‘Had ik vroeger maar al de emotionele rijpheid van nu gehad’

Lessen in acceptatie, zo ziet Liz (65) haar nieuwe relatie. Niet je eigen onzekerheden over de ander uitstorten, niet aandringen als haar vriendin liever een avondje alleen wil zijn... En het doet haar deugd, het maakt de liefde alleen maar zachter.

“Soms denk ik: hoe zouden mijn eerdere relaties verlopen zijn als ik ze beleefd had met de mildheid van nu? Als ik de andere vrouwen in mijn leven had benaderd zoals ik deze vrouw benader? Zonder verwachtingen, zonder haar mijn wensen op te dringen, gewoon verwonderd te zijn over wat er allemaal gebeurt, en niet verontwaardigd over wat er níét gebeurt? Als ik eerder had ingezien hoe je, wanneer je geen oordeel hebt, en geen sjabloon van een ideale relatie meetorst, je alle mooie dingen beter opmerkt?

“Ik leerde deze vrouw, een stuk jonger dan ik, een half jaar geleden kennen bij een gezamenlijke vriendin. Ze vroeg of ik een keer mee ging varen. Voor dat tochtje nam ik van alles mee, wat te eten, wat te drinken, maar ik was zonder hoop op meer dan alleen een gezellige middag. Hoe leuk ik haar ook vond, het ontbrak aan dat onzeker makende gevoel iemand heel graag te willen hebben; een gevoel dat het midden houdt tussen verhoogde opmerkzaamheid en geïntimideerd zijn. Wat bedoelt ze precies met dat ene woord, glimlacht ze omdat ze me leuk vindt of omdat ze aardig is, en wat ­betekent die hand die steun zoekt op mijn knie: van dat soort gedachten geen spoor. We voeren alleen maar, en babbelden, en ik vond het heerlijk.”

Grenzeloos in mijn overgave

“Toen ik op mijn eenentwintigste een relatie kreeg met een meisje van achttien, ging dat heel anders en was ik grenzeloos in mijn overgave. Al na twee weken woonden we samen. Maar toen ze zestien jaar later op een ochtend naar haar werk ging en nooit meer terugkwam, was ik niemand meer. Het was 3 december 1993 en ze vertrok voorgoed. En dat terwijl we bij wijze van spreken samen opgegroeid waren. Alles wat ik bezat, was van ons tweeën, ik had nog niet eens een toilettas voor mezelf.

“Na haar heb ik nog vier relaties gehad. De eerste werd gekenmerkt door een wild verlangen om mijn puberteit in te halen. De vrouw met wie ik was vond dat best, maar op den duur werkte het niet meer, ik zocht steeds meer de randen van het betamelijke op en kreeg een hekel aan mezelf. De tweede eindigde even abrupt als mijn allereerste liefde en het was alsof de pijn van die breuk in alle hevigheid terugkwam. Als een onvoldaan roofdier dat rustig zijn kansen had afgewacht om mij alsnog de genadeklap te kunnen geven. Behoorlijk wat antidepressiva moesten eraan te pas komen om mij erbovenop te helpen.

“Dat is, kan ik nu op mijn vijfenzestigste concluderen, mogelijk een van de graadmeters van een relatie. De vraag welke eigenschappen die in je naar boven haalt. Welk deel van jezelf komt bloot te liggen door de verbintenis met die ene partner? En is dat een deel waar je blij mee bent of dat je liever verborgen had gehouden? Na die boottocht volgden nog wat kalme dates. Die kalmte ervan beviel me enorm. Ongestoord door grootse emoties spraken we hand in hand over onze eerdere relaties. Ze is slank met krullend haar en bruine ogen. Lachend kwamen we erachter dat we ooit dezelfde vrouw hadden gedatet. ‘Zou jij nog eens een relatie willen’, vroeg ik haar tijdens onze vierde ontmoeting. ‘Ja,’ zei ze, ‘met jou.’ Pas op dat moment besefte ik dat ik dat zelf ook wilde. Ik was verrast en voorzichtig welwillend.

Minder slordig

“We zijn nu maanden verder en ik verbaas me dagelijks over wie ik ben geworden in deze relatie. Minder slordig, minder spilziek met liefde dan vroeger. Ik beschouw het niet langer als vanzelfsprekend dat er iemand is die van me houdt. De eerste keer dat we kusten, was zo overweldigend dat ik haar voorzichtig van me af duwde. Stop maar, stop maar, het is te veel tegelijk. Ik wil de liefde, de tederheid doseren om nooit meer als in een storm omver te worden geblazen. En ook om alle kleine sensaties afzonderlijk te kunnen ervaren.

“Elke keer als ik haar zie, ben ik blij. Ik oefen mezelf om niet aan te dringen als ze op zaterdagmiddag naar huis gaat, terwijl ik had gehoopt dat ze zou blijven eten en slapen. Zoals ze is, zo ben ik van haar gaan houden. En zoals ze is wil ik van haar blijven houden. Dat ik meer behoefte aan contact heb dan zij, kan zij niet helpen. Ik roep mezelf meteen tot de orde als ik teleurstelling voel opborrelen, en even later – dat is het gekke – heb ik er volledig vrede mee en is de teleurstelling alweer verdwenen. Het waren immers mijn verwachtingen, zij had niet een keer gezegd dat het haar bedoeling was te blijven. Ik had dat, geconditioneerd door idealen als ik ben, zelf ingevuld.

Gifwolk

“Dit nieuwe inzicht, zo volwassen dat ik er bijna trots op ben, moet dagelijks worden onderhouden. Wantrouw je gedachten, zei mijn yogalerares eens. Ik ben dat nooit vergeten. Zoals je je lichaam op peil houdt met wekelijkse work-outs, blijf ik oefenen in acceptatie. Ik las een boek: Als de Boeddha zou trouwen. Over al het lijden dat we zelf veroorzaken door ons te verzetten tegen ziekte, afscheid en ontrouw in plaats van in te zien dat geen leven zonder pijn is. Er zijn zo veel collectieve illusies over wat een ‘goede relatie’ is. Ik probeer me ervan te bevrijden. Als mijn vriendin zegt alleen te willen zijn op zaterdagavond, begin ik hem al bijna te knijpen. Maar als ze even later liefdevol zegt dat ze superblij met me is, en dat deze relatie ook voor haar heel helend is, ben ik blij dat ik mijn twijfels in bedwang heb kunnen houden en niet als een gifwolk heb uitgestort. Want ik weet hoe verwoestend het ­ongeremd uiten van onzekerheid kan zijn.”

“En ja, wie zal zeggen hoe die eerdere relaties waren verlopen, als ik vroeger de emotionele rijpheid had gehad van nu. Ik ben blij met deze kans een betere versie van mezelf te ontdekken: ik luister beter, oordeel minder en ben geduldiger. Wij hebben nog nooit ook maar één conflict gehad. Maar ik blijf alert. Ik blijf mezelf bevragen.”