‘Aanvaard dat je de wereld niet kunt veranderen’: de werklessen van Rudi Vranckx

Koester je verontwaardiging

“Verontwaardiging is een goeie motivator, en is heel belangrijk in mijn job. Als je geen verontwaardiging meer kunt voelen, ben je emotioneel een beetje dood. En dan kun je geen intense dingen meer doen in dit werk. Ik heb het afgelopen jaar in Oekraïne gemerkt dat die verontwaardiging en verwondering er bij mij nog altijd in dezelfde mate zijn als vroeger. Als je praat met mensen die vier maanden lang in een schuil­kelder zaten opgesloten, als je de massagraven ziet… Ik ben bij dat die verontwaardiging blijft. Het is de brandstof die me gaande houdt.”

Laat de dingen los

“It ain’t over till it’s over. Ga tot het gaatje, bedoel ik daarmee. Blijf doorgaan, ook al is het in moeilijke omstandigheden waarin alles tegenslaat. Je mag je aandacht niet laten verslappen. Maar als je werk gedaan is, laat het dan los. Je moet aanvaarden dat perfectie niet bestaat. Je kunt altijd wel denken dat je het nóg eens moet nalezen of dat je nog meer mensen moet interviewen. Nee, als je weet dat je je uiterste best hebt gedaan, moet je het op een bepaald moment achter je kunnen laten.”

Leg jezelf discipline op

“Ik ben onlangs een paar weken naar Italië gegaan om op mijn berg te zitten. In praktijk wil dat zeggen: om zeven uur opstaan, drie uur werken, dan een cappuccino drinken, opnieuw twee tot drie uur werken tot de middag enzovoort. Ik leg mezelf de discipline op om in blokken te werken omdat ik weet: nu moet het echt gebeuren. Dit weekend ben ik drie dagen aan zee om mijn nieuwe boek af te werken. Vanaf vrijdag zeven uur ’s morgens tot zondagavond moet ik schrijven en dan moet het klaar zijn.”

Aanvaard wie je bent

“Om het met de woorden van mijn grootmoeder te zeggen: ‘Je hebt geen zittend gat.’ Ik kan letterlijk niet stilzitten maar ook niet in mijn hoofd. Vroeger dacht ik dat elke dag dat ik niets geleerd had, een verloren dag was. Die rusteloosheid is er nu eenmaal, ik word soms moe van mezelf. (lacht) Maar het hoort bij mij, ik heb ermee leren leven.”

Probeer de wereld niet te veranderen

“Je kunt misschien een steentje verleggen, maar je moet kunnen aanvaarden dat je de wereld niet kunt veranderen. Zeker niet in mijn beroep. Ik kan observeren en beschrijven, maar ik moet accepteren dat ik beperkt ben in wat ik doe. Dat is belangrijk, omdat je anders cynisch dreigt te worden.”

Maak het waar

“Een aantal jaar geleden vroegen ze me aan welke olympische deelnemer ik me spiegelde. Aan Justine Henin was mijn antwoord. Omdat ze ooit zei dat succes afhangt van 10 procent talent en 90 procent hard labeur. Daar ben ik het mee eens, het gaat niet allemaal vanzelf zoals sommige mensen denken. Je moet het kunnen waarmaken en gewoon verdomd blijven doorgaan.

“Maar ik kan ook genieten van hard werken. Het is zoals een atleet die er plezier in heeft als hij intens aan het trainen is.”

Laat je geest waaien

“In alle ellende die ik tegenkom als conflictjournalist, zoek ik bewust naar schoonheid. Als ik aan het reizen ben, zie ik soms zinnenstrelende pracht. Dat kan een mooi landschap zijn zoals de bergen van Afghanistan, maar evengoed gaat het om menselijke schoonheid, om verbondenheid. Ik kan intens gelukkig worden van schoonheid, al is het maar heel even. Het is een tegengif. Ook de avonden met mijn muzikanten in Mosul die een deuntje spelen, koester ik. Op zo’n moment besef ik dat er bloemen groeien, bovenop de puinhopen en de miserie.

“Nog een vorm van schoonheid: als ik uit IS-gebied kwam in Syrië of Irak, stapte ik in het vliegtuig en zette ik de Cellosuites van Bach op. Dat was hét moment om de zaken los te laten, als een soort helingsproces, een ritueel. Ik doe het eigenlijk altijd.

“Creatieve mensen zoals muzikanten of kunstschilders inspireren me. Ik ben er gezond jaloers op. Een mooi schilderij bijvoorbeeld helpt me om mijn geest te laten uitwaaien. En het brengt tegelijk rust in mijn hoofd.”

Maak het waar

“Het geheel is meer dan de som van de delen. Ik werk nu al meer dan een decennium samen met mijn team, eigenlijk is het een kleine familie geworden. We bespreken soms de meest waanzinnige dingen als we onderweg zijn. Wat we moeten doen als een van ons zwaargewond raakt, dat soort dingen. Werken in een team laat me toe om de zaken op een andere manier te bekijken en te verwerken. Als je ’s avonds alleen op je hotelkamer zit, is dat heel anders denk ik.”