Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Annendael, Diest
Bijna nergens ter wereld belanden zoveel psychiatrische patiënten in een ziekenhuisbed. De Morgen onderzocht meer dan 100 psychiatrische instellingen. Hoe worden patiënten daar geholpen? Worden ze beter van zo'n opname? Zijn ze zelf tevreden over de behandeling die ze kregen? Wat loopt goed, wat gaat fout? Het rapport van Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Annendael, Diest
Rapport van Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Annendael
- Jaar: 2014
- Maand: september
- Aantal bedden: 178
-
Specialisaties: Ja
Het zorgaanbod wordt opgebouwd, geordend en bijgestuurd via zes grondig uitgewerkte “zorgprogramma’s”. De keuze voor deze specifieke zorgprogramma’s werd bepaald op basis van de vaakst voorkomende pathologieën in PK Sint-Annendael: stemmingsstoornissen, psychotische stoornissen, middelenmisbruik, persoonlijkheidsstoornissen, cognitieve stoornissen en dementie, algemene psychiatrie. - Forensisch aanbod: Nee
- Aanbod voor kinderen: Nee
- Wachttijd: ?
- Gemiddelde ligduur: De gemiddelde ligduur verschilt sterk naargelang de afdeling maar bedroeg gemiddeld voor het ziekenhuis ongeveer 332 dagen.
-
Uitsluiting: Ja
De inclusie- en exclusiecriteria zijn geformuleerd op het niveau van de verschillende zorgprogramma’s. Samen vormen ze de in- en exclusiecriteria op het niveau van het ziekenhuis.
Legende
- Geen opmerkingen
- Tekortkomingen
- Non-conformiteiten
- Onduidelijk / Niet onderzocht
ZORG
Behandeling
Wetenschappelijke aanpak
Zorgprogramma’s vormen het algemene kader waarbinnen alle aangeboden activiteiten moeten passen. Nieuwe initiatieven, vragen tot investeringen of vormingen, enz... worden afgemeten aan de mate waarin ze een bijdrage leveren tot één of meerdere zorgprogramma’s. De wetenschappelijke wordt meteen mee in rekening gebracht. Gemiddeld wordt er twee à drie keer per jaar bijeengekomen om het zorgprogramma – onder meer op basis van opmerkingen binnen het ziekenhuis of op basis van wetenschappelijke evoluties – te evalueren of bij te sturen, voorstellen uit te werken …
Electro Convulsie Therapie (ECT)
In dit ziekenhuis wordt er elektroconvulsietherapie (ECT) aangeboden. Hierbij worden patiënten overgebracht naar het AZ Diest.
Euthanasie bij psychisch lijden?
Betreffende het levenseinde werd een visie geformuleerd en uitgewerkt. Deze visie werd Voorgelegd aan het ethisch comité.
Medicatie
Voorschrijfgedrag
Medicatiebedeling
De medicatiedistributie vertoont, ondanks een aantal verbeteringen, nog steeds een aantal vermijdbare risico’s, waaronder: de medicatie wordt klaargezet in open potjes, zonder (patiënt)identificatie, de meeste medicatie wordt tot het toedieningsmoment in de blister gelaten, maar een deel van de medicatie wordt zonder identificatiegegevens in de potjes geplaatst.
Personeel
Probleem met bestaffing?
Sterke punten
De vier afdelingen vertonen een mix qua pathologie, en heel wat patiënten vertonen een complexe problematiek. De zorg voor patiënten wordt georganiseerd vanuit afdelingsoverschrijdende “zorgprogramma’s”, waarbij het aanbod, de doelgroep, de wetenschappelijke onderbouw, het therapeutisch kader... per zorgprogramma is uitgewerkt door telkenmale een werkgroep met participatie vanuit alle afdelingen en een stuurgroep. Op afdelingsniveau wordt gewerkt met verschillende leefgroepen, bv. Volgens functioneel niveau. Ondanks dit structureel kader is er ruimte voor individuele aanpassingen, waarbij patiënten afdelingsoverschrijdend sessies kunnen volgen.
Het VTO-beleid (vorming, training, opleiding) vertoont een duidelijke systematiek.
PATIËNT
Wordt het effect gemeten van de behandelingen?
Routine Outcome Monitoring (i.e. een methodiek waarbij regelmatig metingen gedaan worden van de toestand van de cliënten met het oog op evaluatie en eventueel bijsturing van de behandeling, en dit zowel op individueel-klinisch als programmaniveau) maakt geen deel uit van de werking. Soms gebeuren er wel bijsturingen van bepaalde onderdelen van het therapieprogramma (bv. groepstherapieën) op basis van tevredenheids- of andere vragenlijsten, maar dit is altijd partieel, en ook niet gebaseerd op objectieve metingen van de progressie van de betrokken cliënten.
Welk effect hadden de behandelingen?
Geen informatie
Peilen naar patiëntentevredenheid
Er gebeurt op ziekenhuisniveau een 3-jaarlijkse patiëntentevredenheidsmeting. De meest recente meting gebeurde in het voorjaar van 2014. De kwaliteitscoördinator licht de resultaten toe op de verschillende afdelingen, zowel aan de medewerkers als aan de patiënten. Op basis daarvan wordt aan de medewerkers gevraagd om verbeteracties uit te werken.
Patiëntenrechten respecteren
Informatie over de patiëntenrechten wordt minder systematisch aangeboden. Noch de website, noch de onthaalbrochure bevat een beschrijving van of verwijzing naar de patiëntenrechten. Medewerkers (inclusief artsen) kregen de voorbije jaren geen vorming over patiënten- rechten, over klachtenmanagement en/of over manieren om op hun afdeling activiteiten te ontplooien ter operationalisering van patiëntenrechten. Er is geen procedure rond het geven of krijgen van een “second opinion” of het weigeren van een behandeling.
Betrekken patiënt
De invulling van de items patiënt- en familiebetrokkenheid gebeurt, hoewel als heel belangrijk bestempeld, op weinig systematische wijze, wat wil zeggen dat ze sterk afhankelijk is van de werkwijze van afdelingen en personen. De werkzaamheden rond het implementeren van een zorgprogramma-overkoepelende herstelvisie (zie onderdeel “lerende omgeving”) biedt mogelijkheden om hierrond tot een meer systematische benadering te komen.
Betrekken van familie
De invulling van de items patiënt- en familiebetrokkenheid gebeurt, hoewel als heel belangrijk bestempeld, op weinig systematische wijze, wat wil zeggen dat ze sterk afhankelijk is van de werkwijze van afdelingen en personen. De werkzaamheden rond het implementeren van een zorgprogramma-overkoepelende herstelvisie (zie onderdeel “lerende omgeving”) biedt mogelijkheden om hierrond tot een meer systematische benaderin g te komen.
ISOLATIE EN DWANG
Algemeen
Aantal isolaties en fixaties
In 2013 gebeurden er 63 afzonderingen waarvan 25 (=40%) met fixatie.
Aantal agressie-incidenten
Agressie-incidenten worden niet gemeld via MIP. Alhoewel naar agressie verwezen wordt, ontbreekt in het ziekenhuis een uitgeschreven visie op en aanpak van agressie.
Infrastructuur
Afzonderingskamers
Er is in de afzonderingskamers geen klok voorzien op Sint-Jan, Sint-Elisabeth en Sint-Andries, ter bevordering van de oriëntatie in tijd. De PAK’s (Prikkel Arme Kamers) zijn in feite afzonderingskamers, waarin een bed en een relaxzetel voorzien is. Er kan voor muziek gezorgd worden. Als de deuren van de kamer opengelaten worden, kan de patiënt beschikken over een kleine leefruimte, en eventueel ook de bediening van radio en TV. Er is buitenlicht en eventueel toegang tot een klein terras.
Beleid
Beoordeling isolatie- en fixatiebeleid
Sluiten van kamers terwijl de patiënt in de kamer verblijft, wordt niet als een afzondering gezien. In de procedure vrijheidsbeperkende maatregelen ontbreken nog een aantal elementen: als uitsluiting van bepaalde technieken en de wijze van toezicht en evaluatie door de arts. Noch in theorie, noch in de praktijk is het onderscheid tussen separeren en time-out duidelijk. Bovendien heeft het ziekenhuis geen comfortrooms.
Sterke punten
Na elke vrijheidsbeperkende maatregel volgt er een bespreking van de toegepaste maatregelen. Bij de bespreking is er een duidelijke plaats voor de beleving van de patiënt. Op dit moment kan het team duiding geven bij bepaalde interventies. Mits toestemming van de patiënt kunnen ook familieleden deelnemen aan dit gesprek en is er ruimte voor hun beleving. Dit met als bedoeling dat het team zich bewust wordt van wat een afzondering voor een patiënt en zijn omgeving betekent. Per 3 jaar moeten verpleegkundigen en zorgkundigen minstens een vorming gevolgd hebben over vrijheidsbeperkende maatregelen. Deze vormingen worden 2 keer per jaar georganiseerd. Voor nieuwe personeelsleden beschikt elke afdeling daarenboven over een afdelingsspecifiek opleidingstraject waarin vrijheidsbeperkende maatregelen zijn opgenomen.
SUÏCIDE
Aantal zelfdodingen
In 2013 werden er 3 suïcides geregistreerd in het ziekenhuis, al deze suïcides gebeurden extramuraal.
Beoordeling suïcidepreventiebeleid
De suïcidepogingen worden niet bijgehouden of ingegeven in MIP (Meldingen Incidenten Patiëntenzorg). Van suïcides is er geen visgraat analyse. De risico-inschatting suïcide gebeurt niet systematisch bij elke opname. Pas als signalen worden opgemerkt door de medewerkers, wordt er een verdere inschatting gemaakt zoals beschreven in de procedure ‘preventie van zelfdoding’.
Sterke punten
Geen
INFRASTRUCTUUR
Comfort
Sint Andries: De kamers zijn zeer klein. Sint-Elisabeth: In het gedeelte dat is bedoeld voor de meest zorgbehoevende (deels incontinente) patiënten hangt een onaangename geur, zowel op de kamers, toiletten als in de gangen. Er zijn ook wel goede punten: waar er een nieuwbouw is (Sint-Godelieve) worden de kamers comfortabel genoemd.
Privacy
Het volledige inspectieverslag vindt u hier.
De Morgen maakte per instelling een rapport. Onze werkwijze vindt u hier.
Reactie ziekenhuis
Deze inspectie heeft ons aangezet tot kritische reflectie en actie, met de zgn. Herstelvisie als leidraad. We houden sindsdien extra vormingen patiëntrechten, passen therapieën aan in functie van individuele hersteldoelen en in de acute behandeling hanteren we steeds meer intensive care-principes, gericht op empowerment en het actief betrekken van familie. De gemiddelde opnameduur is ook afgenomen. We betrekken tenslotte meer ervaringsdeskundigen en in 2017 komen er patiënt- en familieraden. We zetten sterk in op veiligheid en conflictpreventie via een cyclus intensieve vormingen rond geweldloze communicatie en werking met een specifiek crisisontwikkelingsmodel. Het aantal afzonderingen halveerde zo bijna tot 35 per jaar - ondanks 30 procent toename van ons aantal cliënten. Maar ook díe afzonderingen zijn mogelijk te vermijden en moeten alleszins correct verlopen. We werken daarom verder aan klare afspraken, betere registraties en incidentmeldingen. De 2 prikkelarme kamers zijn omgevormd tot één comfortflat (waar ook familie tijdens crisis mee kan verblijven, 24/24). Onze andere afzonderingskamers zijn voorwerp van prille renovatieplannen met oog voor meer comfort en een zo verbindend mogelijke beveiliging. Onze halfjaarlijkse vormingen suïcidepreventie beogen continue alertheid voor signalen, veeleer dan een vals veilig gevoel te creëren via standaardvragenlijsten. De suïcides worden nu sluitend geregistreerd (1 per jaar). Infrastructureel tenslotte zijn de afdelingen waarover bemerkingen, verhuisd naar comfortabele nieuwbouw. Kortom, we pakten de tekortkomingen aan. De inspectie erkende dit en schrapte ze dan ook. Onze ambities richten zich nu op uitbreiding van genoemde initiatieven. Want naar ons aanvoelen én volgens feedback van cliënten, kan en moet het zeker nóg beter.Deze online productie kwam mee tot stand met de hulp van Sien Wevers, Elisa Schanzer, Jolien Roobrouck, Lieven Miguel Kandolo, Mari Goossen, Goele Vandenberghe, Dylan Meert en Emily Van Campenhout.
