‘Je sexy kleden is terug van weggeweest’: wat zit er achter de herontdekking van de blote buik door de mode?

Best mogelijk dat ontwerpers door het tonen van de buik uiting geven aan hun hoop op een betere en voortvarender toekomst.

Elk tijdvak heeft zijn revolutie. Marilyn Monroe introduceerde mee de seksuele revolutie in de jaren 60. In de jaren 90 stond Pamela Anderson symbool voor de pornomogelijkheden van het internet. En begin 2022 was er Julia Fox. Tijdens het defilé van Kenzo op de mannenmodeweek in Parijs daagde de ster uit Uncut Gems op volledig getooid in jeansstof. Zij droeg een vest van Schiaparelli die de buik bloot liet.

Ook al waren ze zich er niet van bewust, toch waren ontwerpers zich al een poosje aan het voorbereiden op de komst van Fox. In april vorig jaar, net toen de deltavariant van corona opkwam, riep The Business of Fashion, de website van de sector, uit: “Seks is terug. Is de consument er klaar voor?”

In oktober, net voor de wereldwijde verspreiding van omikron, maande The Guardian zijn lezers aan hun gezellige, beschermende laagjes af te leggen – “je sexy kleden is terug van weggeweest”.

Toen hem gevraagd werd naar de inspiratie voor zijn lentecollectie 2022 voor Maison Margiela, spelde John Galliano: “S-E-X.”

Terwijl de grote nieuwsverhalen angstaanjagend bleven, doken elders berichten op over provocerende nieuwe kleren – alsof ecologische crisissen, internationale conflicten en inflatie niet zozeer redenen waren om doodsangsten uit te staan, maar meer een soort afrodisiacum vormden om ons te bevrijden van de saaiheid van de existentiële zekerheid.

Maar de mode verkoopt eigenlijk geen seks. Net zoals Fox, in een vorig leven nog SM-meesteres, verkoopt het iets veel krachtigers. Ze verleidt ons, vooral in tijden van collectieve chaos, met de belofte van zelfvertrouwen, moed en bevrijding – stuk voor stuk inherent sexy begrippen. Ironisch genoeg introduceerden ontwerpers onlangs een ietwat kwetsbare zone van het menselijk lichaam om dat gevoel mee te verpakken: de buikstrook.

Controle

Anders dan sommige andere geheide dragers van seksuele uitstraling is het middel van iemand gewikkeld – als het al überhaupt gewikkeld is – in controle. In het gelijknamige boek dat uitgegeven werd naar aanleiding van Waist Not, een modetentoonstelling in 1994 in het Metropolitan Museum of Art’s Costume Institute in New York, die handelde over het wijzigende silhouet van de manier waarop vrouwen zich kleedden en het verband met politiek en gender, merken curatoren Richard Martin en Harold Koda op dat de zone tussen de bovenste rand van het bekken en de onderste ribben “de enige sectie van de ruggengraat is waar de bescherming van beenderen ontbreekt”. Wat zoveel betekent dat onze kern – bakermat van onze instincten, onze buikvlinders en soms ook kinderen – een van de weinige plekken is waar we de dingen vorm kunnen geven. Door dat te tonen, geven we op een radicale manier aan wie ons lichaam toebehoort.

In hetzelfde jaar – waarin ook de Violence Against Women Act werd goedgekeurd, de eerste wet in de VS die huiselijk geweld en seksuele aanranding bestempelde als misdrijven – schreef journalist Suzy Menkes, in een artikel in The New York Times getiteld ‘Naked Came the Midriff’, dat wat “ooit het exclusieve terrein van buikdansers en bikinidragers was”, was uitgegroeid “tot een betekenisvolle trend”.

Menkes merkte op dat het niet-ingetoomde middel vaak opduikt in maatschappelijke debatten en in het vrouwelijk silhouet op momenten waarop vrouwen strijden voor nieuwe of verworven rechten.

Rond 1929, toen de maatschappelijke hervormer Margaret Sanger het National Committee for Federal Legislation for Birth Control in Chicago oprichtte (in een klimaat waarin informatie over voorbehoedmiddelen obsceen geacht werd), introduceerde de Franse ontwerper Madeleine Vionnet, die vaak aangehaald wordt als de bedenker van de blote buik in de mode, een stoutmoedige zijden avondjurk die het middel van de draagster onbedekt liet.

Toen de Amerikaanse Food and Drugs Administration in 1960 het eerste orale voorbehoedmiddel goedkeurde – wat breed kritiek oogstte als een vorm van door de staat gepropageerde immoraliteit – kwam ‘youthquake’-ontwerper Mary Quant met felgekleurde minirokken en blote buiken als reactie op de heersende naoorlogse trend van soberheid en gestrengheid.

Vandaag zien we blote buiken opnieuw opduiken (en deze keer ook bij mannen), wellicht niet toevallig op een moment waarop abortusrechten weer even hard onder druk staan als voor Roe v. Wade.

Bij Miu Miu stuurde Miuccia Prada modellen de catwalk op in ingekorte hemden en kasjmier truien, boven uitgerafelde minirokken, zo kort dat de zakvoering onder de zoom kwam piepen. Bij Fendi toonde Silvia Venturini Fendi een mannelijke alternatief, met short en afgeknipte, de buik onthullende kostuumvest in vaal geel en groen.

Bevrijding

Ook elders – Coperni, Pierpaolo’ Piccioli voor Valentino, Tom Fords, Maximilian Davis, LaQuan Smith – overheerst een boodschap van bevrijding.

Wat dat aanbod onderstreept, is dat kleding niet alleen de manier waarop we nu leven weerspiegelt, maar ook de manier waarop we hopen ooit te leven. De processie van blote buiken was een vorm van onmiddellijke wensbevrediging in een tijd van isolement, onzekerheid en beschermende laagjes, door een van een meest weerloze, meest provocerende zones te ontbloten. Maar evengoed wijst het vooruit naar een toekomst waarin we onze verdediging opnieuw kunnen laten varen en het lichaam niet meer zien als drager van ziekte of doelwit van onrecht, maar als een bron van kracht.