‘Met dit klimaatdieet kun je starten zonder iets op te geven’: 20 klimaatoplossingen voor België

De Europese leiders keerden met hangende pootjes terug van de klimaattop in Egypte: de opwarming onder anderhalve graad houden zal niet meer lukken. Toch passen Geert Noels (55) en zijn Econopolis-medewerkers Kristof Eggermont (27) en Yanaika Denoyelle (29) voor fatalisme. Met De klimaatschok schreven ze een dwingend boek met twintig haalbare oplossingen voor België, van een klimaatdieet tot koolstofopvang en futuristische buurten met wijkbatterijen en zonnepanelen op elk dak.

VN-topman António Guterres zei in Egypte dat we moeten kiezen tussen onderlinge solidariteit en collectieve zelfmoord, maar de klimaattop werd een flop. Daar sta je dan met een klimaatboek dat baadt in een ‘Yes we can’-sfeer.

Geert Noels (econoom en CEO Econopolis): “Ik verwachtte weinig van die top. Het is een showevenement geworden met te veel lobbyisten en activisten die alleen kwamen voor straffe statements en selfies.

“Een van de belangrijkste oplossingen voor het klimaat is een wereldwijde koolstoftaks die de kosten van de vervuiling in de prijs van elk product verrekent. Dat duwt de hele economie in een andere richting. Maar je krijgt dat alleen voor elkaar via diplomatie met de grootste vervuilers, China en de VS. Niet op een m’as-tu-vu-conferentie. En ook niet met de doemvoorspellingen van António Guterres. Daar bereik je niks mee, behalve dat mensen zeggen: ‘Het is te laat, we hoeven niks meer te doen.’”

Maar heeft hij ongelijk? Met de huidige plannen zal de wereldwijde CO₂-uitstoot in 2030 amper 1 procent lager liggen, terwijl we naar min 43 procent moeten. We gaan naar een onleefbare opwarming van 3 graden.

Kristof Eggermont (senior consultant bij Econopolis): “Dat is heel onheilspellend. In mijn familie en vriendenkring denkt meer dan de helft dat de wereld naar de knoppen gaat. Maar we mogen ons niet blindstaren op die internationale akkoorden. Door de energiecrisis zijn burgers en bedrijven volop bezig met oplossingen. De verandering zal vooral van onderuit komen.”

Noels: “Je moet vertrouwen op de technologische vooruitgang en het menselijk vernuft. In 1990 waren er geen smartphones, nu gebruikt iedereen ze. Misschien is er over twintig jaar een techniek om CO₂ uit de lucht te halen en zo de erfenis van het verleden op te kuisen. Maar we mogen daar niet op wachten.”

Eggermont: “De marge die ons nog rest, is heel krap. Maar we staan op een kantelpunt: wind en zon zijn de goedkoopste energiebronnen ter wereld, elektrisch rijden breekt door, de industrie is bezig met waterstof en koolstofopslag, de aanvragen voor warmtepompen en zonnepanelen zijn niet bij te houden.”

Ook de klimatologische kantelpunten komen dichterbij: het Amazonewoud droogt op, en de Groenlandse ijskap, de Russische permafrost en de gletsjers in de Alpen smelten.

Yanaiki Denoyelle (klimaatconsultant bij Econopolis): “Dit is een cruciaal decennium. Een opwarming van 2 graden betekent dat de zeespiegel de komende tweeduizend jaar met 2 tot 6 meter zal stijgen. Dat is akelig, want 15 procent van Vlaanderen ligt minder dan 5 meter boven het zeeniveau. Maar zelfs als we de grens van 2 graden niet halen, moeten we elk tiende van een graad opwarming proberen te vermijden.”

Noels: “We moeten ook de dijken verhogen, meer ruimte maken voor water en dat water beter bufferen voor droge periodes, sneller werk maken van ontharding, herbebossing en de vergroening van onze steden. Zo krijg je meer verkoeling en vang je meer CO₂. Er is namelijk één vorm van CO₂-opvang die al op punt staat: bomen.”

Waarom investeert een vermogensbeheerder en adviesbureau als Econopolis drie jaar in een klimaatboek, terwijl er al zoveel zijn?

Eggermont: “Van de meeste klimaatboeken word je depressief. Die gaan alleen over de problemen.”

Noels: “Wij zijn het gewend om bruggen te bouwen tussen bedrijven, politici en burgers.

“De Amerikaanse auteur Paul Hawken heeft met zijn bestseller Drawdown het meest complete plan opgesteld om de CO₂-uitstoot wereldwijd te verlagen. Hij kreeg daarvoor de hulp van tweehonderd wetenschappers. In 2019 hebben we hem uitgenodigd en zijn we samen naar bevoegde ministers en zelfs de koning gegaan. We hebben daarna beloofd om ook zo’n plan voor België te maken. We worden daar niet voor betaald, maar we kunnen het ons permitteren.”

Eggermont: “Ons boek is een roadmap naar de toekomst met twintig haalbare, betaalbare en schaalbare oplossingen waarmee politici, bedrijven en burgers meteen aan de slag kunnen. Voor elke maatregel hebben we berekend hoeveel CO₂ we besparen.”

Veel klimaatactivisten vinden dat we de opwarming alleen kunnen stoppen door groei af te zweren. Maar daar geloven jullie niet in?

Noels: “Gaan we dan tegen de opkomende landen zeggen dat ze zich niet meer mogen ontwikkelen? Je krijgt de mensen alleen mee als je duidelijk maakt dat ze geen levenskwaliteit en welvaart zullen verliezen. We moeten niet minder, maar anders groeien. Groei wordt niet alleen bepaald door ‘meer’, maar ook door ‘beter’.”

Eggermont: “In de 18de eeuw voorspelde Thomas Malthus al dat we tegen de grenzen van de planeet zouden botsen als de bevolking en de economie bleven groeien, maar dankzij uitvindingen als kunstmest en kernenergie kon het zonder tegen het plafond te knallen. Zonder economische groei is er ook geen extra geld voor innovatie en groene investeringen. Een langdurige krimp heeft voorts rampzalige sociale gevolgen: meer werkloosheid, meer armoede, minder geld voor de gezondheidszorg.”

Denoyelle: “Tijdens de coronacrisis hebben we zo’n krimp meegemaakt. Iedereen zat binnen, de snelwegen waren leeg en er stegen nog amper vliegtuigen op. Resultaat: 5,8 procent minder uitstoot. Zo komen we er niet.”

België stoot jaarlijks 115 miljoen ton CO₂ uit, en jullie willen dat halveren tegen 2030. Maar we zijn verantwoordelijk voor amper 0,2 procent van de wereldwijde uitstoot, en China en India blijven nog minstens tot 2030 steenkool verbranden.

Denoyelle: “Zo kan iedereen excuses bedenken. Op de klimaattop wezen de landen te veel naar elkaar. Dat rondje catenaccio doorbreek je alleen als elk land zijn deel doet, hoe klein ook.”

Eggermont: “Wij stoten jaarlijks 8 ton per inwoner uit, het Europese gemiddelde is 6 ton, het wereldgemiddelde 4,5 ton. De Chinezen hebben ons bijna ingehaald, maar per kop blijven we megavervuilers. Als we vooroplopen in de transitie, creëren we nieuwe technologie die we wereldwijd kunnen uitrollen, zoals onze baggerbedrijven die nu overal windmolens bouwen.”

Noels: “Onze uitstoot van 115 miljoen ton CO₂ is trouwens een zware onderschatting. Als je ons internationaal transport meerekent, en de vervuilende producten die we importeren, komt er nog 56 miljoen ton bij.”

Wie zijn de grote schuldigen van de uitstoot?

Denoyelle: “De industrie is verantwoordelijk voor 34 procent, het transport voor 22 procent, de verwarming van gebouwen voor 18 procent, elektriciteit voor 13 procent en de landbouw voor 10 procent. De industrie heeft wel al de grootste inspanningen gedaan: ten opzichte van 1990 is de uitstoot met een derde verminderd, terwijl het transport een vijfde méér uitstoot dan dertig jaar geleden. Ook de ontbossing en de verharding hadden een negatieve impact. Het wordt hoog tijd dat we dat omdraaien.”

De maatregel die in jullie plan voor 2030 het grootste verschil maakt, is het klimaatdieet. Moet iedereen veganist worden?

Denoyelle: “Dat is niet eens nodig. We kunnen de uitstoot van ons voedingspatroon halveren zonder dat mensen vlees moeten afzweren. Dat lukt als je maar twee keer per maand rundsvlees eet en twee keer per week kaas. Varken en kip kunnen wel nog dagelijks op het menu, in kleinere porties. Ons klimaatdieet scoort zelfs iets beter dan een vegetarisch dieet, omdat vegetariërs meer kaas eten.

“Het is essentieel dat de veestapel krimpt. Het methaangas dat runderen uitstoten, warmt de aarde 25 keer harder op dan CO₂. Veeteelt is ook een zeer inefficiënte manier om vlees te produceren, omdat die dieren ontzettend veel water, voeder en land nodig hebben. Voor één kilo biefstuk stoot je bijna 37 kilo CO₂ uit, bij lamsvlees is dat 24,5 kilo en bij kaas 21,2 kilo. Varken (7,2 kilo), gevogelte (6,1 kilo) en vis (5,1 kilo) scoren veel beter.”

Noels: “Door de stikstofdiscussie zal de veestapel verkleinen. En een koolstoftaks op voeding zal ertoe leiden dat vlees van eigen bodem aantrekkelijker wordt, en Argentijnse steak duurder.”

Eggermont: “Ik vind het klimaatdieet één van de makkelijkste maatregelen: je kunt er meteen mee starten zonder iets te moeten opgeven. Ik eet nu vooral kip.”

Denoyelle: “Ook vleesvervangers zijn een oplossing: die worden steeds lekkerder, goedkoper en gezonder.”

Zal kweekvlees, gemaakt in laboratoria, de traditionele vleesindustrie op termijn vervangen?

Denoyelle: “In Singapore ís er al een restaurant dat gekweekte kippennuggets aanbiedt. Kweekvlees heeft maar 10 procent van de ruimte van de veeteelt nodig. Dat is niet niks, als je weet dat 44 procent van België wordt ingenomen door de landbouw. Een obstakel is wel dat je voor de productie van kweekvlees veel energie nodig hebt.”

Jullie mikken ook op 50 procent minder voedselverspilling tegen 2030. Hoe gaan we dat doen?

Denoyelle: “Onderzoek leert dat we wel minder voedsel wíllen verspillen, maar we kopen te veel en letten niet goed op de vervaldatum.”

Eggermont: “Als voedselverspilling een land was, zou het de derde grootste vervuiler ter wereld zijn. 30 procent van al het voedsel gaat verloren. In het Westen is de consument het probleem. Dat kun je aanpakken door mensen bewuster te maken. Supermarkten kunnen nog meer kortingen geven op producten waarvan de vervaldatum nadert. Er bestaan ook goeie apps, zoals Too Good To Go. Ik woon in de buurt van een studentenrestaurant: als ik in de app zie dat ze overschotten hebben, haal ik een goedkope pasta carbonara op. Steeds meer jongeren gebruiken die app.”

Denoyelle: “Restaurants zouden ook verschillende portiegroottes moeten aanbieden, zoals in de VS. Zo blijven er minder overschotten op het bord liggen.”

Jullie omschrijven de energie-efficiëntie van onze woningen en gebouwen als ‘rampzalig’: dat betekent dat daar grote winsten te boeken zijn.

Denoyelle: “Slechts 4 procent van de Belgische gebouwen heeft een A-label en 90 procent van onze gezinnen verwarmt zich met een fossiele brandstof. Op dat vlak behoren we tot de slechtste landen van Europa. Onze woningen stoten samen meer uit dan alle auto’s in België.

“Er wordt te traag gerenoveerd, omdat er zoveel verschillende huiseigenaars zijn. Bijna elk huis is anders dan dat van de buren en vereist dus een andere renovatie. In Nederland heb je meer wooncoöperaties en uniformiteit, waardoor ze hele wijken in één keer kunnen aanpakken.”

Eggermont: “Er is op onze daken een gigantisch onbenut potentieel van 100 gigawatt aan zonnepanelen. Ter vergelijking: de jongste twee kerncentrales zijn goed voor 2 gigawatt. Zonnepanelen leveren natuurlijk niet constant stroom, maar eigenlijk zouden ze op elk dak moeten liggen, zeker van overheidsgebouwen en grote bedrijven. Dat zijn quick wins. Zonnepanelen zijn in tien jaar tijd tien keer goedkoper geworden: ook zonder subsidies en terugdraaiende teller verdien je die na een paar jaar terug.”

Volstaan de renovatiepremies die de overheid uitdeelt?

Eggermont: “Uit onderzoek blijkt dat 45 procent van de Belgen een renovatie van tienduizenden euro’s niet kan betalen. Door de subsidies valt dat terug naar 40,5 procent, maar het grootste deel van die premies komt terecht bij mensen die het al konden betalen.”

Noels: “Men zou ze beter afschaffen en dat geld gebruiken om mensen te helpen die het echt niet kunnen betalen. Het is cruciaal dat de groene transitie sociaal rechtvaardig verloopt. De politiek denkt te vaak in termen van subsidies, maar het is beter om iets te bevorderen met de juiste infrastructuur, zoals energiezuinige sociale woningen. In plaats van premies te geven voor elektrische wagens had men moeten investeren in betere fietspaden, beveiligde stallingen en laadinfrastructuur in de steden.

“De steunmaatregelen om de hoge energieprijzen te verlichten waren helemáál funest. Vivaldi presenteerde zich als de groenste regering aller tijden, maar ze verkwanselt dat unieke momentum door iedereen te compenseren. Met de btw-verlaging voor gas en elektriciteit én energiepremies voor iedereen heeft men twéé lagen op de indexering gelegd, die onze bevolking al meer compenseert dan in de rest van Europa. Zo neem je de impuls weg om energie te besparen. Uit een studie van de Gentse universiteit blijkt dat mensen met hogere inkomens het geld van die energiesteun gewoon sparen. De regering deelt zelfs premies voor stookolie en pellets uit! Dat is absurd. Als ik ’s avonds ga joggen, ruik ik dat veel mensen op kachels zijn overgeschakeld. Onlangs zag ik zelfs iemand hout hakken in een natuurgebied. Dat moet in de Ardennen ook schering en inslag zijn. Op termijn moet je die kachels verbieden, niet alleen voor de CO₂, maar ook om gezondheidsredenen. Ze stoten nog altijd veel fijnstof uit, wat leidt tot astmaproblemen bij jonge kinderen en vroegtijdige sterfte. Ach, het energiebeleid verraadt vooral een stuitend gebrek aan visie.”

Of een grote angst voor de kiezer?

Noels: “Maar die kiezer heeft ook de overstromingen in Wallonië en de droge zomers van de voorbije jaren gezien. Die begrijpt moeilijke beslissingen wel, op voorwaarde dat ze rechtvaardig zijn en je ze goed uitlegt.”

Vivaldi wil na 2025 twee kerncentrales voor tien jaar verlengen. Jullie plan rekent op 1 gigawatt meer kernenergie in 2030, wat overeenkomt met het vermogen van één of twee kerncentrales en een jaarlijkse besparing van 4,4 miljoen ton CO₂.

Eggermont: “De regering wil 4 gigawatt aan kernenergie vervangen door 1,5 gigawatt uit gascentrales. De rest zal men opvangen met batterijparken en stroom uit andere landen. Ik betwijfel of dat volstaat. Volgens netbeheerder Elia zal de industrie 50 procent meer elektriciteit nodig hebben in 2030, en in 2050 dríé keer meer. In die studie werden de elektrische wagens en warmtepompen van de komende jaren niet eens meegerekend. Ik vrees dat onze regering te hard uitgaat van de huidige vraag naar elektriciteit, en dat er straks nog meer gascentrales nodig zijn.”

Noels: “In 2030 zullen we het enige Europese land zijn dat méér fossiele brandstoffen verbruikt om elektriciteit op te wekken. Al onze klimaatinspanningen zijn net genoeg om de extra uitstoot van die gascentrales te compenseren.”

Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) zegt dat het niet veilig is om nog meer kerncentrales te verlengen, omdat die ouder zijn en niet bestand tegen aardbevingen en aanslagen met vliegtuigen.

Eggermont: “Volgens experten kun je het nucleaire park perfect verlengen, als je herstellingen uitvoert. Het verhaal over scheurtjes in de centrales is sfeerschepping om ze zo snel mogelijk te kunnen sluiten. Het zijn géén scheurtjes, maar belletjes waterstofgas in het staal van de reactorkuip. Ze zijn uitvoerig bestudeerd en blijken stabiel en ongevaarlijk te zijn.”

Denoyelle: “Onze oudste kerncentrales zijn nog geen vijftig jaar oud. Nederland verlengt dezelfde reactoren tot zestig jaar, de VS gaan tot tachtig jaar.”

Volgens Tinne Van der Straeten hebben we niet meer dan twee kerncentrales nodig: volgens haar raken we er met hernieuwbare energie, waarvan we de overschotten opslaan in batterijen en omzetten in waterstof.

Eggermont: “Met 100 procent hernieuwbare energie heb je te weinig reserve voor windstille en donkere periodes. De minister beweert dat die maar enkele uren duren, maar dat is niet juist. In januari 2018 wekten de Duitse windmolens en zonnepanelen drie dagen lang maar 3 gigawatt per dag op, terwijl de vraag piekte op 83 gigawatt. Ook in België hebben we Dunkelflautes van drie, vier dagen gekend, zoals in december 2016 en januari 2017. In zo’n scenario zonder kernenergie hebben we 88 miljard euro aan batterijen nodig om aan de vraag te voldoen. En die zal nog fors stijgen. Groene stroomoverschotten opslaan in waterstof, zoals de minister voorstelt, is niet efficiënt: eerst gebruik je elektriciteit om waterstof te maken en daarna zet je die om in elektriciteit. Zo verlies je 70 procent van je energie. Men rekent ook op andere landen. Maar als het bij ons in de winter koud, grijs en windstil is, is het weer in onze buurlanden mogelijk hetzelfde. Dan hebben zij óók tekorten, zeker Duitsland, dat eveneens kernenergie wil afzweren.”

Noels: “De zekerste manier om in voldoende klimaatvriendelijke capaciteit te voorzien is zoveel mogelijk kerncentrales verlengen en ze daarna vervangen door de nieuwe generatie kleine modulaire reactoren (SMR). We hebben de kennis om die zelf te ontwikkelen, maar als we kernenergie afzweren, zullen we die jobs en expertise verliezen en moeten we ze over twintig jaar importeren. Dat zou dan de zoveelste activiteit zijn die we stoemelings hebben afgestoten.”

Tinne Van der Straeten zegt dat het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK) in Mol alle kansen krijgt om die nieuwe reactoren te ontwikkelen.

Noels: “Maar ze zegt ook dat ze er niet in gelooft. Aan een antivaxer krijg je ook niet uitgelegd dat een vaccin kan helpen.”

Is het nucleair afval geen probleem?

Noels: “Ook dat wordt overdreven. Men heeft het over 34 olympische zwembaden afval, dat je honderdduizenden jaren lang moet opslaan. Maar slechts 1,4 procent van het afval is hoogradioactief. Een groot deel komt van de medische sector: dat afval is laagradioactief en hoef je veel minder lang te bewaren. De nieuwe generatie reactoren kan dat afval trouwens als brandstof hergebruiken. Dat is toch beter dan het honderden jaren te stockeren? De groenen zouden de eersten moeten zijn om daar voluit op in te zetten.”

Elektrisch rijden staat in jullie 2030-plan op de tiende plaats, maar klimt naar één in 2050, goed voor een besparing van 18 miljoen ton CO₂ per jaar.

Denoyelle: “Als je rekening houdt met de milieu-impact van de batterijen en de manier waarop we elektriciteit produceren, stoten elektrische wagens drie keer minder uit dan brandstofwagens. Als we alleen nog uit kerncentrales en hernieuwbare energiebronnen elektriciteit halen, is dat zeven keer minder.”

Jean-Marie Dedecker verwoordde in Humo het scepticisme van veel Belgen: ‘Als je met een elektrische wagen op skireis vertrekt, is de sneeuw gesmolten tegen dat je ginder bent. En daarna moet je twee weken congé pakken om te bekomen van de stress en de wachttijden aan de laadpaal.’

Eggermont: “De gemiddelde Belg rijdt amper 30 kilometer per dag en de batterijen worden steeds beter. Maar als je naar Toscane wilt rijden, zul je je moeten aanpassen.”

Noels: “Ik rijd al jaren elektrisch. Grote afstanden zijn hoe langer hoe minder een probleem. Het Israëlische bedrijf Electreon test technologie die het mogelijk maakt om je auto op te laden tijdens het rijden via koperen spoelen onder het wegdek. Dat lijkt futuristisch, maar als je je kinderen uitlegt dat wij vroeger één telefoon in huis hadden, met een draad en een hoorn, beginnen ze ook te lachen.”

De prijs blijft voor veel mensen een obstakel.

Eggermont: “De prijzen voor batterijen zijn de laatste tien jaar met 80 procent gedaald en ze blijven dalen.”

Noels: “We hebben het berekend voor ons bedrijf: elektrische auto’s zijn nu al goedkoper dan brandstofauto’s. De aankoopprijs is hoger, maar je hebt veel minder kosten. Ze zijn efficiënter, opladen is goedkoper dan tanken, je betaalt minder belastingen en je spaart gemiddeld 3.000 euro per jaar aan onderhoudskosten uit, omdat die wagens simpeler in elkaar steken.”

Zullen er voldoende laadpalen zijn?

Noels: “Op dat vlak lopen we achter op Nederland. Fastned is nu overal laadstations aan het bouwen langs snelwegen, maar ik denk dat we vooral thuis en op het werk zullen opladen. Als we overal zonnepanelen leggen, meer kerncentrales verlengen en het net versterken, mag dat geen probleem worden.”

De gemiddelde Belg legt dagelijks 40 kilometer af: 75 procent daarvan doet hij met de auto, 10 procent met het openbaar vervoer, 2 procent te voet en amper 5 procent met de fiets. Dat laatste willen jullie tegen 2030 verhogen naar 28 procent.

Eggermont: “Dat is ambitieus, maar de Nederlanders dóén het al. Als we evenveel fietsen als zij, zou dat een grotere impact hebben dan de uitrol van elektrische wagens. Dat vergt betere infrastructuur en fietsvriendelijke steden en bedrijven, maar ook een gedragswijziging. Een derde van de Vlamingen woont op slechts 5 kilometer van het werk. Toch neemt 40 procent daarvoor de wagen. Zonde, want fietsen is goedkoper en gezonder, en je hebt minder uitstoot, minder files en leefbaardere buurten. In de steden wordt de fiets het populairste vervoermiddel, want je bent veel sneller op je bestemming.”

Zou het kunnen dat een echte doorbraak wordt geblokkeerd door de fiscale voordelen voor bedrijfswagens en het ontbreken van een slimme kilometerheffing?

Noels: “De voorbije vijf jaar is het fietsgebruik geëxplodeerd, ook zonder kilometerheffing. De elektrische fietsen en bakfietsen zijn een gamechanger: pendelafstanden van 30 kilometer worden perfect doenbaar. Zodra je voorbij een bepaalde grens bent, wordt het ook aanstekelijk: dan springen nog meer mensen op de fiets, omdat het veiliger is en de infrastructuur blijft verbeteren.”

Maar zolang de baas je betaalt om met de bedrijfswagen te komen…

Noels: “De fiscale aftrek dooft uit. Vanaf 2026 geldt die alleen voor elektrische wagens en daarna zullen de subsidies ook voor elektrische wagens afnemen. Het wordt voor bedrijven steeds duurder, waardoor ze op fietsleasing of poolcars overschakelen.”

Het Brusselse mobiliteitsplan GoodMove probeert wijken leefbaarder en veiliger te maken met fiets- en éénrichtingsstraten, maar dat roept erg veel weerstand op.

Noels: “Dat zijn achterhoedegevechten. De grootste verandering in de steden was de intrede van de auto in de vorige eeuw. Nu gaan we die auto terugbrengen waar hij thuishoort, en dat is niet in de stad.”

Eggermont: “Als je in een stad bent, moet je je eens voorstellen hoe een straat er zou uitzien als je de parkeerplaatsen en de rijvakken zou vervangen door groen en fietspaden. Dat is spectaculair. Daarom zijn demonstratieprojecten belangrijk: dan zie je hoe de wijk van de toekomst oogt. Een buurt met wijkbatterijen, zonnepanelen, groengevels, parken en waterpartijen en veel autovrije straten. Aan de rand liggen grote parkeerterreinen waar je je auto kunt inpluggen en via snel openbaar vervoer tot in het centrum raakt.”

Moeten we minder vliegen?

Eggermont: “Voor langere afstanden is er geen alternatief.”

Noels: “Een deel van de zakelijke vluchten is voorgoed vervangen door digitale vergaderingen, maar het toerisme is terug. In België groeit de luchtvaart met 0,7 procent per jaar, op internationaal vlak met 3 procent. Dat hou je niet tegen.”

Eggermont: “Als we drastisch knippen in de lucht- en scheepvaart, zou onze samenleving al na een week beginnen te haperen. Door de klimaatimpact zijn we haast vergeten dat de luchtvaart ook een vredesindustrie is, waardoor mensen uit de hele wereld elkaar kunnen ontmoeten. Daarom werd na WO II beslist om kerosine niet te belasten. Dat is niet meer houdbaar: met een koolstoftaks creëer je een gelijk speelveld en wordt de Eurostar naar Londen goedkoper dan een vlucht. Maar de oplossing is niet minder, wel schoner vliegen. Dat gaat niet met batterijen – die zijn te groot en te zwaar – maar wel met e-kerosine: synthetische brandstof van waterstof en CO₂. Als je die CO₂ opvangt bij industriële installaties, kun je die hergebruiken voor de luchtvaart. Op termijn kun je dan klimaatneutraal vliegen door CO₂ uit de lucht te halen, maar die techniek staat nog in haar kinderschoenen.”

Noels: “De grote uitdaging zit bij de scheepvaart: die is nog veel schadelijker en daar staat men nog bijna nergens.”

De industrie zal overschakelen op waterstof, maar jullie verwachten ook veel van koolstofopslag. Staat die techniek al ver genoeg?

Eggermont: “Gent en Antwerpen hebben plannen klaar om 15 miljoen ton CO₂ per jaar af te vangen aan de schoorstenen van de grote uitstoters, en die permanent op te slaan in lege gasvelden in de Noordzee. Als je dat vier jaar geleden had gevraagd, zouden die bedrijven dat niet gewild hebben. De hoge CO₂-prijs heeft dat veranderd: doordat Europa de uitstootrechten voor de industrie steeds meer beperkt, wordt die elk jaar duurder. Het heeft dus geen zin om onze vervuilende industrie af te stoten, ze behoort tot de efficiëntste ter wereld. Als we ArcelorMittal sluiten, verliezen we in één klap 10 procent van onze uitstoot, maar dan komt die er elders dubbel en dik bij, terwijl wij welvaart verliezen en staal moeten importeren.”

Denoyelle: “Wat ook te weinig aandacht krijgt, is de vervuilende impact van datacenters. Vorig jaar waren ze wereldwijd verantwoordelijk voor 2 procent van de totale broeikasgasuitstoot. Al die computerservers produceren warmte die afgevoerd moet worden. Eén van de oplossingen is om die restwarmte op een warmtenet te zetten en daarmee naburige wijken, scholen of bedrijven te verwarmen. Microsoft heeft ook al een datacenter naar de bodem van de zee laten zakken, omdat het water voor afkoeling zorgt.”

Noels: “Als klimaatbewuste mens investeer je beter niet in cryptomunten. Die zeepbel is uit elkaar aan het spatten en dat is goed voor het klimaat.”

Houdt u rekening met het klimaat in uw werk als belegger?

Noels: “Ja. Wij beleggen het geld van onze klanten niet in oliebedrijven als Shell en ExxonMobil. Dit jaar hebben we daardoor mooie winsten laten liggen, maar de voorbije jaren waren dat de grote verliezers en over tien jaar zul je bij hen evenmin de grote winsten boeken. Wel bij nieuwe-energiebedrijven en batterijproducenten.”