Verraadt uw favoriete muziek wie u echt bent? ‘Er is een link tussen extraverte personen en upbeatmuziek’

Elk jaar geeft Spotify gebruikers een lijstje van artiesten en nummers waar ze dat jaar het vaakst naar luisterden. Deze keer destilleert de streamingdienst uit die keuzes ook de persoonlijkheid van elke gebruiker. Verraadt iemands muziekkeuze dan diens persoonlijkheid?

Het is weer die tijd van het jaar: de tijd van de eindejaarslijstjes. Sinds 2013 houdt ook streamingdienst Spotify zich daarmee bezig. Elk jaar bundelen ze de meest beluisterde artiesten, nummers en genres van elke gebruiker in een (semi-)interactief lijstje onder de noemer ‘Wrapped’.

Dit jaar verbindt Spotify daar de ‘luisterpersoonlijkheid’ aan. Uit de favoriete nummers van luisteraars ontwart de streamingdienst de manier waarop we naar muziek luisteren. Het noopt Spotify ertoe om u te zeggen of u een avonturier, einzelgänger dan wel specialist bent.

Maar kan iemands muzieksmaak eigenlijk iets zeggen over diens persoonlijkheid? “Neen, dat denk ik niet”, zegt Stijn Van de Voorde van Studio Brussel. Zelf is Van de Voorde volgens Spotify avontuurlijk. “Daar was ik wel blij om, want dat is ook hoe ik Spotify gebruik, namelijk om muziek te ontdekken. Maar dat zegt niets over wie ik ben. Ik ken heel avontuurlijke mensen die bijvoorbeeld veel meer van het Amazonewoud gezien hebben dan ik. Het kan dat die mensen wel eens graag naar The Beatles luisteren, maar hebben voor de rest niets met muziek.”

“Wel geloof ik dat het iets zegt over hoe je als muziekliefhebber in elkaar zit”, zegt Van de Voorde. “Je kunt eruit afleiden of mensen intensief met muziek bezig zijn of niet. Vergelijk het met het concertgedrag van mensen. Van iemand die twee keer naar het Sportpaleis is geweest, kun je wellicht zeggen dat die muzikaal niet zo avontuurlijk is. Dat is wel het geval voor mensen die bijvoorbeeld ook in de Botanique, AB Club of andere zalen in het clubcircuit zijn geweest.”

Toch spreekt de wetenschap Van de Voordes buikgevoel voor een stuk tegen. Het linken van muzieksmaak aan persoonlijkheid is namelijk een vaak bestudeerd onderzoeksgebied voor musicologen en psychologen. Hun besluit: er is wel degelijk een verband tussen de twee.

Big five

Zoals altijd in de wetenschap zijn er kanttekeningen, en in dit geval zijn er zelfs redelijk wat. “Vroeger probeerde men muziekgenres te koppelen aan persoonlijkheden”, zegt muziekpsycholoog Mark Reybrouck (KU Leuven/UGent). Dat leidde wel eens tot artikels die beweerden dat slordige mensen graag naar rock luisteren. Die stelling is even weinig geloofwaardig als het statement van strenggelovige Amerikanen die vorige eeuw metal afzwoeren omdat het mensen op slechte ideeën zou brengen.

“Gaandeweg zijn wetenschappers als David Greenberg en Peter Rentfrow zich de vraag gaan stellen of bepaalde kenmerken van muziek gelinkt kunnen worden aan persoonlijkheden”, zegt Reybrouck. Dergelijk onderzoek gebeurt op basis van de zogenaamde big five. Dat zijn vijf persoonlijkheidskenmerken die de psychologie onderscheidt: extraversie of introversie, emotionele stabiliteit, openheid, altruïsme en stiptheid. Die worden op hun beurt dan weer vergeleken met vijf grote groepen muziek die genres overstijgen, namelijk zeemzoet, pretentieloos, gesofisticeerd, intens en hedendaags.

“Uit dat onderzoek komen twee koppelingen die tamelijk stabiel zijn”, zegt Reybrouck. “Wie volgens de big five openstaat voor nieuwe indrukken heeft meestal een brede muzieksmaak. Zij zouden ook een voorkeur hebben voor gesofisticeerde en complexe muziek. Denk aan klassieke muziek, jazz of intelligente dancemuziek. Diezelfde openheid is ook gekoppeld aan intense en rebellerende muziek.” Ook tussen extraverte, populaire mensen en upbeatmuziek zou zo’n koppeling bestaan.

“Maar je voelt meteen ook: je moet daarmee oppassen”, zegt Reybrouck. “Psychologie als wetenschap probeert categorieën te maken en moet daarvoor aspecten veralgemenen. Je voelt dat noemers als de big five of grote groepen muziek niet fijnmazig zijn.” Daarnaast is er nog de vraag of de categorieën statisch zijn of niet.

Leuke stunt

Kortom, laat u niet verblinden door de persoonlijkheid die Spotify op u kleeft. Avonturiers als Van de Voorde mogen misschien (heel voorzichtig) besluiten dat ze openstaan voor nieuwe indrukken, maar bovenal blijft het gewoon een leuke gimmick.

Dat is ook exact waarom Spotify het in zijn Wrapped-lijstjes steekt. “Mensen vinden dat tof om te delen”, zegt Van de Voorde. “Zeker als er enkele intelligente bands tussen staan waarmee ze kunnen uitpakken en het verbonden wordt aan iets onnozel en grappigs als die persoonlijkheid – Spotify weet dat ook. Dus zullen ze volgend jaar wel iets nieuws vinden.”

De streamingdienst zoekt de laatste jaren inderdaad telkens iets waarmee het zijn luisteraars kan verrassen. Zo konden gebruikers vorig jaar via hun eindejaarslijstjes uitdokteren hoe hard hun muzieksmaak leek op die van vrienden – steeds met de deelknop dicht in de buurt.

De reden is simpel: Wrapped is intussen de belangrijkste reclamecampagne voor Spotify. Niet voor niets vertellen designers van het bedrijf in een interview met onlineplatform It’s nice that dat ze al voor de zomer aan de campagne beginnen te werken. Een van de centrale vragen daarbij was volgens Rasmus Wangelin, hoofd brand design, “hoe ze iets speels en interactiefs konden maken zodat het meer gedeeld zou kunnen worden”.