De zin en onzin van lippenbalsem in acht vragen

Wintertijd is lippenbalsemtijd. Onze huid en lippen zijn in dit gure seizoen immers extra gevoelig voor uitdroging. Maar wat doet het stickje in je tas precies en wat niet?

1. Hebben lippen balsem nodig?

Francis Wu, cosmetisch dermatoloog bij het Dermatologisch Centrum Utrecht: “Je lippen zijn extra gevoelig voor uitdroging. De hoornlaag, het deel van de huid dat hiertegen beschermt, is er vier tot vijf keer dunner dan in de rest van het gezicht. Veel mensen likken aan hun lippen als ze merken dat die droog zijn, maar dat werkt averects: de spijsverteringsenzymen in je speeksel drogen je lippen nóg meer uit. Lippenbalsem met vaseline als basis vormt een beschermlaag die voorkomt dat ze vocht verliezen.”

2. Klopt het dat sommige balsems lippen juist doen uitdrogen?

“Balsems met weinig vet, die vloeibaar zijn en snel intrekken, kunnen de lippen uitdrogen”, zegt Petra Dikrama, cosmetisch dermatoloog van het Erasmus Medisch Centrum en Dikrama Clinics. “Ook bevatten sommige lippenbalsems allergene stoffen. Een bekend voorbeeld is perubalsem, een stof die in Purol zit en bij sommige mensen lipeczeem kan veroorzaken. Dat is een ontsteking van de lippen die je herkent aan roodheid, schilfering en jeuk.”

3. Zitten er stoffen in die schadelijk zijn?

Consumentenbond Test Aankoop trof in sommige balsems aromatische koolwaterstoffen (Moah) en verzadigde koolwaterstoffen (Mosh) aan. Moah zijn mogelijk kankerverwekkend en Mosh kunnen zich opstapelen in de organen en gezwellen vormen in lymfeklieren, lever en milt. De stoffen ontstaan door de bewerking van minerale oliën en maken de balsem zacht. In huidverzorgings-producten zijn ze veilig, maar bij lippenbalsem is er altijd kans dat je ze inslikt. Uit de test bleken onder meer Labello Original, Labello Sun Protect, Labellino, Louis Widmer en Yves Rocher Moah en/of Mosh te bevatten, net als de kindermerken Disney Princess, Hello Kitty en Minions. Veilig zijn onder meer Weleda Everon, Lavera en Hema.

4. Staan die stoffen vermeld op de ingrediëntenlijst?

“Nee”, zegt Simon November, woordvoerder van Test Aankoop. “Als er ‘paraffine’ op de ingrediëntenlijst staat, kán dat een indicatie zijn voor de aanwezigheid van Mosh en Moah, maar het is geen garantie. Minerale oliën die vaak duiden op hoge concentraties Mosh of Moah: cera microcristallina, (hydrogenated) microcrystalline wax, ceresin, ozokerite, paraffine (liquidum) en petrolatum. Die kan je mijden.”

Test Aankoop raadt lippenbalsems met Mosh of Moah af. Voor kinderen kun je beter geen kinderlippenbalsems gebruiken. Als het echt nodig is, zijn ook zij het best af met producten voor volwassenen zonder minerale oliën. Wil je zeker zijn, dan kan je je eigen milieuvriendelijke lippenbalsem maken. Elisah Pals van Zero Waste Nederland heeft een handige tutorial-video online gezet.

5. Waarop letten bij je keuze?

"Ga voor een vette lippenbalsem met zo weinig mogelijk ingrediënten die irritatie of een allergie kunnen veroorzaken”, zegt Dikrama. “Vaak vermeldt de verpakking de term ‘hypoallergeen’. Dat betekent niet dat je er niet allergisch voor kunt zijn, maar die kans is wel kleiner.”

Wu: “Vermijd sowieso oliën als castorolie en sesamolie, en de rode kleurstof karmijnzuur, omdat ze lipirritaties en lipeczeem kunnen veroorzaken. Laat ook geurstoffen als pepermunt, menthol, citrus of eucalyptus links liggen, omdat ze aanmoedigen om de lippenbalsem te proeven.”

6. Is een UV-factor nodig?

Wu: “Ik zie veel lippen die door de zon zijn beschadigd. Daar kan huidkanker uit voortkomen. Let erop dat je balsem een uv-filter bevat. De term SPF (Sun Protection Factor) geeft dat aan. Kies ook een minerale filter, te herkennen aan de combinatie zinkoxide en titaniumdioxide. Chemische filters kunnen lipirritatie geven, terwijl een minerale beschermt tegen UVA- én UVB-zonnestralen en geen allergische reacties geeft.”

7. Is een natuurlijke balsem beter dan een synthetische?

Dikrama: “Termen als 'organic' en 'natuurlijk' klinken mooi, maar in een natuurlijk product kunnen net stoffen zitten waar je heel allergisch op kunt reageren. Een bloem of vrucht waar je niet tegen kunt bijvoorbeeld.”

Of het beter is, hangt volgens cosmetisch dermatoloog Francis Wu van het type ingrediënt af. “Als er ‘verrijkt met vitamine E’ staat, weet je vaak niet of het natuurlijk of synthetisch vitamine E is. De natuurlijke variant heeft een betere werking op de huid, de synthetische weinig tot geen. Biologische producten worden soms beter door het lichaam geaccepteerd, maar verliezen na verloop van tijd hun werkzaamheid.”

8. Kun je verslaafd raken aan balsem?

Wu: “Er zit alleszins geen lichamelijk verslavend ingrediënt in, zoals nicotine in sigaretten. Als je heel vaak balsem gebruikt, is er dus eerder sprake van afhankelijkheid dan van verslaving. Maar als je erop let om je lippen niet steeds te bevochtigen met speeksel, kan je daar ook vrij snel van afkomen.”