteit onder de loep neemt. “Dat is toch anders dan bijvoorbeeld MidMid waar we het met een centrale gast over een veel bredere tijdsperiode hebben.”

Bij Sporza maken ze zich minder zorgen over die concurrentiestrijd. Dat de opkomst van voetbalpodcasts een invloed heeft op de cijfers van Extra Time wordt niet ontkend. Maar die terugval enkel daaraan toewijzen is een brug te ver, vindt Sporza-redactiechef Jurgen Switsers. Hij heeft het over een samenloop van omstandigheden en verwijst naar het atypische televisienajaar waarin alle zenders hun grote kanonnen op hetzelfde moment droppen, in de hoop zo de concurrentie met het WK-voetbal te ontlopen. Ook het vroegere uitzenduur, waardoor Extra Time op de andere zenders plots kijkcijferkanonnen tegenover zich krijgt, speelt het programma parten.

En dan is er nog het overaanbod aan – internationaal – voetbal. Zowat elke avond van de week kan je tegenwoordig wel ergens een match meepikken. Dat is niet noodzakelijk goed nieuws voor het binnenlands voetbal en de daaraan opgehangen talkshow. “Je merkt ook aan de stadionbezetting dat de interesse voor de Jupiler Pro League minder is”, geeft Switsers aan. “Extra Time is niet het enige programma dat daar last van heeft”, zegt Pieter Boone, eindredacteur van het programma. “Ook Sports Late Night op Play 4 zag de cijfers dalen. Net als La Tribune op RTBF.”

De cijfers van Extra Time zullen na het WK wel weer aantrekken, denken ze bij Sporza. “Al zullen er ook niet plots 100.000 kijkers bijkomen”, weet Switsers. “We moeten daarin realistisch zijn. Die tijden zijn voorbij.” Dat is ook wat Kerkhofs en Winkelmans denken: de manier waarop ze voetbal beleven, is helemaal veranderd. “Tegenwoordig stuurt zelfs mijn bankapp me goal alerts”, zegt Kerkhofs. “De tijd dat je moest wachten tot maandagavond om de meest prangende fases van de speeldag nog eens terug te zien, is definitief voorbij”, vertelt Winkelmans. “Tegen dat het maandagavond is heb ik die allemaal al via sociale media zien passeren. Daarvoor hoef ik echt niet naar Extra Time te kijken.” De moderne voetbalfan haalt zijn wedstrijdbeelden dus niet per se meer op tv. Alweer een reden om voor je wekelijkse portie voetbalpraat naar een podcast te grijpen. Die luisterbeurt kan je bovendien combineren met andere bezigheden, wat bij een televisieprogramma een stuk moeilijker is.

Minder geformatteerd

Wat ons opnieuw bij Extra Time en 90 minutes brengt en de vraag of de twee wel naast elkaar kunnen blijven bestaan. Switsers vindt alvast van wel. Hij wijst erop dat ook 90 minutes een volbloed Sporza-product is en dat beide titels wat hem betreft perfect complementair zijn. Dat Joos en Nzeyimana in beide producties te horen en te zien zijn, is voor Switsers geen probleem. “Integendeel, het geeft het publiek de kans om Filip en Aster ook eens van een andere kant te leren kennen.”

Wie Extra Time en 90 minutes met elkaar vergelijkt, kan er inderdaad moeilijk om heen. Het gaat er in de podcast een stuk losser aan toe dan rond de Extra Time-tafel. De anekdotes zijn persoonlijker, de grappen beter en de meningen scherper. “Ik weet dat hij het niet graag zal lezen, maar eigenlijk vind ik Filip beter in 90 minutes dan in Extra Time”, zegt Winkelmans. Volgens Kerkhofs heeft dat alles met het format te maken. “Een podcast is veel minder strak geformatteerd dan een televisieprogramma. Wij bereiden ons alle vier natuurlijk wel wat voor, maar er is geen draaiboek met alle onderwerpen die we zeker moeten behandelen. Dat is ideaal voor een volbloed verhalenverteller als Filip.”

Ook Lars Godeau van Sjotcast ziet in de lossere sfeer een van de grote troeven van het genre. “Zo’n voetbalpodcast voelt een beetje als een tafel in een café waar iedereen mag aanschuiven om over voetbal te discussiëren. Net daarom vinden we het ook belangrijk om onze luisteraars inspraak te geven. Wanneer ze vragen of opmerkingen doorsturen, proberen we die altijd te behandelen.”

Als die lossere aanpak een van de succesfactoren van voetbalpodcasts is, liggen daar dan geen mogelijkheden voor Extra Time? “Dat is een moeilijke oefening”, zegt Switsers. “We hebben de luxe dat we in Extra Time beelden kunnen laten zien. Die troef moeten we maximaal uitspelen. Wat betekent dat er sowieso minder ruimte is voor allerhande zijstappen.” Ook Winkelmans vreest dat de podcastaanpak niet zomaar naar televisie te vertalen is. “Een talkshow maken die de sfeer van een avondje op café benadert, dat is de heilige graal in televisieland. In Nederland komt een programma als Vandaag Inside misschien nog het dichtst in de buurt. Maar het heeft jaren geduurd voor ze daar een sfeer konden creëren waarin alles gezegd kan en mag worden.”