Focus houden op je werk: vier dingen die je wel en niet moet doen

De onderwerpen die jullie in dit boek bespreken lopen flink uiteen - van het nut van het spelen van brain games tot de voordelen van verveling. Hoe zijn jullie tot deze onderwerpen gekomen?

Tigchelaar: “Het zijn allemaal onderwerpen die we besproken hebben in een videoreeks die Oscar en ik maken. In twee minuten kijken we naar een of twee wetenschappelijke onderzoeken en geven praktisch advies om ermee aan de slag te gaan. Het zijn uiteenlopende onderwerpen, maar het gaat bij allemaal om meer rust en focus vinden. Dat kan zowel op het werk zijn als daarbuiten. Je telefoon zorgt bijvoorbeeld niet alleen op je werk voor afleiding, maar ook in je privéleven.”

Ben je bij het schrijven van dit boek nog tot nieuwe ontdekkingen gekomen?

“Ik heb wel wat verrassends geleerd over verveling. Vanuit de neurowetenschap is breder bekend dat je vervelen goed voor je is. Het geeft je hersenen de ruimte om indrukken te verwerken en op creatieve ideeën te komen. Maar wat ik nog niet wist, is dat verveling ook een donkere kant kent. Vervelen mensen zich te vaak of te lang, dan kunnen ze sadistische trekjes krijgen. Ook masochisme neemt toe, ze doen sneller dingen die henzelf schaden.”

Zijn er ook onderwerpen in het boek die meer spelen sinds de coronacrisis, denk je?

“Ja, zeker. Corona heeft de tijdgeest veranderd. Werk is meer vloeibaar geworden. Je kan thuiswerken, naar kantoor gaan, ook ’s avonds werken als dat beter uitkomt. Aan de ene kant is het een goede ontwikkeling, want het maakt ons meer flexibel, maar het heeft ook een nadeel.”

Dat is?

“Werk en privé lopen meer door elkaar, de trein kan altijd maar door blijven gaan. Er is altijd iets te doen. Leuk en spannend, maar onze hersenen zijn niet gemaakt om altijd aan te staan. Het prijskaartje is dat het zorgt voor meer stress. Het gevoel dat je hoofd te vol is was voor veel mensen voor corona al een probleem, maar wij merken dat het nu nog meer speelt.”

Vind jij het moeilijk rust te vinden, of juist voldoende concentratie? Deze dingen kun je volgens Mark Tigchelaar beter wel en niet doen:

1. Muziek luisteren

Wel doen: “Muziek luisteren kan je helpen geconcentreerder te werken. Het hoeft niet een bepaald genre te zijn, waar het om gaat is dat jij het fijne muziek vindt. Ik luister bijvoorbeeld graag naar heavy metal.” Kies bij voorkeur muziek die je al bekend in de oren klinkt. “Bij nieuwe muziek gaan je hersenen actief luisteren, dat verstoort de focus op je werk. Als je muziek hoort die al bekend is, dan laten je hersenen het op de achtergrond. Ik maak eens in de paar maanden een playlist en luister telkens alleen daar naar.”

Niet doen: “Muziek waarin het vooral draait om de zang kan juist afleiden. Het taalgebied in je hersenen kan daardoor geactiveerd raken. Merk je dit ook, dan is instrumentale muziek een betere keuze. Het hoeft ook niet per se muziek te zijn, achtergrondgeluid kan ook. Oscar luistert bijvoorbeeld graag naar regengeluiden.”

2. Middagdutje

Wel doen: “Een middagdutje geeft je hersenen de kans moeilijke informatie te verwerken, zodat je brein daarna weer fris en scherp is. Een powernap van maximaal twintig minuten kan je alertheid verhogen.”

Niet doen: “Te lang slapen. Om je geheugen op te frissen heb je eigenlijk een uur slaap nodig, maar de kans is groot dat je net wakker wordt terwijl je in diepe slaap was. Dat kan ervoor zorgen dat je je juist sloom voelt, niet per se beter dan voordat je een dutje ging doen.”

3. Notificaties uit

Wel doen: “Onze telefoons leiden ons enorm af. Het loont om notificaties op je telefoon zoveel mogelijk uit te zetten. Niet alleen je mail, maar ook je Whatsapp. Train jezelf om maar een paar keer per dag je mail te bekijken. Kies zelf het moment waarop je tijd hebt om berichten te bekijken, in plaats van dat je telkens reageert als er iets nieuws binnenkomt.”

Niet doen: “Je notificaties uitzetten heeft weinig zin als je telefoon nog steeds binnen handbereik of in je gezichtsveld is. De aantrekkingskracht van die apparaten op onze hersenen is enorm. Mensen hebben soms last van fantoomtrillingen, dat je het idee hebt dat je telefoon afgaat in je zak terwijl hij daar helemaal niet in zit. Dat laat wel zien hoe erg onze hersenen met dat ding bezig zijn. Leg je telefoon regelmatig weg in een la of, nog beter, in een andere kamer.”

4. Friemelen

Wel doen: Fidgetten - van het Engelse woord fidget: friemelen, frunniken, frutselen - terwijl je bijvoorbeeld in een meeting zit of naar een toespraak luistert kan zorgen voor meer focus. “Op een pen klikken, met je been wiebelen, op de tafel tikken met je nagel: met dat soort nutteloze, voorspelbare taakjes zorg je dat je brein net genoeg te doen heeft om niet afgeleid te raken van het ding waar je wel op wil concentreren.” Er zijn ook speciale friemelspeeltjes verkrijgbaar. “Maar het kan met van alles. Ik heb vaak een paperclip in mijn handen.”

Niet doen: “Let erop dat jouw gefidget anderen niet stoort. Leuk als jij je lekker kan concentreren als je telkens op een knopje drukt, maar voor een ander kan het juist het tegenovergestelde effect hebben. Misokinesie - ‘haat voor beweging’ - heet dit effect en zorgt voor een heel sterke aversie, walging zelfs. Dat wil je je collega’s niet aandoen.”

Focus bites, 10 life hacks voor meer focus, Mark Tigchelaar en Oscar de Bos, uitgeverij Spectrum, 104 p., 9,99 euro.