Hoe (on)gezond is pure chocola nu eigenlijk echt?

Wat zou het fijn zijn als chocolade behalve lekker ook gezond was. En dat wordt nogal eens gezegd, vooral over pure chocolade. Het eten van pure chocolade zou de elasticiteit van de bloedvaten verbeteren en daardoor goed zijn voor hart en bloedvaten. Het zou preventief werken tegen diabetes. Chocolade zou je stemming en sportprestaties verbeteren, veroudering vertragen en zelfs een dal opwerpen tegen kanker.

Onzin? Niet helemaal. Cacao, een van de hoofdbestanddelen van chocolade, bevat veel antioxidanten, de zogenaamde flavonoïden. Antioxidanten beschermen je lichaam tegen oxidatieve stress, die maakt dat cellen beschadigd raken en verouderen.

Flavonoïden zitten ook in thee, fruit en groenten, en dan krijg je er niet de grote hoeveelheid suiker en vet bij die in chocola zit, zegt Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid aan de VU in Amsterdam. Maar het is wel bewezen dat de specifieke flavonoïden in cacao, die flavanolen heten, inderdaad een extra gunstig effect hebben op hart, bloedvaten en diabetes. Ook zouden flavanolen de oxidatieve stress bij intensief sporten kunnen verlagen.

Helaas is dat geen reden om meteen extra chocolade in te slaan. In vrijwel alle onderzoeken is chocola gebruikt met extra veel flavanolen. Maar in de ‘gewone’ chocolade uit de winkel zitten veel minder flavanolen. Dat komt bijvoorbeeld doordat de cacao voor een chocoladereep op hoge temperatuur wordt geroosterd: flavanolen kunnen niet goed tegen verhitting.

De hoeveelheid flavanolen in cacao varieert bovendien per cacaosoort, de plek waar de cacaoboom groeit, de weersomstandigheden en de manier waarop de cacaobonen zijn opgeslagen. Dat maakt het dus lastig om te bepalen hoeveel flavanolen er in je reep zitten. Het staat er ook niet op, al wordt dat wel door sommige voedingswetenschappers geadviseerd.

De hoeveelheid flavanolen is bovendien minder afhankelijk van de hoeveelheid cacao in je reep dan vaak wordt gedacht. Waarschijnlijk bevat pure chocolade meer flavanolen dan melkchocolade, maar het verschil tussen ‘gewone’ pure chocolade en repen met een cacaogehalte boven de 70 procent blijkt erg klein, zegt de Nederlandse Consumentenbond. Witte chocolade bevat helemaal geen flavanolen, omdat er helemaal geen cacaopoeder in zit: alleen cacaoboter, suiker en melk.

Maar er is wel degelijk chocolade te koop met een hoger gehalte aan flavanolen en andere gezonde stoffen. Zoals zogeheten rauwe chocolade. Die is nauwelijks verhit en bevat daardoor meer flavanolen dan gewone chocolade. Maar hoeveel precies is ook daarbij niet na te gaan.

Dat kan wel bij de Acticoa-chocolade van producent Barry Callebaut. De Europese voedselwaakhond EFSA heeft de gezondheidsclaims van die chocolade goedgekeurd, omdat daar gegarandeerd de hoeveelheid flavanolen in zit die nodig is voor een positief effect op hart en bloedvaten: 200 milligram flavanolen per 10 gram. Zowel rauwe chocolade als Acticoa is wel een acquired taste: het smaakt nauwelijks zoet, is zurig en bitterder dan gewone chocolade.

Beloningssysteem prikkelen

Hoe gezond of ongezond is chocolade verder? Naast flavanolen zitten er nog andere gezonde stoffen in cacao, zoals magnesium, ijzer, de opwekkende stoffen theobromine en cafeïne, de ontstekingsremmende flavonoïde epicatechine en stemmingsverbeterende stoffen als tryptofaan. Helaas is de concentratie van die stoffen in gewone chocolade meestal te laag om een meetbaar effect te hebben.

Dat mensen toch blij worden van chocolade, is waarschijnlijk vooral te danken aan de grote hoeveelheid cacaoboter en suiker. Vet en suiker prikkelen het beloningssysteem van ons lichaam en verbeteren zo je stemming, zegt voedingswetenschapper Seidell. Maar tegelijkertijd zorgen ze ervoor dat je, ondanks alle goede stoffen, chocolade niet echt gezond kunt noemen.

In melkchocolade zit 50 tot 60 procent suiker en ruim 30 procent verzadigd, ongezond vet, in pure chocolade zit weliswaar minder suiker maar des te meer vet. Daardoor zitten er in pure chocolade ongeveer evenveel calorieën als in melkchocolade, dus beter voor de lijn is pure chocolade ook niet. Blijft over: ervan genieten. Met mate.