Babybullshit of goed advies? Deze wetenschapper onderzoekt de raarste tips voor jonge ouders

Géén ui eten als de baby krampjes heeft. Elk kind kost jou als moeder een tand en de placenta opeten zorgt voor spoedig herstel. Gaat je bullshitradar al rinkelen? Wetenschappelijk onderzoeker Jojanneke Bastiaansen factcheckt in haar boek Baby Bullshit bizarre en hardnekkige fabeltjes. ‘Baat het niet, schaadt het niet, dat gaat niet altijd op. Soms schaadt het wel.’ We serveren vier ‘adviezen’ voor jonge ouders. Zijn ze waar of fabel?

1. Het is zielig om een kind geen broertje of zusje te geven

Niet waar

Dat is een hardnekkige en soms pijnlijke, weet Bastiaansen, die niet van plan is haar ­eigen driekoppige gezin uit te breiden. “Dit heb ik zo vaak gehoord dat het me een schuldgevoel gaf. Je wil het beste voor je kind, dus als wildvreemden zeggen dat je je kind tekortdoet door geen tweede kind te ‘nemen’, dat enig kinderen ongelukkige of zelfs sociaal onaangepaste volwassenen worden, dan maakt dat onzeker.”

Het beeld van de excentrieke eenzaat werd al in de jaren 80 door twee Amerikaanse onderzoekers onderuitgeschoffeld, stelt Bastiaansen. Zij verzamelden 141 studies, en wat bleek: de gezinsgrootte was geen bepalende factor voor de ontwikkeling van de persoonlijkheid. Enig kinderen waren net zo populair, sociaal en vrijgevig. En even gelukkig, blijkt uit een Nederlandse studie.

Onlangs bestudeerden onderzoekers in Nieuw-Zee­land de scores van ruim 20.000 volwassenen op een persoonlijkheidsvragenlijst. Ook zij vonden geen waarneembare verschillen. Je kunt onmogelijk aan iemands persoonlijkheid of levensgeluk aflezen of die enig kind is. Bullshit dus.

2. Een baby kalmeer je met wiegeliedjes die je voor de geboorte al zong

Beetje waar

Romantisch: de partner die tegen een bolle buik zingt en zich zo een voorstelling maakt van zichzelf en de baby in zijn armen. Vanaf het derde trimester horen baby’s geluiden, maar onthoudt de baby ze ook? In een onderzoek herhaalden wetenschappers hetzelfde geluid en keken daarbij of de foetus reageert. Dat bleek het geval, en dat wijst op (kortstondige) herkenning. Maar blijft die herkenning tot na de geboorte?

Een paar kleine studies hebben geprobeerd om herkenning bij baby’s af te lezen aan hun hartslag. Die resultaten zijn onduidelijk. Finse onderzoekers zetten 24 baby’s een muts met elektroden op en bestudeerden de hersenactiviteit terwijl ze naar ‘Twinkle, Twinkle, Little Star’ luisterden. De tien baby’s die dat liedje in de buik op repeat hoorden, reageerden vier maanden na de geboorte met een sterkere hersengolf op het liedje dan de controlegroep.

Dat wijst op herkenning, maar toch is het onduidelijk wat zich hier precies afspeelt. De baby’s lieten namelijk ook een reactie zien bij het horen van onbekende noten. Onzin dus? Op zijn minst niet voldoende onderzocht, zegt Bastiaansen. “Wetenschap is een proces. Soms is een onderzoek een begin en is vervolgonderzoek nodig.” Tot het zover is, zegt Bastiaansen: “Zing!”

3. Met een dieet kun je het geslacht van je baby beïnvloeden

Niet waar

Klinkt iets als bullshit, dan is dat het vaak ook, zegt Bastiaansen. “Hier maak ik me kwaad over. Dit sprookje geeft valse hoop, vraagt veel van vrouwen en kost ze soms nog geld ook.”

De zaadcel van de man bepaalt het geslacht van een baby op het moment van de bevruchting. Een vrouw kan in haar eicel alleen een X-chromosoom kwijt. Een man heeft twee geslachtschromosomen, en kan dus een X- of een Y-chromosoom doorgeven. Of je een jongen (XY) of een meisje (XX) krijgt, hangt daarom af van welke zaadcel de eicel bevrucht.

Britse wetenschappers dachten dat een dieet dit kan beïnvloeden en lieten in hun onderzoek 740 zwangere vrouwen een eetdagboek bijhouden en terugblikken op hun dieet in het jaar daarvoor. Ze stelden vast dat vrouwen die vóór hun zwangerschap caloriearm eten, meer kans hebben op een meisje. Net als vrouwen die weinig ontbijtgranen eten. Collega-wetenschappers oordeelden later dat de resultaten toeval zijn.

Ook Nederlandse onderzoekers wilden een dergelijk verband aantonen en legden vrouwen die graag een meisje willen een streng dieet op, vanaf negen weken voor de geplande bevruchting tot aan de uiteindelijke positieve zwangerschapstest. Al die tijd moesten de vrouwen zoutloze maaltijden en dagelijks een halve kilo plattekaas eten. Dat zou een succespercentage van 81 procent opleveren.

Ook dit onderzoek rammelt, zegt Bastiaansen: veel vrouwen hielden het zware dieet niet vol. De onderzoekers hebben alleen naar de overgebleven groep van volhouders gekeken. Van de volhouders kreeg 47 procent een meisje. “Fabeltjes ontstaan omdat iets een keer toevallig lijkt te werken. Ze blijven rondgaan, omdat we willen dat iets simpel is. Maar je baby tot een meisje eten, dat kan echt niet.”

4. Door de tepels te stimuleren kun je de bevalling opwekken

Waar

Ananas of dadels eten, seks: wie tegen week 41 aanloopt, zal een hoop proberen om de bevalling zelf op te wekken. “Een bevalling komt altijd op gang. Je hebt misschien net voordat het begon tonic gedronken en vertelt dat aan je zussen en vriendinnen. Die proberen dat ook als ze flink over de uitgerekende datum zijn. Maar: je hebt áltijd net iets gedaan of gegeten voordat het op gang kwam. Hoe vaker een bakerpraatje wordt doorverteld, hoe geloofwaardiger het wordt: waar rook is, is vuur. Mijn brein legt die lijntjes net zo goed. Toen ik zelf ruim over de 41 weken was, wilde ik ook graag weten wat helpt. Toen wist ik nog niet dat voor slechts één methode bewijs is: borststimulatie.”

Het Cochrane-netwerk, een internationaal netwerk van experts dat medische onderzoeksresultaten beschikbaar stelt voor artsen en verpleegkundigen, heeft een overzicht gemaakt op basis van vijf studies met in totaal 637 vrouwen. Vrouwen in de interventiegroepen stimuleerden hun tepels tot wel 3 uur per dag. Vrouwen in de controlegroepen deden dat niet. In de controlegroep was na 72 uur nog bijna niemand aan het bevallen, terwijl in de stimulatiegroep de bevalling bij ongeveer een op de drie vrouwen al wel was ingezet.

Een Nederlandse studie oordeelde later dat deze methode alleen moet worden toegepast bij laagrisicozwangerschappen. Voor zwangerschappen met een hoger risico moet dat verder worden onderzocht. “Wie al is uitgerekend en gezond zwanger is, kan het gerust proberen. Het helpt sóms.”

Jojanneke Bastiaansen, Baby Bullshit en hoe het echt zit, De Boekerij, 288 p., 20 euro.