Vlaamse sportclubs herleven na de pandemie: ‘De goesting is er’

De pandemie sloeg er bij sportverenigingen in Vlaanderen hard in. Lockdowns zorgden voor gesloten voetbalvelden en handen moesten na elke aanraking met een tennisracket worden ontsmet. Door sociale restricties waren contactsporten als rugby of basketbal onmogelijk, want probeer daar maar eens anderhalve meter afstand te houden. Sportclubs probeerden vaak te overleven door online alternatieven, maar zagen het aantal leden slinken.

Sinds een klein jaar mogen de clubdeuren opnieuw open en vinden leden hun weg weer naar het sportveld. Bij Cycling Vlaanderen heeft de pandemie zelfs voor een enorme boost gezorgd. “Fietsen was sowieso een goede manier om buiten te komen en te bewegen, maar ook het sociale aspect van samen fietsen werd nu belangrijk”, zegt Robin Vanden Abeele van Cycling Vlaanderen. Na de uitbraak van de pandemie zijn er bij hun federatie voor wielrennen in Vlaanderen zo’n 150 clubs bijgekomen, een stijging van meer dan 10 procent. “Mensen zochten naar structuur en begeleiding. Om routes uit te stippelen, maar ook voor motivatie. Dan is de stap naar een club snel gezet.”

Hoewel Sport Vlaanderen haar officiële analyse pas later dit voorjaar zal publiceren, leert een rondvraag bij verschillende federaties dat de mensen hun weg hebben teruggevonden naar de clubs . “Na stagnatie door corona bereiken sportverenigingen opnieuw het niveau van voor corona of zelfs hoger”, bevestigt Robin Ramakers van de Vlaamse Sportfederatie. “Binnensporten moeten soms nog een inhaalbeweging maken omdat mensen terughoudender zijn nadat de indoor zo lang heeft stilgelegen. Maar buitensporten hebben hun verliezen stilaan gerecupereerd. Die stijgende trend is duidelijk zichtbaar.”

Groepsgevoel

Naast fietsen veren ook andere sporten op. Bij de Vlaamse Hockey Liga en Rugby Vlaanderen zien ze na de dip tussen 2019 en 2021 zelfs meer inschrijvingen dan voor de crisis. Bij Tennis Vlaanderen (die ook instaan voor padel) breken ze records. Voetbal blijft koning van de Vlaamse sport. “Met een stijging van 170 procent is vooral vrouwenvoetbal enorm gegroeid”, zegt Nand De Klerck van Voetbal Vlaanderen. Bij de gymnastiekfederatie Vlaanderen en Taekwondo Vlaanderen verwachten ze dat hun ledenaantallen ook weer gaan toenemen.

Wat opvalt: terwijl we tijdens de lockdowns massaal gingen wandelen, was er daar geen sprake van een boost bij clubs. Bij Wandelsport Vlaanderen verloren ze twee jaar geleden zo’n 5.000 leden. “Leden waren de voeling met de club kwijt omdat ze niet in groep konden wandelen. Het aantal leden gaat nu terug in stijgende lijn, maar zit nog niet op het niveau van 2019”, verklaart Nathalie Didden. Toch hoopt ze in de toekomst meer leden dan voordien te mogen ontvangen. “Het besef dat we moeten investeren in fysieke en mentale gezondheid is enorm gegroeid. Een sportclub kan haar leden daarin bijstaan door opgeleide coaches in te schakelen. Wandelen in de natuur kost de maatschappij op die manier veel minder dan een psycholoog”, zegt Didden.

België uniek

Dat de sportfederaties het goed doen, is volgens Ramakers een Belgische verdienste. In onze omringende landen dalen de ledenaantallen al enkele jaren. Zij zullen dan ook veel moeizamer, of helemaal niet, uit de coronadip kruipen. “In Vlaanderen zien we sinds 2014 elk jaar een stijging. Covid heeft gezorgd voor een tijdelijke verzwakking, maar nu alles opnieuw naar het normale gaat, stijgen de cijfers enorm snel”, beweert hij.

Deborah Mulkens van Sporta Federatie, die de sportclubs ondersteunt, bevestigt dat het ledenaantal ook bij hen, na een serieuze terugval, weer op niveau is. Het verschil met precorona ligt volgens haar bij de sportcompetities. “Het sportseizoen is bij veel sporten niet kunnen opstarten of heeft lang stilgelegen. Die achterstand is nog niet ingehaald. De recreatieve zwemcompetitie draait bijvoorbeeld nog steeds op een laag pitje”, zegt Mulkens.

Een ander probleem dat de pandemie heeft uitvergroot, is de uitval van vrijwilligers. Dat zegt Wout Stevens, coördinator van Gezinssport Vlaanderen. “De goesting om te sporten is er, maar het aanbod is moeten krimpen. De meeste sportclubs draaien namelijk op vrijwilligers: zij organiseren alles, van de locatie tot de administratie tot de training zelf. Door corona merken we minder engagement. Na een bevraging bleek covid de hoofdreden te zijn voor hun afwezigheid. Op zich niet gek, als je bedenkt dat onze vrijwilligers meestal mensen zijn van een bepaalde leeftijd.”

Actieplan

Via steunmaatregelen van de Vlaamse sportfederatie, Sport Vlaanderen en de Vlaamse overheid konden veel sportclubs hun coronaproblemen achter zich laten. Met ‘Herlaad jouw sportclub’ stelden de drie bijvoorbeeld een actieplan samen om de crisis zo goed mogelijk te overbruggen. Ook het Corona Noodfonds van de Vlaamse regering en de mogelijkheid tot een sportnoodlening gaven de sportclubs steun. Andere organisaties zochten alternatieve oplossingen. Zo bedacht Wandelsport Vlaanderen een peter-metersysteem waarin nieuwe clubs begeleiding kunnen krijgen van clubs met meer ervaring.