Doorbreek stereotypen en begin er vroeg aan: 11 tips om ervoor te zorgen dat je zoon geen viespeuk wordt

Elk jaar krijgt zowat de helft van alle vrouwen te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag, meldt Sensoa. Een recente studie in Nederland bevestigt de cijfers. Protect your daughters. Educate your sons, klinkt het op social media, maar hoe doe je dat? Experts geven tips over hoe we jongens (en meisjes) al vroeg kunnen voorlichten.

1. Informeer jezelf

Gebrek aan kennis en vaardigheden is een risicofactor voor grensoverschrijdend gedrag, stelt orthopedagoog Bryan van Dansik. “Daarom is ‘educaten’, dus voorlichting, absoluut onderdeel van de oplossing.” Maar voor we onze kinderen kunnen voorlichten, is het belangrijk om eerst jezelf goed te informeren. “De ouders van nu zijn opgegroeid in een ander tijdsbeeld. Eerst moeten zij zelf beschikken over een goede basiskennis over genderongelijkheid en stereotypen. Alleen vanuit die kennis kun je anderen helpen om ongewenste patronen te doorbreken.”

2. Houd het gesprek over seks positief

Voorlichting draait nog te veel om oppassen met seks, in plaats van plezier, legt psycholoog en expert seksueel geweld Willy van Berlo uit. “Ga niet alleen waarschuwen over wat er mis kan gaan. Houd het gesprek positief en leg uit wat de voorwaarden voor ‘leuke seks’ zijn.” Daarbij is consent een belangrijk begrip om uit te leggen. “Benadruk dat seks niet ingewikkeld is: seks is oké, zolang iedereen het leuk heeft en instemt.”

3. Goed voorbeeld doet goed volgen

“Wees je bewust van de uitspraken die je doet als ouder”, raadt Van Dansik aan. “Als jij je kind aanmoedigt om tijdens het uitgaan ‘een lekkere meid te scoren’, geef je de boodschap dat het oké is om vrouwen te veroveren en te seksualiseren.” Een ander voorbeeld: “Dwing je kind ook niet om die ene oom toch een kus te geven als je merkt dat een kind dat niet wil. Zo laat je zien dat een kind zijn eigen grenzen mag respecteren.”

4. Doorbreek schadelijke stereotypen

We moeten echt iets doen aan schadelijke stereotypen, stelt Van Berlo. “Die spelen namelijk een grote rol in seksueel grensoverschrijdend gedrag.” Ze ziet hier ook een mooie rol voor vaders weggelegd. “Voer het gesprek over mannelijkheid en de dubbele moraal omtrent seks: ‘Jongens zijn stoer en meisjes zijn een hoer als ze seks hebben’. Dat klopt natuurlijk niet.”

5. Ontwikkel inlevingsvermogen

Inlevingsvermogen helpt om andermans grenzen te signaleren en te accepteren. Dat kan bijdragen aan het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag, stelt Van Dansik. “Bespreek als ouder hoe je grenzen van een ander kan herkennen en wat je kan doen als iemand bijvoorbeeld lachend nee zegt”, adviseert Van Dansik. “Vraag je kind wat voor gevoel die afwijzing geeft, en hoe je daar gepast op kunt reageren. Dring je aan, of neem je de ander serieus en respecteer je de grenzen?”

6. Grijp de actualiteit aan

Hoe wrang een schandaal als bijvoorbeeld met The Voice of Holland ook is, het is óók een mooie aanleiding om het gesprek met kinderen te openen. “Ik zou ouders absoluut aanraden om de actualiteit aan te grijpen voor voorlichting”, adviseert Van Berlo. “Kinderen krijgen het verhaal hoe dan ook mee, dus het is een mooi aanknopingspunt voor een gesprek.”

7. Heb geduld, maar begin vandaag

Een cultuurverandering is noodzakelijk om de patronen van grensoverschrijdend seksueel gedrag te doorbreken. “Daarbij wil ik benadrukken dat we een lange adem nodig hebben voor een cultuurverandering, dat is niet morgen geregeld”, weet Van Berlo. Maar laat je vooral niet ontmoedigen. “Het goede nieuws is dat ouders, verzorgers en docenten vandaag al aan de slag kunnen.”

8. Jong geleerd is oud gedaan

Wanneer begin je een gesprek over seksualiteit? Veel ouders associëren seksuele voorlichting met de puberteit, maar zowel Van Dansik als Van Berlo zijn het erover eens dat het al veel eerder begint. Van Berlo: “Je gaat met een kind van zes natuurlijk niet expliciet over seks praten, maar je kunt het wel hebben over hoe je met elkaar omgaat en dat jouw lichaam van jou is. Hoe eerder je begint, hoe beter en hoe makkelijker.”

9. Richt je op jongens én meisjes

Hoe treffend de ‘educate your sons’-quote ook is, we moeten alle kinderen bij seksuele opvoeding betrekken. “Ik geloof meer in: educate yourself, your children and others”, zegt Van Dansik. Tegelijkertijd moeten we ons wel bewust zijn van de realiteit, benadrukt Van Berlo: “Te lang heeft de nadruk op de weerbaarheid van meisjes gelegen. Maar het zijn meestal jongens en mannen die over de grenzen gaan. Daar moet het vooral ook over gaan. Bijvoorbeeld over stereotypen, macht en groepsdruk. Denk ook aan het zeer beperkte, vaak verkeerde stereotype beeld dat ze van seks krijgen in porno.”

10. Durf over de drempel

Niet alle ouders vinden het gemakkelijk om het gesprek over seksualiteit aan te gaan. “Dan gaat er bij mij een alarmbel af”, aldus Van Dansik. “Dan moet je het gesprek júíst voeren om een mogelijk taboe op seksualiteit te doorbreken. Alleen door het gesprek aan te gaan kun je jongeren voorlichten en helpen kritisch na te denken over seks en relaties.”

11. Leer kinderen elkaar aan te spreken

Hier zijn Van Dansik en Van Berlo het unaniem over eens: normaliseer het aanspreken van elkaar op seksueel wangedrag. “Geef kinderen mee dat het oké is om elkaar te corrigeren”, legt Van Berlo uit. “Uit onderzoek blijkt dat de meeste jongeren heel goed weten wat de normen zijn, maar denken dat anderen dat niet weten. Daarom zijn ze huiverig om elkaar aan te spreken. Maar juist daar moet een omslagpunt komen. Het moet straks raar zijn om elkaar níét aan te spreken op zulk gedrag. Die boodschap kun je al vroeg meegeven.”