Onderhuidse stress komt vaker voor dan u denkt: dit zijn de alarmsignalen

Bij stress denken we vaak aan de hele heftige (en dus gemakkelijk waar te nemen) vormen: in de periode vlak voor een examen of vlak na een groot verlies. Maar volgens professor en stressexperte Elke Van Hoof (VUB) kunnen ook de kleine beslommeringen uit ons dagelijkse leven een grote bron van stress zijn. “Wanneer iemand je voorbijsteekt in de rij in de winkel of niet galant is tijdens het ritsen, bijvoorbeeld. Of wanneer je in het verkeer keer op keer voor het rode licht belandt en je er druk om maakt. Zelfs een slechte lichaamshouding kan voor stress zorgen omdat je lichaam extra belast wordt door spieren die zich in een onnatuurlijke houding bevinden.”

Ze wijst ook de aandachtscrisis aan als een oorzaak van het toenemende stressprobleem. “Dat we in onze dagelijkse bezigheden constant onderbroken worden, zorgt ervoor dat ons brein in een voortdurende staat van paraatheid verkeert. Zelfs als je het gevoel hebt dat je al die mails wel de baas kunt, blijft je brein bij elke nieuwe melding signalen afvuren. Ook een gebrek aan slaap heeft een enorme impact. Als je al die stressimpulsen optelt, zit je met een groot stressprobleem zonder dat je het eigenlijk doorhebt.”

Oranje zone

Uit recent onderzoek in opdracht van verzekeraar Axa blijkt dat 54 procent van de Belgen het voorbije jaar te veel stress had. Volgens Van Hoof bevindt een nog grotere groep zich in wat zij de oranje zone noemt, met chronisch hoge cortisolwaarden. “Hoe langer je stresssysteem geactiveerd wordt, hoe meer veerkracht je verliest”, klinkt het. “In het begin valt dat niet zo op, tot je op den duur slecht gaat functioneren. De meeste mensen vertonen daar al wel wat tekenen van: ze kunnen moeilijker op een woord komen of hebben concentratieproblemen.

Door aanhoudende stress kan ook je verteringssysteem veranderen, wat tot gewichtstoename kan leiden. Anderen gaan op het werk onderpresteren omdat ze nieuwe informatie niet meer goed kunnen opslaan. Of overpresteren omdat ze hopen dat ze door hard te werken tot een moment van rust zullen komen.”

Het omgekeerde – een leven dat volledig vrij is van stress – is dan ook weer niet wenselijk. In een gezonde hoeveelheid kan stress er net voor zorgen dat we actie ondernemen en dat er nieuwe paden in onze hersenen worden aangemaakt. “Het is pas wanneer de hoeveelheid stress te groot is of te lang aansleept dat hij gevaarlijk kan worden”, aldus neuroloog en auteur Steven Laureys. “We zien dan dat de hippocampus – het deel van onze hersenen dat verantwoordelijk is voor de opslag van informatie – gaat verkleinen. In de ergste gevallen kan dat tot burn-out, depressie of zelfs suïcidale gedachten leiden.”

Stilstaan bij je lichaam

Volgens Laureys is het van essentieel belang dat we weer meer naar ons lichaam luisteren. “Spierspanning, tandenknarsen, nagelbijten of reflux kunnen allemaal signalen zijn . Ook regelmatig wakker worden tijdens de slaap of te vroeg ontwaken kan een teken zijn dat er onderhuids iets speelt.”

Mediteren kan volgens Laureys een goede manier zijn om wat vaker stil te staan bij wat er in ons lichaam en in ons hoofd speelt. Zowel hij als Van Hoof raden bovendien aan om vaker aan lichaamsbeweging te doen. “De stress is niet noodzakelijk het probleem: we moeten gewoon meer rustmomenten inbouwen om ervan te bekomen.”