Onze journaliste trotseerde -110° Celsius in de cryokamer: ‘Een gevoel van instant euforie’

Kou is cool, en niet alleen omdat we deze winter noodgedwongen de verwarming wat lager zullen moeten zetten. Steeds meer mensen wagen zich aan cryotherapie, waarbij je lichaam wordt blootgesteld aan extreme vriestemperaturen om je welzijn te bevorderen. Benieuwd hoe dat voelt, -110 graden Celcius.

“Is er nog iets wat ik moet weten?” glimlach ik naar de vrouw die me een zachte badjas en gewatteerde pantoffels geeft. Het licht in de behandel­ruimte is gedimd tot een blauwe gloed, Pink Floyd klinkt er gemoedelijk door de boxen.

“Probeer er gewoon van te genieten. Je hebt toch al je juwelen uitgedaan, hè? Ook kleine oorbelletjes of piercings, want die kunnen in je huid vriezen.”

Ja jongens, dit wordt geen gewone spabehandeling.

Ik heb besloten om, geheel vrijwillig, drie minuten lang in een kamer met een temperatuur van -110 graden Celsius te verblijven. Cryotherapie heet dat, en celebrity’s als Alicia Keys, Jeff Bezos, Lewis Hamilton, Cristiano Ronaldo en Usain Bolt zweren erbij. De thermische schok van de extreme koude zou volgens aanhangers verschillende medische én esthetische voordelen opleveren. Op de website van het Cryo Center Antwerp in Brasschaat staan niet minder dan twintig positieve effecten opgelijst, gaande van vetverlies en huidversteviging tot een verhoogd concentratieniveau en energiepeil en een versterkt immuunsysteem. Hoewel de praktijk in België nog maar in haar kinderschoenen staat, is het in verschillende landen een heuse hype geworden. Vooral in de Verenigde Staten schieten de cryo chambers als paddenstoelen uit de grond. “Wij kregen in het begin vooral (top)sporters of mensen met gewrichtspijn over de vloer die wisten dat ze hierdoor geholpen zouden worden, maar langzaam maar zeker zien we de populariteit ook bij anderen stijgen”, zegt Femke Herygers van het Cryo Center Antwerp.

Badpak, muts en sloffen

Doorgaans zijn er twee soorten cryotherapie in omloop: de gedeeltelijke, waarbij je in een hermetisch afgesloten cilinder kruipt die enkel je hoofd vrijlaat en vervolgens 90 seconden gekoeld wordt met vloeibare stikstof, of de whole body cryotherapy, waarbij je zo’n drie minuten lang in een geïsoleerde kamer verblijft die, net als een koelkast, elektrisch gekoeld wordt. Cryo Center Antwerp biedt gelukkig die laatste optie aan, die toch iets minder eng klinkt.

Want hoewel ik wel vaker kniel aan het altaar van de wellness­industrie, in de hoop nog wat extra jaartjes in mijn optimale lichaam af te dwingen, is -110 eh… best wel koud. Ter referentie: de koudst gemeten temperatuur op aarde bedraagt -89 graden Celsius, en doorgaans zijn dat temperaturen die het hoofd geboden worden in een uitrusting die je in het minder leuke deel van de A.S. Adventure kan vinden. Thermisch ondergoed is in een cryo chamber echter niet aan de orde. In niets meer dan mijn badpak, muts, handschoenen en bovenvermelde sloffen sta ik aan de deur van de cabine te trappelen. Ik krijg ook nog een mondkapje op, omdat het inademen van zo’n koude lucht anders te intens kan zijn voor de longen.

Prima, dit. Komt goed.

Ondanks een grondige uitleg én een voorbereidende mail met do’s-and-don’ts (wie zwanger is of hartklachten heeft, ondergaat deze behandeling beter niet) voelt dit toch enger dan de babybotox, de neurofeedback en de ledtherapie waar ik mijn huid in de naam van de journalistiek al aan heb blootgesteld.

Wanneer me gevraagd wordt een song te kiezen om de drie minuten te overbruggen, kies ik voor ‘Breathe’ van Pink Floyd, het nummer waarmee Wim ‘The Iceman’ Hof, de man achter het succes van de koudebaden, zijn sessies begeleidt.

Want je onderwerpen aan koude temperaturen voor lichamelijke voordelen is natuurlijk niets nieuws. De Oude Grieken promootten koude baden als een soort helende tonic, de Romeinen hadden hun frigidariums en ook Charles Darwin zwoer bij een dagelijkse koude douche. In de geneeskunde wordt het lokaal toepassen van (ijs)koude vooral gebruikt om pijn- en spierklachten te verlichten of om huidcondities te verbeteren. Whole body cryotherapy werd in 1978 ontwikkeld door de Japanse arts Toshima Yamauchi als een experimentele manier om reumatoïde artritis aan te pakken, een toepassing die zich in de jaren 90 over heel Europa verspreidde als alternatieve behandeling die (chronische) pijn verlicht en spierherstel bevordert.

Dat koudetherapie de ­laatste jaren echter een hot topic is bij de mainstreammassa, komt vooral door Hof en zijn popu­laire seminaries en workshops. De Nederlander is ervan overtuigd dat je (de cellen in) je lichaam kan manipuleren, door wilskracht en een soort meditatieve staat na intense ademhalingsoefeningen, om jezelf te genezen en extreme dingen aan te kunnen. Hoewel de wetenschap het leeuwendeel van zijn claims verwerpt (je kan jezelf niet uit kanker “eisen”, bijvoorbeeld), heeft hij wel voor zichzelf bewezen dat zijn ademhalingstechniek ervoor zorgt dat de koude hem minder deert. Hof staat verschillende keren in het Guinness Book of Records door in short en op blote voeten een marathon te lopen in temperaturen van -20 graden Celsius, en door twee uur lang in een ijsbad te verblijven. Die ijsbaden worden nu overal aangeboden, door kinesisten, door motivational speakers en op hippe feestjes in rooftopbars.

Controle verliezen

De populariteit van Hof, van ijsbaden en bijgevolg ook van cryotherapie, past helemaal in de bio­hackingtrend die Silicon Valley in de ban houdt. In onze maatschappij, waarin alles geoptimaliseerd moet zijn, niet het minst je eigen lichaam, en waarin we de controle over zoveel zaken lijken te verliezen, krijgt het idee om je eigen biologie te ‘hacken’ steeds meer bijval. Deze hacks zijn bijzonder uiteenlopend, van ‘rauw water’ drinken tot ijsbaden nemen, van intermittent fasting tot voedingssupplementen en inspuitingen. Extreme biohackers gaan zelfs zo ver dat ze microchips laten inplanten, hun bloed laten ‘verversen’ of trackers dragen die alles wat in en uit hun lichaam gaat tot in de puntjes in kaart brengen. Het idee is dat je je lichamelijke functies zelf, op natuurlijke wijze, kan verbeteren. In dat opzicht, schreef arts James Hamblin al voor The Atlantic, is “slapen” op zich ook biohacken, maar dat wordt niet zo gezien omdat het niet wordt gepromoot als “brain cleansing” en “immune boosting”, terwijl het dat natuurlijk wel doet. En dat is een beetje het ding met koude.

Comfortzone

Op zich heeft de mens er baat bij om af en toe uit zijn comfortzone te komen. Het kan geen kwaad om op sommige dagen wat minder te eten. Je lichaam enkele keren per week sportief uitdagen leidt ertoe dat je conditie en spierkracht toenemen. En het niet constant aangenaam warm hebben, heeft ook zijn voordelen. Onderzoek wijst zelfs uit dat jezelf af en toe blootstellen aan koude ertoe leidt dat je lichaam meer bruin vet aanmaakt waardoor je metabolisme beter wordt. Ook zou kou ontstekingsremmend en pijnstillend werken, je slaap kwalitatiever maken en ervoor zorgen dat je mentaal alerter bent. Doorgaans is echter een koude douche, het raam op een kier zetten of lokaal icepacks aanbrengen voldoende.

“Specifiek voor cryotherapie zijn er veel claims door toeleveranciers betreffende de heilzame werking ervan, maar die zijn meestal niet wetenschappelijk ondersteund”, zegt Hein Daanen, hoogleraar thermofysiologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Wel zullen de bloedvaten in de huid vernauwen, waardoor het sympathisch systeem geactiveerd wordt en je een soort stressreactie zal ervaren die je tijdelijk veel adrenaline en alertheid geeft. “Daarom wordt cryo voor sporters gebruikt, maar voor de doorsneemens zijn de vele gezondheidsclaims nog niet afdoende bewezen”, citeert hij een recente (2022) metastudie. In cryo-cabines die met stikstof koelen, zijn al wel drie gevallen gemeld van mensen die vriesletsels hebben opgelopen. De positieve langdurige effecten van cryotherapie die veel mensen melden, wil Daanen daarom vooralsnog categoriseren als anekdotiek, terwijl er wel een reëel risico aan verbonden is.

Instant euforie

Een verleden in teamsport heeft me gevoelig gemaakt voor militante mannen die schreeuwen dat ik dingen moet doen, dus uiteraard heb ik me ooit al eens laten verleiden door een ijsbad. Het was een van de vervelendste, maar tegelijkertijd opwindendste activiteiten die ik al ondergaan heb, een tatoeage op mijn ribbenkast niet meegerekend. Ik weet nog hoe mijn adem werd afgesneden en dat ik de kou uren later nog in mijn botten voelde. Een cryokamer is nog ettelijke graden kouder, maar, zo wordt me uitgelegd: droge lucht is een minder goede geleider voor temperatuur, waardoor die ook minder intens ervaren wordt dan wanneer je in water stapt. “De kou kruipt onder je huid, maar komt niet tot in de kern van je lichaam”, zegt Herygers. “Daardoor warm je ook snel weer op wanneer je uit de cabine komt, wat een instant euforisch gevoel geeft. De meeste mensen schrikken even wanneer ze de cel instappen, maar vinden het uiteindelijk niet onaangenaam.”

Wat het ook zij, dit wordt een goed verhaal voor op café, denk ik voor ik de cryo chamber binnenstap. Om de shock niet te groot te maken, moet ik eerst enkele seconden in een tussencel van -60 graden Celsius gaan staan om te wennen, vervolgens zal iemand me via de microfoon een teken geven dat ik de zware deur naar de échte koelcel mag openen. Hoewel ik alleen in de cabine zal staan, word ik geen moment uit het oog verloren via camera’s en grote ramen. In elke cabine is een noodstop, voor mocht ik me onwel voelen.

Spoiler: dat gebeurde niet. Integendeel. De eerste cabine was wennen, de tweede cabine was een overwinning op mezelf. Het was absurd koud, maar na de eerste seconden overviel me een gevoel van zen. Ik ben een dreumes die huilt wanneer ze haar blarenpleister verkeerd verwijdert, maar dit, dit kan ik aan. Om de halve minuut werd afgeroepen hoelang ik nog te gaan had, al had ik niet de hersencapaciteit om aan iets anders te denken dan inademen en uitademen. Zelfs de muziek hoorde ik amper. Het deed geen pijn, het kostte geen moeite, het was gewoon… koud. Toen mijn drie minuten verrassend snel om bleken en ik uit de cabine stapte, ervoer ik dat wat ik anderen op Instagram ook al had horen beschrijven. Een tinteling over mijn hele lichaam, een adrenalinerush en een gelukzalig gevoel dat me nog de rest van de namiddag bijblijft. Het mag misschien wel anekdotiek zijn, maar die nacht val ik als een blok in slaap. Eerlijk? Ik zal het waarschijnlijk nog eens proberen. Soms kan ook een placebo-­effect zaligmakend zijn. Als je tenminste niet vergeet je juwelen te verwijderen.

Eén sessie kost 30 euro, een tien­beurtenkaart 240 euro. Onze journaliste testte deze behandeling gratis uit. Meer info: cryocenterantwerp.be