NieuwsThuiswerk
Videovergaderingen maken ons minder creatief
De creativiteit is tijdens videovergaderingen écht minder dan wanneer je met elkaar in dezelfde ruimte zit. Als de blik wordt vernauwd tot een scherm waaieren ook de gedachten minder breed uit, blijkt uit Amerikaans onderzoek dat woensdag in Nature verscheen.
Door de coronapandemie werd thuiswerken een normaal verschijnsel, en digitaal werkoverleg al evenzeer. Het is een verandering die niet zomaar weer is teruggedraaid: niet veel werknemers willen nog de hele week doorbrengen op kantoor, en ook de meeste werkgevers staan open voor thuiswerk. Al was het maar omdat het scheelt in de kantoorkosten. Videovergaderingen zijn voorlopig dus geen verleden tijd.
Twee Amerikaanse managementwetenschappers, Melanie Brucks en Jonathan Levav, onderzochten wat die digitale bijeenkomsten doen met de creativiteit. Ze lieten proefpersonen in tweetallen brainstormen over hoe je een frisbee of bubbeltjesplastic op een nieuwe manier kon gebruiken. De ‘virtuele tweetallen’ opperden gemiddeld 14,7 ideeën in vijf minuten, de bij elkaar zittende tweetallen bedachten er maar liefst 16,8. Hun ideeën waren bovendien creatiever, in de ogen van twee juryleden die keken naar de nieuwheid en bruikbaarheid van iedere ingeving.
De proef werd herhaald met collega’s die elkaar al kenden, omdat ze werkten bij hetzelfde telecombedrijf. Opnieuw kwamen de werknemers die in dezelfde ruimte zaten met de creatiefste en de meeste ideeën.
Hoe dat kan? Brucks en Levav zagen dat de virtuele tweetallen langer naar hun gesprekspartner keken, minder naar de ruimte om zich heen, en dat ze zich achteraf ook minder voorwerpen uit die ruimte konden herinneren, zoals een poster van een skelet, een plant, of een schaal met citroenen. Ze ontdekten ook: hoe langer de proefpersonen om zich heen keken en hoe meer voorwerpen ze zich later herinnerden, hoe meer ideeën ze kregen.
Nauwere blik, nauwere focus
“Virtuele gesprekspartners vernauwen hun blik tot de gedeelde ruimte van het scherm, waardoor hun geestelijke focus zich ook vernauwt”, concluderen de onderzoekers. “Deze vernauwde focus beperkt het associatieve proces [...] waarbij gedachten zich vertakken en verschillende informatie wordt gecombineerd tot een nieuw idee.”
Brucks en Levav onderzochten ook andere verklaringen voor het gebrek aan creativiteit tijdens de videogesprekken, maar al snel bleken die niet te kloppen. Zo voelen de virtuele paren niet minder vertrouwen of verbinding jegens elkaar, en lijkt de creativiteit ook niet verminderd doordat het gesprek minder soepel loopt.
Bernard Nijstad, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen en zelf gespecialiseerd in creativiteit in de werkomgeving, vindt dat de onderzoekers overtuigend hebben aangetoond dat de creativiteit minder is tijdens een videovergadering. “Al zijn de verschillen niet gigantisch: het is ook weer niet zo dat het helemaal niet lukt om ideeën te verzinnen via een scherm.”
Nog een relativering: als de onderzoekers de tweetallen vroegen hun beste idee uit te kiezen, kozen de virtuele proefpersonen een even goed idee als de duo’s die elkaar in het echt zagen. Voor het uiteindelijke resultaat maakt het dus misschien niet eens zoveel uit: een digitale of een persoonlijke ontmoeting.
