Is je kind een pester? Werk aan zelfvertrouwen en eigenwaarde

Er is veel aandacht voor pesten en het vergroten van de weerbaarheid van kinderen. Maar wat als je kind zelf een pester blijkt te zijn?

Het was schrikken voor ouders, het eerste gesprek op school dit jaar. “Wij kregen te horen van de juf dat onze 11-jarige zoon samen met een paar vriendjes voor levendigheid zorgt in de klas. Maar daarbij zijn ze niet altijd even aardig voor andere klasgenootjes. Het woord pesten werd genoemd. Ik ben zelf vroeger gepest op school en vond het heel moeilijk om dat te horen. Of hij zelf ook tot de aanstichters hoort, kon zijn juf nu nog niet zeggen. We hebben er andere jaren niets over gehoord. Pesten heeft de aandacht op school, maar wij willen onze zoon erop aanspreken zonder hem te beschuldigen. We willen dat hij vriendelijk is en dat hij iedereen in zijn of haar waarde laat. We denken hem zo op te voeden, maar blijkbaar gaat er toch iets mis. Hoe gaan we hier het beste mee om?”

Complete verrassing

“Kinderen pesten meestal niet waar hun ouders bij zijn, dus het kan als een complete verrassing komen als je hoort dat je kind weleens pest”, zegt Joyce Akse, psycholoog en opvoedcoach. “Het liefst wil je meteen tegen je kind zeggen dat dat niet de bedoeling is en dat hij ermee moet stoppen. Beter is om hem niet meteen te beschuldigen, maar om uitleg te vragen. We hebben dit gehoord van de juf. Wat is er aan de hand? Wat zie jij gebeuren? Misschien is hij zich van geen kwaad bewust.”

In pestsituaties laten volwassenen het nog te vaak afweten, zegt kindercoach Tea Adema. “Ze sluiten hun ogen voor wat er gaande is en beschermen allereerst hun eigen kind. Maar er is meer nodig en dat geldt ook voor de ouders van de pesters. Ze moeten hun kind begeleiden en waarderen om wie ze zijn. Ze kunnen helpen om het gedrag te veranderen.”

Een belangrijke reden om te pesten voor kinderen is om een hogere positie in de groep te krijgen. Maar waarom wil een kind dat? Vaak wordt gedacht dat pesten te maken heeft met de leider willen zijn. “Maar pesten staat juist veraf van goed leiderschap”, zegt Adema. “Pesten gaat om het innemen van een hogere positie, maar ook over buitensluiten en een uit balans geraakt evenwicht van geven en nemen. Kinderen die pesten stoeien vaak met hun leiderschap. Iets waar je het als ouder natuurlijk over kunt hebben met je kind, je kunt hem of haar leren om op een goede manier een leider te worden. Iemand met zelfvertrouwen en eigenwaarde, iemand die richting geeft en motiveert, iemand die hulpvaardig en begripvol is en zo anderen meeneemt.”

Stevige leiding nodig

Het kind dat pest omdat het nog niet zo’n goede leider is, is makkelijker te helpen dan een kind dat pest vanuit de eigen, vaak machteloze situatie. Dat zijn kinderen die pesten om zelf niet het onderspit te delven. De macht die zij voelen tijdens het pesten, voelt beter dan de machteloosheid die ze anders zouden voelen. Adema: “Die kinderen kunnen zeker ook hulp gebruiken, terwijl voor hen niet zo veel geregeld is als voor kinderen die gepest worden. Zulke kinderen hebben hulp en een stevige, oordeelvrije leiding nodig. Ze hebben al het gevoel dat ze niet goed genoeg zijn.”

Volgens Akse zijn kinderen op sociaal vlak nog volop in ontwikkeling en dat vraagt inderdaad om goede sturing. “Leg hem uit dat wat hij en zijn vriendjes gewoon grappig vinden voor een ander kind misschien helemaal niet grappig is, maar juist als pesten wordt ervaren. Wellicht helpt het om hem een boek over pesten te laten lezen, zodat hij wat beter ziet wat de gevolgen kunnen zijn.”

En praat regelmatig met zijn juf over hoe het gaat op school. “Hoe pakken zij pesten aan? Het is handig om samen op één lijn te zitten, zodat je ook kunt beoordelen of er verbetering zit in het gedrag van de jongen en zijn vriendjes.”