Bij elke ramp blijkt weer: de Belg is gieriger dan de Nederlander

In Nederland is al 88 miljoen euro ingezameld voor de slachtoffers van de aardbeving in Turkije en Syrië. In België blijft het Consortium 12-12 na een paar dagen op 1 miljoen euro steken. Hoe valt die kloof te verklaren?

1 miljoen euro. Het ingezamelde bedrag door Consortium 12-12, in twee dagen tijd, stak schril af tegen de Nederlandse collectebus. Na een ganse dag radio- en televisie in Hilversum, ten voordele van de Giro555-inzameling voor de aardbevingen in Turkije en Syrië, werd het benefiet afgesloten met een bedrag van 88,9 miljoen euro. Met dank aan talloze acties van scholen en bedrijven, een trommel bekende Nederlanders en een extra inspanning van de Nederlandse overheid, die de al beloofde 10 miljoen euro verdubbelde.

“Overweldigend”, klinkt het bij Giro555. In de Nederlandse taal is er niet zoiets als ‘onderweldigend’, maar gebruik het gerust voor het tempo waarin de Belgische donaties op gang komen. Pas op vrijdag is er een update van de stand, zegt Philippe Henon van Consortium 12-12. “Die bedraagt intussen wel al een veelvoud van die 1 miljoen euro.” Het veelvoud 88 zal het wellicht niet zijn. Verre van.

De huidige kloof is deels te verklaren door de kracht van de benefietshow. Op de ochtend van de live-uitzending in Nederland stond het bedrag nog op ‘slechts’ 28,6 miljoen euro. Bekend België die vorig jaar in maart de schouders onder een 12-12 actie zette voor Oekraïne, deed het bedrag ook met een factor vier stijgen.

Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (cd&v) lanceerde al een oproep aan de Vlaamse mediabedrijven om samen een benefietshow te organiseren. “We zijn momenteel in gesprek over mogelijke bijkomende acties”, klinkt het bij de VRT. Voorlopig is de ondersteuning bij de grote netten beperkt tot het aanbieden van gratis ruimte voor een campagnespot. “Als zo’n spot gedraaid wordt, zien we meteen een grotere trafiek”, zegt Henon. “Mensen reageren daar onmiddellijk op.”

Aanzetten tot doneren is niet enkel beroering, het is ook bereik. In die zin valt op dat de Vlaamse mediazenders de gaspedaal niet vol induwen. Bij DPG Media drijft JEZ!, de opvolger van Rode Neuzen Dag, de aardbevingen wat richting achtergrond. En wie niet lineair televisie kijkt – tegenwoordig heel wat mensen – krijgt op VRT MAX nooit de campagnespot van 12-12 te zien, maar louter reclame. Bij video’s van Sporza is dat zelfs reclame voor gokbedrijven. Een kwestie van reclameruimte die reeds is volgeboekt, klinkt het.

Heropbouw

Toch is er meer aan de hand. Een grotere Turkse diaspora kan het niet zijn, die is in Vlaanderen en Nederland vrijwel gelijk: zo’n 2,5 procent van de inwoners heeft roots in Turkije. Of heeft het te maken met de betaalmethode? Op de affiches van Giro555 staat bijvoorbeeld een QR-code. Zeker een jongere doelgroep is sneller geneigd te doneren wanneer het hen makkelijk wordt gemaakt, blijkt uit een Nederlandse bevraging.

In tegenstelling tot wat onze moppen dicteren, zijn Nederlanders vooral een pak minder gierig. De donatiekloof tussen de acties van Giro555 en Consortium 12-12, die beide begin de jaren 80 onder de doopvont zijn gehouden, is niks nieuws onder de zon. De tsunami in Azië in 2004: 208,3 versus 48,5 miljoen euro. De aardbeving in Haïti in 2010: 111 versus 19,3 miljoen euro. De oorlog in Oekraïne: 178,8 versus 30,4 miljoen euro. “Vaak komen de donaties in Nederland ook sneller op gang”, weet Philippe Henon, die erop wijst dat het Nederlandse consortium meer organisaties bundelt – elf versus zeven.

Gemiddeld doneert Nederland bij elke oproep vijf keer zo veel, terwijl het bevolkingsaantal niet eens het dubbele is. De World Giving Index, een lijst met 114 landen, is niet mals voor België: wat betreft geld doneren bekleedt ons land plek 79, in de buurt van Frankrijk (83), Italië (80) of Spanje (69). Mijlenver verwijderd van Nederland (8) en het Verenigd Koninkrijk (6), dat begin deze week ook al de teller op ruim 70 miljoen euro had staan.

Protestantse inborst

Henon wijst richting de protestantse inborst als mogelijke verklaring. In die cultuur ligt het inderdaad meer verankerd om de gemeenschap te ondersteunen met particuliere giften. Onderzoek van Geven in Nederland (2020) schuift de ‘ontkerkelijking’ zelfs naar voren als belangrijke verklaring voor het verminderde geefgedrag bij jongere generaties.

Fiscaal is er ook een ander speelveld. In België is er vanaf 40 euro een belastingvermindering van 45 procent voor giften, in Nederland is het inkomensgerelateerd. Alles boven 1 procent van het ‘drempelinkomen’ is volledig aftrekbaar, met een plafond tot 10 procent. De fiscale motivering om veel te geven ligt er dus hoger.

“Toch zien we ook hier dat de gemiddelde gift voor Turkije en Syrië tot nu toe 90 euro is, een pak hoger dan het fiscale minimum. Er wordt dus best gul gegeven”, zegt Henon. Ook comedian Erhan Demirci, die deze week op De afspraak een lans brak voor donaties, voelt dat het “heel hard leeft”. De tickets voor de comedyavonden die hij organiseert, waren telkens in minder dan 24 uur tijd uitverkocht.

“We zijn nu gesprekken aan het aanknopen, onder meer met de netten, om een grotere show mee te ondersteunen”, zegt Demirci. De miljoenen zullen hard nodig zijn. Niet enkel tijdens de huidige noodfase, maar ook voor de heropbouw in de regio. Die kosten worden door de Bank of America op 3 à 5 miljard euro geschat. Henon: “Een benefietshow is belangrijk om momentum te creëren, maar het is nooit een eindpunt.”

Wie wil doneren, kan een gift doen via 12-12. VRT bundelt eveneens lokale hulpacties op deze pagina.