Laat kinderen films kijken in de oorspronkelijke taal, daar leren ze het meest van

Hoeveel sneller leren kinderen een taal door naar buitenlandse (kinder)films te kijken in de oorspronkelijke versie met ondertitels, in plaats van naar de gedubde versie? “Kies je voor dubben, dan mis je een kans.”

Je kinderen De Grote Vriendelijke Reus op tv laten kijken, in plaats van de originele versie The BFG (Big Friendly Giant)? Of de Minions in het Nederlands? Streamingdiensten als Netflix bieden bij veel buitenlandse kinderfilms de mogelijkheid om te kiezen voor een nagesynchroniseerde variant. Maar is dat wel verstandig?

Een Europese studie uit 2011 genaamd Early Language Learning in Europe laat zien dat kinderen in landen waar films meestal niet nagesynchroniseerd zijn, zoals Nederland, België, Denemarken en Zweden, aanzienlijk beter Engels spreken dan kinderen in Spanje en Italië, waar zowat elke buitenlandse film is nagesynchroniseerd. Veelvuldige blootstelling helpt kinderen om andere talen te leren, menen de onderzoekers.

Voor linguïst en lerarenopleider Engels Vanessa De Wilde van de Universiteit Gent is het een uitgemaakte zaak. Haar kinderen keken buitenlandse films op Netflix aanvankelijk in de Nederlandstalige versie. “Maar wij hebben daar korte metten mee gemaakt. Het koste wat strijd, maar uiteindelijk gingen de kinderen overstag.”

Je wilt niet dat je kinderen aan de buis gekluisterd zitten. Maar als er dan toch tv gekeken wordt, laat ze er dan wat van leren. Het klinkt logisch. Toch is het lastig om een directe link te leggen tussen tv-kijken en een buitenlandse taal leren. De Europese studie bracht de blootstelling aan Engels van 1.400 kinderen op lagere scholen in EU-landen in kaart. Die blootstelling had niet alleen met tv te maken. Kinderen spelen ook videospellen, kijken naar YouTube en luisteren naar muziek.

Dragend beeld

De vraag is bovendien of er een oorzakelijk verband is. Misschien kijken en luisteren kinderen die al aanleg hebben voor het Engels – of wier taal meer gelijkenis heeft met het Engels – liever naar Engelstalige programma’s. “Dat kan meespelen”, zegt De Wilde. “Maar er zijn ook veel experimentele studies die aangeven dat blootstelling aan een buitenlandse taal helpt om de taal machtig te worden.”

Taalkundige Eva Puimège van de KU Leuven wijst op een Spaanse studie waarbij onderzoekers 13- en 14-jarigen gedurende een halfjaar geregeld Engelstalige films lieten zien. “Die kinderen boekten aanzienlijke vooruitgang in de taal.”

Hoe werkt dit soort taalverwerving? In ons land is er op dit punt veel expertise. Linguïst Maribel Montero Perez van de Universiteit Gent vertelt dat voor jonge kinderen het belangrijk is dat vooral het beeld sterk dragend is, dus dat je het verhaal alleen al op basis van de afbeeldingen goed kunt volgen. “Jonge kinderen die nog geen ondertitels lezen, kunnen in tekenfilms de link leggen tussen beeld en woord en zo nieuwe woorden oppikken.”

Engels is cooler

Films met veel dialogen en waarin het beeld minder ondersteuning biedt, zoals veel soaps, zijn lastiger te volgen. Montero Perez raadt aan om bij wat oudere kinderen Engelse ondertiteling aan te zetten. “Zo kunnen kinderen het gesproken en geschreven Engels met elkaar verbinden.”

Uit een studie van Puimège en Elke Peters van de KU Leuven bleek dat Vlaamse kinderen op 12-jarige leeftijd gemiddeld al zo’n drieduizend Engelse woorden kennen. Ze hebben dan nog geen Engels op school gehad. “Kies je voor dubben, dan mis je een kans”, zegt Peters.

Maar zorgen over een naderend tekort aan Engelstalige blootstelling maken de twee Leuvense onderzoekers zich niet. Sterker, die blootstelling lijkt alleen maar meer te worden door het aanbod op YouTube en aan games. Over de meerwaarde van computerspellen voor taalverwerving zou een heel verhaal op zich geschreven kunnen worden. Kinderen leren veel als ze samen spelen en in het Engels strategieën met elkaar kortsluiten.

Psycholoog Marijn van Dijk van de Rijksuniversiteit Groningen in Nederland is ook goed bekend met wetenschappelijke literatuur over de effecten van dubben op taalverwerving. Hoewel kennis van woorden in een nieuwe taal mooi is meegenomen, wil de psycholoog niet met het vingertje wijzen. “Ik zou kinderen zelf de keuze geven. Tv-kijken moet ook ontspannend blijven. Bovendien kunnen veel kinderen jonger dan 11 jaar nog niet snel genoeg ondertitels lezen. Zij missen veel details en kunnen afhaken. En vergeet niet dat je ook de eigen taal machtiger wordt door tv-programma’s in deze taal te kijken.”

Het goede nieuws is dat je de strijd op een gegeven moment misschien niet meer hoeft te voeren. De kinderen van De Wilde zijn nu 10 en 12 jaar oud en kijken films liefst in de oorspronkelijke versie, vaak in het Engels. “Op een gegeven moment vinden kinderen dat juist cooler.”