De geschiedenis van De Morgen

Geen enkele krant zoals De Morgen. Een rijke geschiedenis met hier en daar gewaagde, rebelse en vooral typerende uitschieters.

ONTSTAAN ‘70

Eind jaren zeventig werd de eerste krant van De Morgen gedrukt. De socialistische partijkranten Vooruit en Volksgazet waren net opgedoekt en er was nood aan een voortzetting. SP-voorzitter Karel Van Miert schoof de eerste hoofdredacteur van De Morgen met progressieve smoel naar voren: voormalig studentenleider, rebel en journalist Paul Goossens. Onder de aandeelhouders bevinden zich onder andere het ABVV, de socialistische mutualiteit en de SP.

Er wordt een redactioneel protocol getekend om de onafhankelijkheid ten opzichte van de socialistische zuil te waarborgen. Het startkapitaal is echter ruim ontoereikend, de persen verouderd en samen met het gebrek aan onderzoek naar de doelgroep van de krant leidt dit tot zware verliezen.

WISSELENDE RESULTATEN ‘80

Begin jaren tachtig verschijnt de eerste cartoon van ZAK. De zelfverklaarde getekende lezersbrieven van Jacques Moeraert zijn tot vandaag nog een schot in de roos. Ondertussen probeert studiebureau McKinsey nog te redden wat er te redden valt, maar het ABVV is niet tevreden met de veranderingen en trekt zich terug als aandeelhouder. De SP blijft als enige over. De nodige investeringen worden gemaakt en een periode van innovatie dient zich aan. De oplage neemt eindelijk weer toe.

Dankzij die investeringen kreeg De Morgen voor het eerst ook de kans om een heuse dossierkrant te maken. Toen Jan Hoet met zijn revolutionaire tentoonstelling Chambres d’Amis voor de eerste keer de kunst uit het museum trok, kregen 51 kunstenaars slechts enkele weken de tijd om kunstwerken te maken in evenveel Gentse privéwoningen. De Morgen besloot, ondanks dat ze niet eens een volwaardige cultuurredactie had, ervoor te gaan. Er heerste bij de hoofdredactie grote twijfel of het publiek zat te wachten op een cultuurbijlage, maar Hoet bestelde duizenden exemplaren bij om ze te gebruiken als catalogus voor het evenement. Het bleek een daverend succes: de cultuurredactie was geboren.

In september 1986, na een typerende controversiële cartoon van ZAK over de rakettenbocht van de SP, - de Koude Oorlog tussen de Verenigde Staten en Rusland zorgde voor veel verdeeldheid tussen de Belgische politieke partijen omdat de NAVO wilde dat er kernraketten in de lidstaten van West-Europa werden opgesteld ter bescherming - kwam de onvermijdelijke breuk met de socialistische beweging.

Wegens te veel gemaakte investeringen en negatieve financiële gevolgen bovenop een redactionele lijn die niet meer met de visie van SP matchte, werd op 30 oktober 1986 De Morgen failliet verklaard. “Opgedoekt en afgehandeld”, dachten ze bij de partijtop. De volgende dag lag ‘De Moord’ in de krantenwinkels - een noodkrant als tegenoffensief om deze “mediamoord” toe te lichten - en de belofte dat de krant doorging. Tenminste, als de lezers dat wensten. Het was gokken, maar het onwaarschijnlijke lukte. Met tientallen benefieten kwam een unieke solidariteitsactie op gang en haalde de krant voldoende kapitaal binnen voor een doorstart.

DE MORGEN ZKT PARTNER ‘80

De zoektocht naar een solide krantenpartner kon beginnen. Tussendoor viel in december 1986 ook nog even de centrale computer uit. Een volledige redactie nam pen en papier ter hand en schreef een krant bij elkaar die de volgende dag tot in Japan de voorpagina’s haalde.

Een half jaar later leverde een andere stunt van de redactie de Gentse horeca een recordomzet op. Mannen waren die dag uitzonderlijk niet welkom op de redactie, want de krant werd voor eenmaal het product van een op-en-top vrouwelijke gelegenheidsredactie. Omdat de mannen toch íéts te doen moesten hebben, zetten ze maar koers richting café.

Het moet gezegd, De Morgen leefde. Twee jaar aan capriolen later, was de overname door de groep-Hoste, de latere Persgroep, een feit.

DE KRANT GROEIT ‘90

Intussen bent u het gewend dat er op zaterdag een extra dikke krant in de bus valt, met een extra katern en een magazine. Maar op 5 januari 1991 had De Morgen met De Bijsluiter, de allereerste weekendbijlage, een unicum beet in Vlaanderen. Piet Piryns zag dat dikkere weekendkranten bij onze noorderburen al een tijd ingeburgerd waren en nam het idee met enthousiasme over.

Een wissel van hoofdredactie zou de voorpagina van De Morgen vandaag niet meer halen, maar Paul Goossens kreeg die eer wél bij zijn vertrek in december 1991. Goossens haalde onder andere de verkiezingsuitslag van Zwarte Zondag aan als de reden voor zijn ontslag. In zijn laatste commentaarstuk was hij dan ook scherp: ‘Elke burger, a fortiori de journalisten, worden nu met nieuwe en zwaardere verantwoordelijkheden geconfronteerd. De plicht tot bijstand aan de democratie is zo dwingend dat we ze niet alleen aan politici mogen overlaten.’ Piet Piryns, eerder journalist bij Humo en Vrij Nederland, volgde Goossens op.

‘Wil de wereld alstublieft stoppen met draaien na half acht?’ Met die slogan pakte De Morgen in september 1992 uit in de krant om een intern conflict met haar uitgever aan te kaarten. Waar ze voordien gedrukt werd bij drukkerij Verheyen in Merksem, was De Morgen net overgenomen door De Persgroep en moest ze, om op tijd gedrukt te worden, voortaan elke dag om 19.30 uur klaar zijn. Daardoor haalde belangrijk laat nieuws de krant niet meer. Zelfs in die tijd was dat een extreem vroege deadline. Piryns zag het niet meer zitten en Walter De Bock, plaatsvervangend hoofdredacteur, besliste dat de relatie tussen redactie en uitgeverij zo niet verder kon en ijverde na een wekenlange oorlog tussen beide voor een compromis. Dat werd tegelijkertijd ook het startschot van de zoektocht naar een nieuwe hoofdredacteur.

Yves Desmet, die De Morgen eerder de rug had toegekeerd na een vlammende ruzie, bleek na een etentje met Christian Van Thillo - toen CEO van De Persgroep - bereid om HUMO te verlaten en het nieuwe boegbeeld van De Morgen te worden. Er werd die avond geklonken op de droom om samen een moderne, progressieve open-minded krant te maken.

EEN NIEUWE EEUW, EEN NIEUWE MORGEN ‘00

De jaren nul. Jaren waarin Joepies werden verslonden door hongerige pubers, er via MSN naarstig werd gecommuniceerd met leeftijdsgenoten en menig millennial ontspande met Snake op een zo goed als onbreekbaar Nokia-toestel, zouden later nog vaak voor nostalgisch gezucht zorgen. Ook voor De Morgen brak er een unieke periode aan. Het Vrije Leven, zoals de weekendbijlage van De Morgen toen heette, werd in juni 2003 voor het eerst van een glossy cover voorzien: De Morgen Magazine was geboren. De extra bijlage bood de lezer vanaf nu thema’s zoals gezondheid, eten en reizen én bracht veel aandacht voor individuele interesses.

Hoewel het De Morgen voor de wind ging tijdens deze jaren, was het de cd van Sam Bettens die zorgde voor een recordoplage. Op zaterdag 13 oktober 2007 werden er tussen 160.000 en 170.000 weekendkranten verkocht omdat Shine van Bettens gratis bij de krant verkrijgbaar was.

Een klein half jaar later kreeg De Morgen te maken met een emotionele opdoffer: ‘hun’ Hugo Claus koos voor euthanasie, zo’n twee jaar nadat eerder de ziekte van Alzheimer bij hem was vastgesteld. De krant had een bijzondere band met de schrijver: Claus was een van de peters van de reddingsactie bij het faillissement van De Morgen en in 1997 kon de redactie de auteur overtuigen om exclusief voor de krant een nieuwe roman te schrijven: Onvoltooid verleden.

Gelukkig klaarde het vizier van de krant in december 2009 weer helemaal op. Nathalie Carpentier reisde naar Kopenhagen voor wat de klimaattop van de eeuw werd genoemd. ‘We hebben de wereld in onze handen’, klonk het in de eerste speciale klimaatbijlage. De Morgen kleurde knalgroen, met een twintig pagina’s tellende bijlage, die voor het eerst op een heldere manier weergaf wat er nu in feite aan de hand was met het klimaat en wat de politieke posities in de wereld waren.

DE MORGEN GAAT HARD ‘10

Met haar unieke en eigenwijze karakter besloot De Morgen dat het tijd was om eens écht goed uit te pakken. De internationale band The Editors kreeg daarom in juni 2013 carte blanche om samen een magazine in elkaar te steken op de Brusselse redactie. Gasthoofdredacteuren Tom Smith en Russell Leetch, respectievelijk zanger en bassist, mochten voor een dag een festivalspecial uit hun duim zuigen en draaiden een dag mee met de muziekploeg, het magazineteam en de hoofdredactie van de krant.

Het bleek niet het enige unicum tijdens de jaren tien. Met de boodschap “Er stroomt een energie door De Morgen die vanaf de voorpagina alleen maar verdergaat, pagina na pagina”, bekroonde de jury De Morgen twee jaar later als ‘World’s Best Designed Newspaper’. Die prijs wordt jaarlijks uitgereikt door The Society of News Design, een gerenommeerde organisatie van internationale mediaprofessionals. Arne Depuydt, artdirector van De Morgen, nam de prijs in ontvangst in Washington, maar daarvoor moesten ze hem wel gaan zoeken. Depuydt dacht niet dat de krant ging winnen en stond met een Fin buiten wijn te drinken en sigaretten te roken.

ONDERZOEKSJOURNALISTIEK LÉÉFT

De Morgen was en bleef on a roll. In februari 2017 werden er weer prijzen gewonnen. De krant bracht met ‘Het grote psychiatrierapport’ een onderzoeksreeks over de psychiatrische zorg in ons land. De Morgen-journalisten Femke van Garderen en Sara Vandekerckhove onderzochten samen meer dan honderd psychiatrische instellingen. Wat loopt goed, wat gaat fout? “De auteurs spitten de Belgische psychiatrie helemaal uit”, klonk het in de motivatie van de jury, die Van Garderen en Vandekerckhove met de Belfius Persprijs beloonden. “Een stevig staaltje onderzoeksjournalistiek over een materie die al te vaak onderbelicht blijft.”

In november 2018 volgde nog een succesverhaal. Journalisten Cathy Galle, Sara Vandekerckhove en Eva Christiaens onderzochten wat artsen-specialisten in ons land verdienen. Na maanden onderzoek was het antwoord schrikbarend: minstens een op de zes Vlaamse specialisten verdient meer dan de premier. Opnieuw volgde er een Belfiusprijs voor dit knap staaltje onderzoeksjournalistiek. “Een zeer complexe onderzoeksmaterie die nog nooit zo diepgaand werd uitgespit”, luidde het oordeel van de jury over het dossier ‘Dokterslonen’.

Als afsluiter van deze succesvolle jaren van De Morgen werden in april 2019 de vernieuwde website en app voorgesteld. Op die manier wou De Morgen haar kwaliteitsjournalistiek de digitale toekomst binnenloodsen. De invulling van journalistiek mocht dan wel nooit veranderen voor de krant - mensen antwoorden en inzichten geven in maatschappelijke kwesties en vragen waar ze mee rondlopen -, maar het weergeven ervan werd dat wel. Audio en video bleken plots ook belangrijk voor een krant. Blikvanger bij deze digitale vernieuwingen was de nieuwe Digitale Editie. Die verschijnt sindsdien net als de krant elke ochtend, maar dan met alle voordelen van digitaal: verrijkt met video, fotoreeksen en zelfs beeld- en geluidsfragmenten.

DE WERELD STAAT STIL, DE MORGEN GAAT DUIDELIJK DOOR ‘20

2020 zou vanaf het begin een eeuw worden om nooit meer te vergeten. Voor het eerst in de geschiedenis van De Morgen werd thuiswerken de norm en werd de krant maandenlang grotendeels dankzij videovergaderingen gemaakt. Covid-19 zorgde voor een pandemie die België nog maanden in haar greep zou houden. Woorden zoals lockdown, quarantinderen, beeldborrel, prettester en coronakuchje beheersten Vlaanderen en werden dagelijks gespreksvoer.

Toch weerhield het De Morgen niet om snel te schakelen en in te spelen op deze tendens. Met de marketingcampagne ‘Duidelijk De Morgen’ komt de krant tegemoet aan de steeds groter wordende nood van burgers aan duiding in onzekere tijden. En dan vooral op digitaal vlak. Zo legt multimediajournalist Dries Vermeulen binnen de actuapodcast ‘Duidelijk’ een relevant onderwerp uit de actualiteit heel concreet uit. Hij wordt de vertrouwde stem van de podcast en gaat samen met De Morgen-journalisten en experts op zoek naar duidelijkheid over de nieuwsverhalen die ertoe doen.

De nieuwe marketingcampagne blijkt een schot in de roos: in 2021 wint ze de eerste prijs voor national brands in de categorie Best Use of Print op de Global Media Awards. De International News Media Association bekroont met die prijzen de reclamecampagnes waarmee media van over heel de wereld zich tijdens corona in de markt hebben gezet. De Morgen kreeg de eerste prijs voor de manier waarop de campagne ‘Duidelijk De Morgen’ in krantenadvertenties werd omgezet. In de categorie Best Brand Awareness Campaign ving de campagne zilver, waarmee ze onder meer The New York Times klopte. Ook op de Creative Belgium Awards, de hoogmis van de Belgische reclamesector, kreeg de campagne vijf bronzen beeldjes, onder meer voor Film Animation.

MET GELUID VOORUIT

De Morgen heeft op dat moment goed door dat podcasts een onlosmakelijk onderdeel van de digitale krant moeten worden: vanaf 2022 zullen vier journalisten daarom afwisselend dichter tegen een micro aanschuiven. In de podcast ‘Lopende zaken’ bespreken ze de heetste maatschappelijke en politieke hangijzers. Bedoeling daarvan is om een duidelijke kijk te geven op wat er leeft in de Wetstraat en daarbuiten.

Amper een paar maanden later volgt ook de papieren krant. De Morgen zal vanaf dan op een compacter formaat verschijnen. De vernieuwing maakt de krant handiger om te lezen, en aantrekkelijker in de vormgeving. ‘Het vrije leven’, een nieuw uitneembaar katern in het hart van de krant bevat verhalen over cultuur, media, duurzaamheid, zingeving, geld, tech en tv. Ook de weekendkrant gaat er wat anders uitzien. Nieuw is dat Boeken een volwaardig extra katern wordt, vol gesprekken en beschouwingen over de belangrijkste boeken van het moment.

Een vernieuwde hoofdredactie voert al die vernieuwingen door. Bart Eeckhout, die De Morgen de voorbije jaren op het juiste spoor zette, keert terug naar zijn oude liefde: schrijven. Remy Amkreutz neemt vanaf april 2022 het stokje als nieuwe hoofdredacteur over met veel enthousiasme, samen met Kim Van de Perre en Sam Feys die als adjunct-hoofdredacteuren zullen fungeren. Kim zal de weekendkrant met alle bijlages in goede banen leiden, Sam focust zich volop op de nieuwe weg die de digitale productie heeft ingeslagen.

Vandaag kan De Morgen trots zijn op het vertrouwen van dagelijks honderdduizenden bezoekers. Als een van de weinige kranten blijft De Morgen er jaarlijks op vooruit gaan betreft verkoopcijfers en lezersaantallen. Hopelijk maakt u daar ook deel van uit?