Ontdek Engeland op zijn mooist: Uitwaaien inNorth York Moors

Schapen rukken aan plukjes gras, twijgjes deinen in de wind. Aan beide zijden van het pad strekt een lappendeken van groene vlaktes zich uit, omsloten door hekken en muurtjes van ­op­gestapelde stenen.

Dit is de Cleveland Way, een lange­afstandswandeling langs de randen van Nationaal Park North York Moors, aan de oostkust van Engeland. De eerste etappe start in Helmsly in het binnenland en de laatste eindigt 175 kilometer verderop in Filey. De kust is ­uitgeroepen tot Heritage Coast. Loop met de klok mee en je hebt aan zee het Britse briesje in de rug.

Voordat hij wereldreiziger werd, werkte Captain James Cook in een kruidenierswinkel in Staithes, een wirwar van straten en huizen met gekleurde gevels. In de geul tussen de kliffen liggen boten op hun kant, met een touw vastgebonden aan de reling van een brug. In de verte schuift een enkeling voorover­gebogen over het strand, misschien op zoek naar fossielen; niet zelden ­worden hier ammonieten gevonden.

Al eeuwenlang is dit vissersdorp een inspiratiebron voor kunstenaars. In navolging van Franse impressionisten trokken schilders van de 19de-eeuwse Staithes School naar buiten om het dorp op doek vast te leggen met olie en waterverf.

Ook nu nog wordt de creativiteit aangewakkerd door deze omgeving. Kunstenares Emma Stothard maakt van wilgentenen of staaldraad beelden die zijn geïnspireerd op dieren en legendes van North York Moors. Een frame van staal en honderden draden die ze insteekt, omslaat, doorhaalt en vastmaakt tot er een levensgroot beeld ontstaat. Er stond al eens een ijsbeer aan de kust. Nu spoelen in de baai van Staithes golven over een kreeft van staaldraad.

Beroep: strandjutten

Hoog gras kriebelt langs mijn ­schenen, even later zuigen mijn schoenen zich vast in het strand bij Whitby. Ik pluk de mooiste schelpen en glasscherven tussen de zandkorrels vandaan. Jutten aan het strand, Laura Atkinson van sieradenmerk Smugglers Treasures heeft er haar beroep van gemaakt. Ze verkoopt kettingen van zeeblauw glas, omwikkeld met gerecycled zilver, of een ring gemaakt van een kaurischelp.

Al eerder was Whitby bekend om haar juwelen vanwege de whitby jet, een organische steen die van nature is gevormd uit gefossiliseerd hout. Een hebbeding voor vroege Victorianen die in de 19de eeuw met de trein in Whitby arriveerden voor een vakantie aan zee. Ongetwijfeld kwamen ze ook voor de vis.

Na het strand duik ik weer het stadje in. Ik ruik eikenhout, afkomstig van rokershuis Fortune’s Kippers dat al generaties lang gedroogde en gerookte haring verkoopt. ‘Kipper’ staat op menig menu onder het kopje ‘traditioneel Engels ontbijt’. Klinkt misschien niet aantrekkelijk, maar voor je het weet schraap je om acht uur ’s ochtends toch graatjes van de haring.

De beste fish-and-chips van Groot-Brittannië vind je ook al in Whitby, en dat zeggen ze niet alleen zelf. Haal een portie af en eet op bij een vuurtoren op de pier. Of bestel aan tafel, bijvoorbeeld in White Horse and Griffin. Deze koetsherberg uit 1681 was een ontmoetingsplek voor ontdekkingsreizigers en ­kapiteins, maar volgens de geruchten zat ook schrijver Charles Dickens bij de open haard. Bij de posh fish and chips serveren obers verhalen over geesten van zeelui die door de hotel­kamers zouden dwalen.

De knapperige vis en een flinke dip in de tartaarsaus geven genoeg energie voor het beklimmen van de 199 stenen treden naar de ruïne van de benedictijner Whitby Abbey, die al eeuwenlang door vissers en zeilers als oriëntatiepunt wordt gebruikt. Alleen als je helemaal boven bent, kun je nog een glimp van de abdij opvangen.

Robin hood was here?

Wat Robin Hood uit Sherwood – ­tientallen kilometers zuidwestwaarts – met deze baai te maken heeft, is niet duidelijk. Wel is zeker dat de scheepseigenaren en kapiteins van weleer het goed hadden bekeken; ze lieten hun Victoriaanse huizen ­bouwen op de top van Robin Hood’s Bay, met brede lanen en zeezicht.

De vissers daarentegen zaten er dichter bij de baai krapjes bij. In de steile steegjes glinsteren de keien in de miezerige regen. Grote kloppers van ankers en vissen hangen stevig aan de deuren, maar de gevels ­hellen vervaarlijk naar links of rechts. Een doodlopende steeg eindigt in een postzegeltuin of op een binnenplaats met kozijnen die scheef in de muren staan. In deze nauwe straten ga je als vanzelf sluipen.

Onder deze cottages gaat een ­netwerk van tunnels schuil. In de 18de eeuw was Robin Hood’s Bay de plek bij uitstek voor zwarte handel: een afgelegen baai en een ruig achterland van mist en heide. In het holst van de nacht ­legden schepen vanuit Frankrijk en Nederland aan, met drank en tabak, thee en zijde. Via het ondergrondse gangenstelsel ­werden de goederen het dorp uit gesmokkeld, het binnenland in.

Pal aan het strand staat het Bay Hotel. Ernaast spoelt zeewater een manshoge tunnel in. Je stelt het je zo voor: zeemist, nachtelijk gefluister, het geklots en geplons van ­voetstappen door laag water.

Struiken en tunnels

Ik vervolg mijn weg over de Cleveland Way, een National Trail van 177 kilometer lang, langs bramenstruiken en door boomtunnels. Daar waar het pad is afgebrokkeld of weggeslagen door de wind, wordt de wandelaar een stukje omgeleid.

Na een paar uur doemt het ­kasteel van Scarborough op, dat ­eeuwenlang diende als groots fort tegen indringers van land en overzee. In Scarborough zelf hangt ook nog een vleugje grandeur. Nadat Thomasin Farrer, een dame van stand, in de 17de eeuw natuurlijk bronwater ontdekte ten zuiden van de stad, groeide het dorp al snel uit tot een geliefde badplaats; het Grand Hotel was bij de opening in 1867 het grootste van Europa.

Zeewierkruid

Maar hier wordt ook naar een duurzame toekomst gekeken. In de haven kabbelt de boot van SeaGrown, een lokale zeewierboerderij, initiatief van een voormalig zeeofficier en een maritieme wetenschapper. Verschillende soorten zeewier worden met de hand geplukt, vijftien uur gedroogd bij een temperatuur van 40 graden, en vermalen tot kruid met umamismaak. Lokale ondernemers experimenteren volop: een destilleerder brengt er zijn gin mee op smaak, een bakker mengt het door havermoutkoekjes.

Zin om thuis een groenteschotel te kruiden met zeewier? De ­producten van SeaGrown zijn te koop bij een viskraam in de 19de-eeuwse Scarborough Market Hall. Zo’n kokertje vegan smokey bacon smokkel je zo de grens over.